N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Ophef Een „handjevol kwaadwillenden” heeft de reputatie van een wetenschappelijk tijdschrift aangetast.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102301545-b67bdf.jpg)
Bijna tachtig artikelen uit het Journal of Electronic Imaging (JEI) gaan de prullenbak in. Ze worden teruggetrokken vanwege „gecompromitteerde peerreview”. De artikelen zijn allemaal verschenen in thematische gedeeltes van het tijdschrift de werden samengesteld door gastredacteuren tussen 2021 en 2023. Dat maakten de twee internationale wetenschappelijke vakverenigingen die het tijdschrift publiceren vorige maand in een persbericht bekend.
„De manipulatie en ondermijning van het peerreviewproces van JEI door een handjevol kwaadwillenden is betreurenswaardig” zegt Gaurav Sharma, voormalig hoofdredacteur van het tijdschrift.
Paginagrote opdruk
Twintig publicaties zijn al met onmiddellijke ingang teruggetrokken. Deze manuscripten zijn veelal nog wel te vinden op de website van het tijdschrift maar zijn op elke bladzijde voorzien van een paginagrote rode opdruk: „Retracted.”
Het tijdschrift heeft naar eigen zeggen een diepgravend onderzoek gedaan nadat gebleken was dat de peerreview bij een van de artikelen in het blad niet goed was gegaan. Daarin werd de uitzonderlijk grote omvang van de fraude duidelijk. Er bleek sprake van nepaccounts van reviewers, telkens dezelfde reviewers en generieke reviewverslagen. Daarbovenop werden er vele artikelen aangetroffen die qua onderwerp niet in het tijdschrift thuishoorden. Het onderzoekscomité betrapte auteurs van de artikelen vaak op slecht uitgevoerde experimenten, gedateerde referenties, sporen van AI-gegenereerde taal en beperkte datasets. Het is alles bij elkaar een ongekende lijst van misstanden. Volgens de Amerikaanse site Retraction Watch lijkt het erop dat de speciale secties van het tijdschrift werden misbruikt door zogeheten paper mills, schimmige figuren die gegarandeerde publicaties of auteurschappen in de wetenschap te koop aanbieden.
Domweg niet gereageerd
Alle betrokken auteurs zijn op de hoogte gesteld van de uitkomst van het fraudeonderzoek door JIE, en hebben de kans gekregen bezwaar aan te tekenen tegen de retractie. Als ze niet binnen de gestelde termijn reageren, zullen de publicaties geschrapt worden, zegt de redactie van het blad.
Bij de inmiddels teruggetrokken publicaties is het beeld wisselend: soms staat erbij dat de auteurs akkoord gingen met de terugtrekking, soms dat een deel van de auteurs het daar niet mee eens was. Maar in de meeste gevallen staat vermeld dat de auteurs domweg niet reageerden.
Opvallend is dat het tijdschrift dan toch heeft doorgezet en de artikelen uit de boeken heeft geschrapt. In de komende maanden zullen er nog „dozijnen” retracties volgen, belooft het tijdschrift. Dat is een dappere stap, omdat veel andere wetenschappelijke tijdschriften geen artikelen willen terugtrekken als niet alle auteurs zich daarbij neerleggen. Maar omdat de fraude hier zo duidelijk is aangetoond, wil het tijdschrift zich niet door deze beleefdheidsregel laten gijzelen. „We zullen [deze fraudeurs] niet laten profiteren van hun beschamende gedrag”, zegt oud-hoofdredacteur Sharma vermetel in het persbericht.
