N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Vreugdevuren Vanwege de verwachte harde wind is besloten de vreugdevuren op Scheveningen – – en ook in Duindorp – deze vrijdag aan te steken, in plaats van op oudejaarsavond.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95068384-0e4e43.jpg)
Foto Bart Maat/ANP
De wind. De hele week is dat dé zorg op Scheveningen. Hoe is het met die wind op oudejaarsavond, als de vreugdevuren om middernacht moeten worden ontstoken? Iedere dag hebben de bouwers van het vuur contact met het KNMI. De gemeente ook, er wordt een speciaal weerbericht voor hen gemaakt. Niet de hoogte of het volume van de palletstapel maar de wind kan het verschil maken tussen wél of geen vreugdevuur.
Wél is het antwoord, maar vrijdagavond al in plaats van oudejaarsnacht. Dan is te wind te hard.
Drie jaar was er geen vuur. De afgelopen twee jaar door de coronamaatregelen waardoor evenementen niet waren toegestaan. Het jaar daarvoor omdat de bouwers op Scheveningen, en hun concurrenten in de buurt Duindorp, niet aan de vergunningseisen voor een evenement voldeden. Het afblazen toen leidde tot weken van rellen en brandjes in heel Den Haag.
Die vergunning was nodig omdat de palletstapel van Scheveningen in de jaarwisseling van 2018-2019, in combinatie met de windrichting, een vuurregen had veroorzaakt. De oude dorpskern ontsnapte – op materiële schade na – aan een ramp. Wat in de nasleep bleek, was dat niemand wist wát er precies was afgesproken en met wie, zo concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Er was sprake van „schijnveiligheid”.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/01/data39811451-10f0f1.jpg)
Lees ook over de vuurregen: Dit vuur moest rotzooi voorkomen
Vergunning
Het was een publiek geheim dat de vuurstapel van Scheveningen, net als die van Duindorp, meters omvangrijker was dan afgesproken in een convenant met de gemeente uit 2016. De concurrentie tussen de twee buurten zorgde ervoor dat ze elkaar wilden aftroeven. Op oudejaarsdag 2019 was de stapel op Scheveningen tussen de 45,7 en 47 meter in plaats van 35 meter.
De gemeente kneep een oogje dicht. Zoals zij al decennia niet alleen gedoogde maar ook faciliteerde wat er op de twee stranden gebeurde. „Rust in de stad” was belangrijker dan handhaven, zo bleek na de vuurregen uit documenten. De vreugdevuren ontstonden ook als manier om in de jaren tachtig plunderingen, vernielingen en branden op oudejaarsnacht te voorkomen. En wie klachten of vragen had – van omwonenden tot arbo-inspecteurs en het hoogheemraadschap – werd door de gemeente verteld dat het „om een Haagse traditie” ging „waarvoor geen vergunning is”.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/02/data41846722-37db17.jpg)
Nu zijn er wel duidelijke regels. Als op Tweede Kerstdag om tien uur ’s avonds de vrachtwagen met pallets onder luid getoeter aankomt op de boulevard van Scheveningen, zegt Kevin Batenburg: „We hebben een vergunning van 168 pagina’s in plaats van een convenant van één A4-tje.” Hij is de voorman van de Scheveningse bouwers. De vuurstapels mogen nu maximaal 10 bij 10 bij 10 meter zijn.
En de competitie met Duindorp? Die is er niet, zegt hij. „Het gaat om een veilige en verantwoorde manier van bouwen.” Als op dat moment in de lucht aan de andere kant van de haven vuurwerk te zien is, zegt een oudere bouwer tegen de kinderen: „Niet op letten.”
Ons-kent-ons
Waar het afsteken een evenement is voor heel Den Haag, met duizenden toeschouwers, is het bouwen een ons-kent-ons. De oude garde kent elkaar uit de wijk, ze werken of werkten op zee of in aanverwante sectoren. De zestigers hebben verhalen over het jatten van de pallet- en kerstboomvoorraad van andere Haagse vuurstapels. De dertigers vertellen over het uitzicht vanaf enorme hoogte. De stapels werden met behulp van een kraan gebouwd.
Nu leren ze de jongeren hoe het „met het handje” gaat. De bouwers, jong en oud, overwegend man, staan in een lange slinger van vrachtwagen tot bouwplek. De pallets worden doorgegeven, twee jongetjes dragen er samen één, een hondje danst om de enkels. Kevin Batenburg zegt: „Het gaat om de saamhorigheid.”
De hele week verzamelen gezinnen zich op het terrein, waar een partytent is en kinderen hun gezicht kunnen laten schminken en spelletjes doen. De beats van hardstyle (elektronische muziek) weerkaatsen tegen de zeecontainers waarmee het terrein aan twee kanten is afgeschermd. Daar binnen wordt een vuurtje gestookt. Op woensdag slepen kinderen er kerstbomen op. Donderdag – de eerste dag dat er vuurwerk mag worden verkocht, wordt er meteen wat afgestoken. „Kutvuurwerk”, zegt Batenburg.
Hij heeft een mobilofoon in zijn borstzak, wordt voortdurend aangesproken. Ziet het onmiddellijk wanneer jongeren de stapel willen beklimmen. Die is dan al bijna tien meter hoog – de maximale bouwhoogte.
De bouwers zijn niet happig op media-aandacht. Aan het hek op de boulevard hangt de eerste dagen een zwart spandoek met ‘mediaverbod’. In Duindorp staat bij de huisregels dat alleen met „nadrukkelijke (schriftelijke) toestemming van het bestuur” het is toegestaan om ,,audio en/of visuele opnames te maken op het terrein, bedoeld voor uitingen in de (landelijke) media”. AD/Haagsche Courant en Omroep West zijn niet welkom, krijgen ze te horen. Als RTL Nieuws de opbouw van de stapel filmt, roept een van de bouwers: „Weg hier, we willen geen media.” Met een notitieblokje valt NRC minder op – de meeste bouwers willen alleen geen namen geven.
Handhaven
De gemeente zegt niet alleen elke dag te meten hoe hoog te stapels zijn, maar ook te zullen handhaven. Al meteen op dinsdag wordt gecontroleerd of de onderkant niet groter is. „Dan kan je nog ingrijpen als het niet daadwerkelijk 10 bij 10 is”, zegt een woordvoerder van de burgemeester. En er zijn nog meer regels. Zo moet er de hele week een ehbo-post zijn, aanrijroutes voor ambulances, en de arbo-regels moeten nageleefd worden. Ook is er een veiligheidscirkel zijn waarbinnen niets mag staan – een tent op Scheveningen wordt weggehaald.
Burgemeester Jan van Zanen zegt die dinsdagavond „voorbereid te zijn” op oudejaarsnacht: „We gaan het zien.” Het is zijn eerste jaarwisseling met vreugdevuren en hij is degene die uiteindelijk op 31 december de beslissing zal nemen of de stapels op de stranden, en de kleinere in de wijken Escamp en Laak, mogen worden aangestoken.
De stapel van Duindorp staat op een stuk strand bij het zuidelijke havenhoofd, een eindje van de bebouwing. Maar die van Scheveningen staat aan de boulevard – een aanlandige of aflandige wind maakt uit.
Windkracht 7
Op woensdag is het een aanlandige zuidwesterwind, met soms kracht 7 op de schaal van Beaufort. Op zee genieten surfers daarvan, maar de bouwers niet. Want „ontbranding is niet toegestaan” bij een windsnelheid hoger dan 8,3 meter per seconde, zegt hun vergunning. Dat is windkracht 5, een vrij krachtige wind. Bij de stapel van Duindorp zijn alle hekken die met reclames waren bespannen, omgevallen.
Op donderdag zegt Kevin Batenburg te hopen dat het goed komt met de wind. Maar vrijdag is die alleen maar toegenomen, en de verwachting is dat op oudejaarsavond er aan de kust een windkracht 6 tot 7 is. Om twee uur ‘s middags melden de bouwers op Scheveningen via Facebook dat „in overleg met de driehoek” [burgemeester, politie, officier van justitie] is besloten om die avond om elf uur het vuur al te ontsteken.
Burgemeester Van Zanen, die het besluit nam, noemt het in een verklaring „een domper”. „Maar de veiligheid staat voorop”. De kleinere vuurstapels in Laak en Escamp, waarvan de opbouw pas morgen zou beginnen, worden niet gebouwd. De vuurwerkshow op de Hofvijver bij het Binnenhof gaat eveneens niet door.
