‘Het voelt alsof ik er niet mag zijn’, zegt de non-binaire Senn van Beek in de rechtszaal

Gender Steeds meer mensen hebben een X in hun paspoort in plaats van een M of een V. Maar de juridische status daarvan is onduidelijk. Senn van Beek eiste woensdag voor de Haagse rechter erkenning van diens non-binaire identiteit.

Senn van Beek (links) en advocaat Elles ten Vergert.
Senn van Beek (links) en advocaat Elles ten Vergert. Foto ROGER CREMERS

„Ik wist eerst ook niet wat non-binair betekende”, begint de non-binaire Senn van Beek woensdag diens rechtszaak in Den Haag. „En nu hangt mijn bestaan ervan af.” Van Beek staat – nota bene in de non-binary awareness week – tegenover de Staat der Nederlanden. Die erkent, aldus Van Beek, niet diens non-binaire genderidentiteit in wet- en regelgeving, omdat daarin alleen sprake is van ‘man’ en ‘vrouw’. Dat leidt tot „angst, verdriet en zorgen” bij Van Beek: „In contact met instellingen ben ik continu bang dat ik word gemisgendered.” Dat is bijvoorbeeld het geval als Van Beek ‘meneer’ of ‘mevrouw’ wordt genoemd in officiële brieven.

Juist als Van Beek het heeft over „trans joy”, vreugde over het ervaren van diens genderidentiteit, komen de tranen. „Die zie ik ook bij vrienden” – er zitten zo’n twintig medestanders in de zaal. „Tegelijkertijd voelt het alsof ik er niet mag zijn.”

Discriminatie

Van Beek eist een toegankelijke procedure om de geslachtsregistratie naar een X te kunnen wijzigen, net zoals dat nu ook van een V naar een M en andersom kan. Daarvoor kun je bij de gemeente terecht. Als je een X wil, moet je naar de rechter, die vervolgens alleen via een daarvoor niet bedoelde procedure een X kan toekennen. De juridische status van die X is onduidelijk.

„Het onderscheid tussen binaire en non-binaire transgender personen doet zeer”, zegt Van Beek, die zich beroept op artikel 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), het gelijkheidsbeginsel, en artikel 8, dat het privéleven beschermt, waaronder ook genderidentiteit.

Daarnaast eist Van Beek dat die X ook rechtsgeldig moet zijn. In februari is Van Beek verloofd, maar die heeft geen idee of de trouwambtenaar akkoord zou zijn gegaan met een X op de huwelijksakte. Of dat zo’n akte later geldig zou zijn bij het erkennen van een kind. Van Beek wil dat er juridische duidelijkheid komt over hoe ambtenaren om moeten gaan met een genderneutrale registratie. Diens advocaat: „Je moet geluk hebben met een ambtenaar die buiten de lijntjes kleurt.”

Daarom wil Van Beek op dit moment nog geen X op de manier zoals tientallen mensen die al kregen. Zij moesten naar de rechter, die keer op keer erkende dat hier eigenlijk niets wettelijks voor is geregeld, en dat dat niet strookte met artikel 8 van het EVRM.

„De staat realiseert zich dat non-binaire personen hinder ondervinden van het feit dat in de wet wordt uitgegaan van mannen óf vrouwen”, zegt landsadvocaat Reimer Veldhuis. Hij wijst erop dat de overheid zich wel inzet voor acceptatie van non-binaire mensen, bijvoorbeeld door het voorkomen van onnodige geslachtsregistratie. Maar de rechter moet niet op de stoel van de wetgever gaan zitten, zegt Veldhuis. „Het politieke en maatschappelijke debat is op dit moment aan de gang.”

Hij wijst op een initiatiefwetsvoorstel voor de X dat D66-Kamerlid Lisa van Ginneken vorig jaar aankondigde. Het kabinet liet bovendien een inventarisatie uitvoeren naar de gevolgen van zo’n genderneutrale geslachtsaanduiding. Dat bleek voor het ene ministerie (Landbouw) veel minder ingrijpend te zijn dan het andere (Justitie en Veiligheid). Verschillende internationale modelakten zouden moeten worden herzien. „Is dat onoverkomelijk? Nee. Maar moet erover worden nagedacht? Ja. Kost dat tijd? Ja.”

D66’er Van Ginneken bevestigt dat ze dit reces een eerste versie van haar wetsvoorstel wil afronden. De advocaat van Senn van Beek, Elles ten Vergert, acht de toekomst van dat voorstel te onzeker. Het is alleen al de vraag of Van Ginneken wordt herkozen.

Eind januari oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in een Franse zaak dat Frankrijk geen „positieve verplichting” heeft om een genderneutrale geslachtsregistratie mogelijk te maken. Maar volgens Ten Vergert is Nederland al voorbij dat punt. „Er zíjn al mensen met een X in hun paspoort. Die rechtsonzekerheid moet worden opgelost.” De rechtbank doet uitspraak op 4 oktober.

Lees ook dit interview met Senn van Beek en Elles ten Vergert: Senn is non-binair, maar niet voor de wet