Tragedie in Darfur: opnieuw gaan duizenden mensen dood

Sommigen noemen het etnische zuiveringen, anderen spreken over genocide. Wat duidelijk is, is dat zich in Darfur, achter gesloten deuren voor onafhankelijke waarnemers, een tragedie afspeelt waarbij duizenden mensen het leven laten en dorpen en woonwijken in vlammen opgaan. Gelijkenissen doemen op met het grote conflict in 2003 in dit gebied in West-Soedan. Bij die oorlog, door de VS als genocide bestempeld, kwamen tussen de tweehonderd- en driehonderdduizend inwoners om.

Deze week verschenen twee rapporten over massaslachtingen. Het Internationaal Strafhof heropende onderzoek naar misdaden in Darfur. In een verklaring van het hof schrijft aanklager Karim Kahn dat dit het moment is voor „morele verantwoordelijkheid” naar „mensen die zich al twintig jaar onzichtbaar voelen”.

De Verenigde Naties berichtten over 87 lichamen in een massagraf, onder wie vrouwen en kinderen, in El Geneina (West-Darfur) vlak bij de grens met Tsjaad. Het Amerikaanse Human Rights Watch (HRW) publiceerde een verhaal over 28 executies van jonge mannen in het stadje Misterei. Bij alle onderzochte voorvallen zijn de slachtoffers Masalit, een Afrikaans volk in het grensgebied. De daders zijn Arabische groepen die steun krijgen van de Rapid Support Forces (RSF), de paramilitaire strijdkrachten van Mohamed Hamdan Dagalo, ook wel Hemedti geheten, die elders in het land vechten tegen het regeringsleger van president Abdel Fattah Burhan.

Lees ook: ‘Zelfs als de RSF-strijders winnen in Soedan, zullen ze nooit regeren’

Het al vele jaren slepende conflict in Darfur vlamde op door de in april begonnen gevechten in de hoofdstad Khartoem tussen de kemphanen Hemedti en Burhan. Maar in Darfur strijden andere gewapende groepen. Het regeringsleger houdt zich goeddeels afzijdig en zit opgesloten in kazernes. De RSF waren al vóór de strijd in Khartoem klaar voor deze oorlog in Darfur door grootschalig strijders te rekruteren onder Arabische stammen. Zij gingen in de aanval, veelal tegen burgers van Afrikaanse komaf.

Hun eerste doelwit waren de Masalit in El Geneina. De Arabische militieleden brandden er woonwijken af, executeerden jonge mannen en verkrachtten vrouwen. Op de vluchtroute naar Tsjaad beroofden ze vervolgens de Masalit van hun laatste spullen.

Getraumatiseerd, soms huilend, komen tienduizenden Masalit in Oost-Tsjaad aan, waar de infrastructuur ontbreekt voor humane opvang. Toen Khamis Abdullah Abaker, een Masalit en de gouverneur van West-Darfur, een maand geleden in een interview over genocide sprak, werd hij onmiddellijk door RSF-strijders gedood.

Het draait om land

De al in de vorige eeuw uitgebroken crisis in het steeds droger wordende Darfur draait om land. Afrikaanse bevolkingsgroepen, zoals de Masalit en ook de Fur, werden daar in de oorlog van 2003 van beroofd en zitten sindsdien in grote opvangkampen. Sommigen gingen terug naar hun woonplaatsen en eisten hun geroofde land terug van de Arabische bezetters. Met deze nieuwe oorlog proberen de Arabische milities die akkers weer in te nemen. Ook vielen ze de kampen met ontheemden aan en plunderden ze voorraden van hulporganisaties.

Darfur bestaat uit drie regio’s en nu breiden de gevechten in West-Darfur zich uit naar de andere twee regio’s. In Centraal-Darfur woedden gevechten in de regionale hoofdstad Nyala, waarbij delen van de stad in puin veranderden.

In de hoofdstad Al-Fashir van Noord-Darfur hebben Arabische milities veel vernielingen aangericht maar ondervinden ze wel tegenstand. Een voormalige verzetsbeweging van Afrikaanse strijders heeft de bevolking opgeroepen zich te bewapenen en hielp bij de verdediging van de grote markt in Al-Fashir.

Het regeringsleger van Burhan speelt nauwelijks meer een rol in Darfur, en ook in Khartoem slaagt dat er niet in de RSF te verslaan. Mocht de RSF toch het onderspit delven in de hoofdstad, dan zal het zich terugtrekken in Darfur.

VN-secretaris-generaal António Guterres waarschuwde onlangs dat Soedan aan de rand van „een volledige burgeroorlog” staat. Na de oorlog in 2003 kwam er een VN-vredesmacht naar Darfur, maar deze trok zich twee jaren geleden terug. Hoewel deze hybride interventiemacht van de VN en de Afrikaanse Unie geen vrede wist te bewerkstelligen, lukte het haar soms wel de bevolking te beschermen.