Deze warme omhelzing redt mensenlevens

Mijn hart maakte een sprongetje toen ik hoorde dat er ook Keti Koti in Venlo was!” zegt een vrouw in het publiek. Normaal gaat ze voor de herdenking van het Nederlandse slavernijverleden naar Amsterdam.

Op de eerste officiële viering van Keti Koti in Venlo op 30 juni zijn zo’n honderdzeventig mensen afgekomen; een bijna volle zaal. Voller dan ze hadden verwacht, vertellen de organisatoren die het evenement in krap twee maanden hebben voorbereid.

De avond begint met een panelgesprek. Daarna volgt een borrel, een documentaire en de voorstelling Stille Helden van de Limburgse theatermaker Quensley Coster, over het slavernijverleden van Curaçao. Een dag later, op 1 juli, wordt Keti Koti met muziek gevierd in café Montego Bay. Bibliotheek Venlo biedt deze dagen een lees- en informatietafel over het slavernijverleden.

Zoom in

Steeds meer gemeenten buiten de Randstad vieren Keti Koti. Eindhoven organiseert een gratis festival, net als Nijmegen – beide evenementen gaan hand in hand met beginnend onderzoek naar het slavernijverleden. In Venlo kwam dit initiatief van een groep jonge Venlonaren zelf, samen met een kroegeigenaar en lokaal cultureel centrum House of Confetti.

Op het podium zit een van de organisatoren Cedric Kenti samen met jeugdvriend Isaiah Jiménez (beiden 24), met wie hij samenwerkt in de muziekindustrie. Naast hen zitten actrice Joanice Kogeldans (38) en Benny Alexander. Kogeldans is de kleindochter van de Venloose voetbalheld Paul Leonard Kogeldans (1930-2024), een van de eerste Surinaamse profvoetballers in Nederland. Benny Alexander (70), de oom van Kenti, richtte bij aankomst in Venlo in 1987 het café Montego Bay op. „Wij waren de Surinaamse pioniers van Venlo”, grijnst Alexander.

„Het is belangrijk te beseffen dat Nederland deels op slavernij is gebouwd”, zegt Kenti. „Ook Venlo, al denken mensen dat ze er niks mee te maken hebben.” In de gemeenteraad van Venlo werd vorig jaar een motie aangenomen om het slavernijverleden van de stad te onderzoeken.

Opnieuw uitvinden

Feitelijk is deze viering niet de eerste in Venlo: vroeger werden er al feesten georganiseerd voor Keti Koti, vertellen aanwezigen bij de borrel. Maar dat was alleen binnen de gemeenschap, een Surinaams-Antilliaanse vereniging nam dat voor haar rekening. Maar groot is die gemeenschap niet meer. Familieleden trokken naar de Randstad, werden oud of verloren contact. Ook Kogeldans zelf verhuisde naar Amsterdam.

Zo zijn ook veel verhalen verloren gegaan, zeker als die erg pijnlijk waren. „Als kind kreeg ik niet veel mee over onze slavernijgeschiedenis”, zegt Kogeldans op het podium. „Alleen wanneer we naar de sieraden gingen kijken: we hebben nog een boei (Surinaamse armband, red.) van mijn over-overgrootoma. Dan wordt het weer even besproken. Nu ben ik meer aan het uitvinden.”

In mijn tienerjaren miste ik de samenhorigheid. Ik had niet het gevoel dat ik erbij hoorde in Venlo

„Toen ik hier in Venlo opgroeide, was ik een van de weinige kinderen van kleur”, zegt ze later. „Mijn oma, die in de gemeenteraad zat, organiseerde vroeger bijeenkomsten en feesten, maar later nam dat af. In mijn tienerjaren miste ik die samenhorigheid. Ik had niet het gevoel dat ik erbij hoorde in Venlo. Aan de ene kant hoorde ik erbij omdat mijn opa profvoetballer was, maar ik heb toch een kleurtje. Je wordt dan altijd gezien als de buitenstaander.”

Juist in Venlo, ver van de Randstad, is het daarom belangrijk om je Surinaamse wortels uit te dragen, vindt Kogeldans. Alexander en zijn neef Kenti dragen allebei een pangi: een geweven doek die komt van de Marrons – tot slaafgemaakten die wisten weg te lopen van de plantages – waar hun familie van afstamt. Kogeldans draagt er een met de Surinaamse vlag erop. „Tieners die een beetje zoekende zijn, zoals ik was, kunnen nu naar deze herdenking komen.”

Ook Jolanda Verhorik, een van de bezoekers uit de omgeving, vindt het belangrijk dat Keti Koti hier wordt gevierd. Haar dochter is met een Congolese man getrouwd. „Nu vraagt mijn kleindochtertje: mama, waarom heb ik geen blond haar?” Voor haar gaat Keti Koti ook daarover. „Het is een kinderlijk onschuldige vraag. We willen haar zo graag duidelijk maken dat ze er gewoon mag zijn.”

36,3 procent van Venlo stemde op de PVV en Geert Wilders noemde slavernij-excuses „woke” en „onzinnig”

Weerstand

De viering moet met een open, uitnodigende boodschap ook witte Venlonaren trekken. Best een uitdaging: 36,3 procent van de Venlonaren stemde bij de vorige Tweede Kamer-verkiezingen op de PVV en partijleider Geert Wilders heeft eerder tijdens Keti Koti gezegd slavernij-excuses „woke” en „onzinnig” te vinden. Toch vormt het publiek dinsdag een divers gezelschap, in leeftijd en in afkomst.

Tijdens het panelgesprek steekt een geschiedenisdocent zijn hand op. „Ik kom uit Panningen, voorzichtig uitgedrukt een PVV-regio, en ik geef les aan kinderen die in de weerstandsfase zitten. Hoe vertel ik dit verhaal van Keti Koti, als wit persoon? Wat is wijsheid?”

De panelleden geven praktische tips: films als Hoe duur was de suiker en podcasts als De plantage van mijn voorouders. „Ik denk dat het ook belangrijk is om een gevoel van trots over te brengen”, voegt Kenti toe.

Later, aan de hapjestafel, legt hij uit wat hij bedoelt. „Je moet in Nederland trots zijn op de Gouden Eeuw, op Michiel de Ruyter, op de VOC… Maar wees eens trots dat je de slavernij hebt afgeschaft. Dat donkere mensen rechten kregen.” Met alleen een zware boodschap kom je er niet, denkt hij. Dat wekt alleen schaamte op. „Ik denk, we moeten ook een nieuw verhaal vertellen, een verhaal waarmee mensen naar elkaar toe kunnen groeien. En Keti Koti hoort daarbij.”

Zoom in

Delen

Mail de redactie