‘MIVD wees CIA op Oekraïens plan gaspijpleiding op te blazen’

Sabotage Nord Stream De Nederlandse militaire inlichtingendienst speelde berichten over een plan voor een aanval op de pijpleiding Nord Stream door aan de Verenigde Staten, meldt de NOS. De CIA waarschuwde Kyiv er tegen.

Gaslek in de Oostzee na de explosie van de Nord Stream pijpleiding in september 2022, op een foto van het Deense ministerie van Defensie.
Gaslek in de Oostzee na de explosie van de Nord Stream pijpleiding in september 2022, op een foto van het Deense ministerie van Defensie. Foto ANP/SIPA Press France

De Amerikaanse inlichtingendienst CIA heeft Oekraïne gewaarschuwd om de Nord Stream-pijpleiding niet op te blazen, drie maanden vóór er werkelijk een sabotage-actie plaatsvond. De Amerikaanse waarschuwing werd geuit in juni 2022, nadat de Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD zorgwekkende berichten had ontvangen en die had doorgespeeld aan de Verenigde Staten. Dat meldde de NOS dinsdag op basis van eigen onderzoek, in samenwerking met Nieuwsuur en de Duitse media ARD en Die Zeit.

In september vonden er explosies plaats bij de Nord Stream-pijpleiding in de Oostzee, volgens vrijwel exact hetzelfde scenario dat de MIVD met de CIA zou hebben gedeeld. Het staat nog altijd niet vast wie verantwoordelijk is voor de ontploffingen. Aanvankelijk werd gedacht aan een Russische sabotage-actie, later deden ook theorieën over Oekraïense betrokkenheid de ronde.

Lees ook: Hoe heikel ook, bespreek de Nord Stream-explosies

Vorige week berichtte The Washington Post op basis van gelekte Pentagon-documenten over de nieuwste aanwijzingen dat Kyiv erachter zit. Die informatie zou volgens de Amerikaanse krant afkomstig zijn geweest van een Europese inlichtingendienst.

De MIVD, de CIA en het kantoor van Zelensky weigerden commentaar aan de NOS. Defensieminister Kajsa Ollongren (D66) zei dinsdag op een persconferentie dat ze de uitkomst wil afwachten van officiële onderzoeken door Duitsland, Zweden en Denemarken. De Britse Defensieminister Ben Wallace sloot zich daarbij aan.

Ollongren en Wallace waren dinsdag toevallig samen in Amsterdam voor een bijeenkomst van de Joint Expeditionary Force (JEF), een militair samenwerkingsverband van tien Noord-Europese landen, onder leiding van het Verenigd Koninkrijk. Het richt zich primair op hybride oorlogsvoering, denk aan desinformatie of cyberaanvallen. JEF werd opgericht in 2014 en bestaat naast Nederland uit Denemarken, Estland, IJsland, Letland, Litouwen, Noordwegen, Finland en Zweden.

Onderzeese infrastructuur

De bijeenkomst op het Amsterdamse Marineterrein ging specifiek over de bescherming van vitale onderzeese infrastructuur als internetkabels en gaspijpleiding. Een ander onderwerp van gesprek was de oorlog in Oekraïne, die de dreiging vergroot. Ollongren zei dinsdag dat men zich sinds de sabotage van Nord Stream bewust is dat de onderzeese infrastructuur kwetsbaar is en beter moet worden beschermd. Binnen de JEF zijn gezamenlijke patrouilles en oefeningen afgesproken.

Ollongren repte dinsdag overigens alleen van „verdachte Russische spionage-operaties op de zeebodem”. Ze refereerde ook aan het Russische schip dat volgens de MIVD gegevens had geprobeerd te verzamelen over windmolenparken in de Noordzee. „Dat betekent dat het gebeurt. En het gebeurt op een grotere schaal.”

Lees ook: Ook onderzeese internetkabels zijn kwetsbaar voor sabotage

Ook Wallace wees als het om onderzeese dreiging ging alleen naar Rusland. „Het is geen geheim dat Rusland een programma heeft om met onderzeeërs onze kritieke infrastructuur in kaart te brengen. Als Noorse gaspijpleidingen worden geraakt, zullen Nederlanders en Britten dat voelen in hun zakken.”

De gasleiding Nord Stream was eigendom van het Russische Gazprom en van Nederlandse, Duitse en Franse energiebedrijven. Door de sabotage kwam voor West-Europa aan de reeds teruggeschroefde gastoevoer uit Rusland definitief een einde.

In november schreef minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) aan de Kamer dat de sabotage niet ongestraft kon blijven. „Zodra duidelijk is wie hiervoor verantwoordelijk is, moet een zeer stevige en eensgezinde reactie volgen.”

In maart, toen meer signalen wezen op Oekraïense betrokkenheid, benadrukte Ollongren dat de Nederlandse steun aan Oekraïne los staat van de vraag of Oekraïne betrokken is bij het opblazen van Nord Stream.