N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Achterban VVD In de Brabantse gemeente is er veel begrip voor het opbreken van het kabinet door de liberalen vanwege het asielbeleid. Maar op Rutte is menig inwoner wel uitgekeken. „Er is genoeg nieuw talent.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102680192-127694.jpg)
Ze heeft niet veel verstand van politiek, zegt de 26-jarige Jelke Brok, maar ze kan zich goed voorstellen dat het kabinet vrijdag is gevallen over de instroom van asielzoekers. Die is naar haar indruk groter dan Nederland aan kan. „Elk mens verdient een plek in de wereld,” zegt de interieurstylist én kwaliteitsmedewerker in de levensmiddelenindustrie. „Maar er moeten wel grenzen worden gesteld.” Ook zij verdient een plek, zegt ze. „En die heb ik nu niet. Ik moet wachten op een woning omdat er woningen voor asielzoekers moeten komen.”
Brok werkt in het centrum van Oisterwijk, een welvarende gemeente waar vaak VVD wordt gestemd, net als in heel Brabant trouwens. Oisterwijk is gezegend met chique kledingzaken, uitnodigende terrassen en bemiddelde bezoekers.
De gemeente kent een fikse raadsfractie van de VVD én er woont een prominent VVD-Kamerlid dat het woord voert over asielzaken, Ruben Brekelmans. Het dorp van 20.000 inwoners heeft al ruim twintig jaar óók een asielzoekerscentrum- op enige afstand van de bebouwing, in de bossen.
Niet alleen het asieldossier is belangrijk genoeg voor een kabinetscrisis, geven de inwoners te kennen, ook in andere dossiers wist het kabinet geen potten te breken. Ze zijn dan ook allerminst verbaasd dat het kabinet is gevallen. „Dit kabinet was bezig aan een onzekere rit. En bij de besprekingen over het beperken van asielinstroom was er kennelijk sprake van een uitzichtloze situatie”, zegt VVD-raadslid Rob Mallens. „We gaan er vanuit dat er in Den Haag een verstandig besluit is genomen.”
Rutte-moe
Over de persoon van VVD-leider Rutte klinkt wel twijfel. De lokale fractie stelt bij monde van Mallens zuinigjes dat Rutte „zijn eigen afweging” moet maken of hij door wil gaan. Hij benadrukt het „vele politieke talent” dat hem zou kunnen opvolgen.
Restaurantkok Justus van Gorp (43) stemt VVD en noemt het „terecht” dat Rutte de asielstroom wil beperken. „Iedere politieke vluchteling moet een dak en eten en drinken hebben, maar het is nu wel erg vol aan het worden.” Hij noemt Rutte niettemin ook „een man die heel veel fouten heeft gemaakt”.
Hans van Rooij (66), gepensioneerd medewerker in de auto-industrie, vindt „vier keer Rutte wel genoeg” en noemt hem „soms een beetje te arrogant”.
Ook Marc (54), voor een parfumwinkel wachtend op zijn winkelende dochter, heeft het gehad met Rutte. Hij wil zijn achternaam niet in de krant vermeld zien, maar hij komt uit Berkel-Enschot, een dorp even verderop. De financieel directeur bij een internationaal softwarebedrijf is een VVD-stemmer. Ook hij vindt het goed dat het kabinet stopt. De bewindslieden hebben bewezen de grote problemen niet te kunnen oplossen, zegt hij: het gasdossier in Groningen; de afwikkeling van de Toeslagenaffaire, het stikstofdossier en de asielkwestie. Een volgend kabinet opnieuw onder leiding van Rutte? „Dat wordt oude wijn in nieuwe zakken.”
Ook andere Oisterwijkers zijn Rutte-moe, zeker inwoners die sowieso al weinig van de VVD moeten hebben. „De val van dit kabinet is een kans om eindelijk van hem af te komen”, zegt Ruud de Brouwer (76), een gepensioneerd scheikundige die als ontwikkelingswerker onder meer in Mozambique en Zuid-Afrika is geweest. „Ik ben mijn hele leven al een linkse stemmer. Het onderwerp asiel gaat mij aan het hart. Ik ben voorstander van zo veel mogelijk hulp aan vluchtelingen.”
Te ruimhartig
Oisterwijk is al jaren waakzaam op ongeregeldheden bij het asielzoekerscentrum. Klachten van omwonenden over nachtelijke geschreeuw, het betreden van het erf en het achterlaten van vuilnis zijn verstomd, vertellen omwonenden, sinds er een nieuwe directeur is aangetreden die hen serieus neemt en overlast in de kiem weet te smoren. Er wonen relatief veel asielzoekers in Oisterwijk die al een verblijfsvergunning hebben en wachten op een woning.
De lokale VVD heeft vorig jaar tevergeefs geprobeerd een besluit te blokkeren dat voorziet in een nieuwe vergunning, tot 2048, voor het huisvesten van asielzoekers. „Wij willen best asielzoekers opvangen”, zegt raadslid Mallens, „maar we willen niet beslissen voor generaties na ons.”
Wat veel Oisterwijkers vrezen, zijn ongeregeldheden zoals in een asielcentrum vijftig kilometer verderop, in Budel. Wat omwonenden daar te verstouwen krijgen, is reden tot „grote bezorgdheid”, weet VVD’er Frans Weekers, voormalig staatssecretaris van Financiën en sinds kort secretaris-generaal van de Benelux Unie.
Weekers (55) woont even over de grens in Limburg maar fietst regelmatig langs dat centrum en hoort veel verhalen over onveiligheid. „De staat verliest daar het gezag aan de straat.” Weekers’ „politieke antenne” zegt dat er binnen zijn achterban onvrede heerst over de besluiteloosheid van de politiek, onder meer in asielzaken. Hij stelt dat er een „aanzuigende werking” uitgaat van de „ruimhartige maatregelen” die Nederland neemt bij de hereniging van gezinnen en noemt het voor de hand liggend dat Rutte „na maandenlang soebatten” een deadline wilde halen.
„Als je met hart en ziel binnen een kabinet werkt, is het zuur als er voortijdig een einde aan komt. Maar als je de zorgen van de mensen in het land niet weet te adresseren, houdt het op.” Dat het kabinet geen toekomst meer had, was volgens hem „de enig juiste conclusie.” Ook over andere problemen als stikstof en de klimaatmaatregelen zag de oud-bewindsman de partijen „niet één-twee-drie bij elkaar komen.” De val van Rutte-IV was kortom „onvermijdelijk”, aldus Weekers. „Het was een kwestie van tijd.”
