Wat zijn de dilemma’s van Oranje voor de halve finale van de Nations League?

Ronald Koeman zat er verslagen bij, op een maandagavond eind maart. Het was na een 3-0 overwinning op het bescheiden Gibraltar. De bondscoach van het Nederlands elftal sprak staccato. „Slordig. Onnauwkeurig. Moeizaam.” Hij had op meer goals gehoopt en het spel was „onvoldoende”. Dit nadat zijn ploeg drie dagen eerder was weggevaagd door Frankrijk (4-0). „Er zijn heel veel voetbalzaken die niet goed waren”, concludeerde Koeman na die interlandweek, in stadion de Kuip.

Deze dinsdag zit hij in diezelfde zaal, maar dan optimistischer. De setting is er ook naar, in korte broek, met af en toe een lach of een dolletje in het benauwde, volle perscentrum. „We staan er goed voor”, zegt hij, voor de halve finale van de Nations League, woensdagavond in Rotterdam tegen Kroatië. De winnaar speelt zondag de finale in Rotterdam – tegen Spanje of Italië. „Ik heb wel het gevoel dat we iets moeten rechtzetten ten opzichte van de periode in maart.”

Lees ook: over het zwakke begin van de nieuwe periode-Koeman en de kansloze nederlaag tegen Frankrijk

De problemen die toen aan de oppervlakte kwamen, dwongen hem tot een kritische analyse. Waar Koeman bij de start van zijn tweede termijn aanvankelijk teruggreep op zijn succesvolle eerste periode als bondscoach (2018-2020), staat hij nu voor lastige keuzes. Een jaar voor het EK in Duitsland is Oranje een ploeg in transformatie.

De belangrijkste dilemma’s van Ronald Koeman doorgelicht.

Hiërarchie

Het was een klein maar betekenisvol nieuwtje, in een van Koemans eerste persconferenties. Hij maakte Georginio Wijnaldum reserve-aanvoerder, achter vaste captain Virgil van Dijk. Daar waar Wijnaldum, van grote waarde in Koemans eerste periode in combinatie met spits Memphis Depay, onder voorganger Louis van Gaal zijn plek in de selectie kwijtraakte. Daarmee liet Koeman zien dat hij bouwt op de spelers die het eerder voor hem waarmaakten. In Depay zag hij toen zijn onbetwiste aanvalsleider.

Maar Wijnaldum (32) en Depay (29) zijn – mede door zware blessures – niet meer de spelers van vier, vijf jaar geleden. Ze spelen onregelmatig bij hun club, mede doordat ze niet altijd fit zijn. Koeman kan dus niet meer blindelings op zijn sleutelspelers vertrouwen. Wijnaldum is er deze periode wel bij nadat hij is hersteld van hamstringklachten, Depay ontbreekt vanwege een spierblessure. Het is mogelijk dat Koeman woensdag zonder middenvelder Wijnaldum speelt, zei hij zaterdag – het zou een duidelijke breuk met het verleden zijn.

Niet alleen liggen belangrijke posities in de as van het team daarmee open, ook qua hiërarchie biedt dit ruimte voor andere, jongere spelers. Verdedigers Nathan Aké (28) en Matthijs de Ligt (23), middenvelder Frenkie de Jong (26) en aanvaller Cody Gakpo (24) worden in dat verband genoemd. Allemaal actief in de Europese top. „Dit is een groep spelers die toekomst heeft en zich moet laten gelden, zowel binnen als buiten het veld”, zei Koeman zaterdag. „Dat is een proces. Dat heeft ook te maken met de persoonlijkheid van spelers. De ene is wat meer een leider dan de ander. Het is duidelijk dat deze spelers steeds meer verantwoordelijkheid moeten nemen, ook in de groep. Dat probeer je te sturen.”

Nog altijd het gezicht van deze ploeg: Virgil van Dijk, aanvoerder en leider van de defensie. Hij zit dinsdag naast Koeman bij de persconferentie. Mediageniek, praat rustig, straalt autoriteit uit. Koeman bouwt nog op hem. Maar ook Van Dijk zakte door het ijs bij de grote nederlaag tegen Frankrijk. Hij kende een minder seizoen bij Liverpool, wordt in juli 32. Kan hij komende jaren nog floreren in Oranje? Richting het EK gaat van deze ploeg „niemand het qua leeftijd afleggen ten opzichte van jongere spelers”, zegt Koeman.

Fitheid

Het is zijn belangrijkste les van het echec van Parijs. „Ik heb natuurlijk goed nagedacht over de fitheid van spelers”, zei Koeman zaterdag. „Ik denk dat het wel het moment is om daar duidelijke keuzes in te maken.” Ofwel: hij kiest nadrukkelijk voor topfitte spelers die een hoge intensiteit van spelen aankunnen. „Dat heb je in het hedendaagse voetbal nodig.” Energie, explosiviteit, veel meters kunnen maken.

Koeman erkent dat hij die intensiteit bij Ajax, voorheen hofleverancier, heeft gemist afgelopen seizoen. In dat verband moet het niet-selecteren van vier Ajax-spelers worden gezien die er tegen Frankrijk nog wel bij waren: Steven Berghuis, Brian Brobbey, Kenneth Taylor en Davy Klaassen.

Met assistent Sipke Hulshoff, die veel veldtrainingen leidt, heeft Koeman een staflid die staat voor een agressieve, aanvallende speelwijze. Een sterke conditie is dan een vereiste. Hulshoff is tevens assistent van coach Arne Slot bij Feyenoord, dat zich onderscheidt door offensief voetbal met veel druk op de tegenstander.

De fitheid, bijvoorbeeld gelopen afstanden, wordt nauwgezet bijgehouden door de fysieke staf van Oranje. „Daar zit redelijk verschil in tussen spelers”, zegt Koeman. Terwijl het van belang is dat álle internationals een hoge intensiteit aankunnen om collectief dwingend te kunnen spelen. Meer dan in de eerste periode in maart is fitheid daarom nu een belangrijke voorwaarde voor een uitnodiging.

Aanvalsleider

Wie wordt de spits tegen Kroatië, nu Depay ontbreekt? Nadat recentelijk Luuk de Jong en Vincent Janssen bedankten voor het Nederlands elftal, blijven er nog drie opties over: Liverpool-aanvaller Cody Gakpo, Manchester United-spits Wout Weghorst of Borussia Dortmund-aanvaller Donyell Malen.

De verwachting is dat Koeman kiest voor Gakpo. Bij Liverpool speelt hij regelmatig als diepste spits, waar hij in zijn tijd bij PSV aangaf liever vanaf links te komen. Maar het bevalt hem nu goed, zei Gakpo zondag tegen ESPN. Hij wil er „nog beter” in worden.

Gezien de blessuregevoeligheid van Depay, is het voor Koeman van belang om te zien hoe andere spelers het als spits doen. Niet alleen als back-up voor Depay, maar ook met het oog op een structurele nieuwe aanvalsleider.

Eerste keeper

Een ander besluit heeft Koeman al bekendgemaakt: Feyenoorder Justin Bijlow is tegen Kroatië de eerste doelman. Door de vele wisselingen in de afgelopen jaren is het inmiddels een van de meest besproken posities. Koeman wil duidelijkheid creëren. In maart keepte Jasper Cillessen nog, maar nadat hij een paar keer in de fout ging bij zijn club NEC is hij nu niet opgeroepen. Andries Noppert is nu reserve: hij deed het goed op het WK, maar komt net terug van een langdurige liesblessure. Risico bij de keuze voor Bijlow is dat hij vaak blessures oploopt.