Samen met politie, ouders en sociale media wil Macron de rellen stoppen

Rellen Sinds de dood van Nahel M. is het elke nacht onrustig in Frankrijk. President Macron stelt nu geen noodtoestand in, zoals bij rellen in 2005.

Traangas vrijdagochtend in de Parijse buitenwijk Nanterre.
Traangas vrijdagochtend in de Parijse buitenwijk Nanterre. Foto Zakaria Abdelkafi / AFP

Cent jours, honderd dagen. Zoveel tijd had de Franse president Emmanuel Macron zichzelf in april gegeven om zich te herpakken. In deze periode van „verzoening en actie” hoopte Macron, onder meer door verhoging van het minimumloon, dat de rust zou terugkeren na de gewelddadige protesten tegen de verhoging van de pensioenleeftijd. De honderd dagen tot de nationale feestdag, 14 juli, zijn niet gehaald. Vrijdag moest Macron na een werkontbijt in Brussel voortijdig de EU-top verlaten voor het tweede crisisberaad op rij in Parijs.

Want in de nacht van donderdag op vrijdag konden veertigduizend politieagenten niet voorkomen dat in Parijs, Roubaix, Marseille, Lyon, Toulouse en Lille een basisschool, bibliotheek, hotel, busdepot, zwembad, tram en duizenden auto’s in brand vlogen en winkels werden geplunderd. Tweehonderd politieagenten raakten gewond, bijna negenhonderd mensen werden gearresteerd. De derde nacht van geweld volgde op de dood van een 17-jarige in de Parijse buitenwijk Nanterre door een politiekogel. Nahel M. wordt zaterdag begraven. De verdachte agent zit in voorarrest.

Lees ook Dood Franse tiener door politiekogel leidt tot woedende reacties

Aan Macron nu de taak om herhaling van 2005 te voorkomen, toen politie-inzet met dodelijke gevolgen leidde tot eenentwintig opeenvolgende dagen van gewelddadig protest. De president noemde de schietpartij van afgelopen dinsdag een dag later „onvergeeflijk” en toonde begrip voor „de emotie van de natie”. Maar dat bleek onvoldoende.

Vrijdag na het crisisberaad gooide Macron het over een andere boeg. Hij veroordeelde het geweld als „onacceptabele exploitatie van de dood van een tiener” gaf de politie „extra middelen”. Ook wil hij samen met socialemediaplatforms als TikTok en Snapchat opruiende berichten en beelden laten verwijderen en oproerkraaiers opsporen. Voorts riep hij ouders op hun tieners thuis te houden.

Onder het vandalisme zit grote onvrede over de Franse politie en de politiek. In de arme banlieues voelen mensen zich al heel lang slecht behandeld door de politie. En die kritiek wordt breder gedeeld. Zo beschuldigde de Raad van Europa Frankrijk eerder dit jaar van „buitensporig geweld” van de politie bij de pensioenprotesten. De Verenigde Naties berispten de Franse politie vrijdag opnieuw wegens racistisch en discriminerend politieoptreden.

Noodtoestand

Volgens experts zit de angel ook in een wet die in 2017 werd ingevoerd om enkele tijdelijke antiterreurmaatregelen, die voortvloeiden uit de noodtoestand die was ingevoerd na de aanslagen in 2015 in Parijs, permanent te maken. Sindsdien mogen agenten eerder schieten. En sindsdien is het aantal vergelijkbare dodelijke incidenten sterk toegenomen.

Politici van de linkse oppositie willen nu dat Macron die wet herziet. De rechtse oppositie eist juist harder optreden, zelfs het instellen van de noodtoestand, wat ook bij de rellen in 2005 gebeurde – toen voor het eerst in vijftig jaar. Rechts verwijt Macron ook zijn snelle veroordeling van de agent, vóór het onderzoek is afgerond.

Met zoveel onrust op straat en zulke felle oppositie wil de tweede termijn van Macron – ditmaal zonder absolute meerderheid in het parlement – maar niet van de grond komen. Het voorspelt weinig goeds voor zijn belofte om Frankrijk te moderniseren.

Les ook deze analyse: Franse regering geeft zichzelf honderd dagen om rust te doen terugkeren

Het geweld overschaduwt ook het internationale optreden. Franse ministers hebben door de protesten niet-dringende reizen moeten afzeggen. Een Duitse regeringswoordvoerder zei vrijdag desgevraagd dat men in Berlijn „natuurlijk met zorg kijkt naar wat er in Frankrijk gebeurt”.

Voor zover bekend vertrekt Macron zondag nog wel voor drie dagen naar Berlijn, voor het eerste staatsbezoek van een Franse president in 23 jaar. In maart werd een staatsbezoek van de Britse koning Charles aan Frankrijk op het laatste nippertje uitgesteld vanwege de Franse pensioenprotesten.