Gratis schoolboeken. Waarom dan geen gratis laptops?

Posted on June 8, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Onderwijs De kosten voor laptops, excursies en schoolreisjes zijn te hoog, ze moeten daarom net als leerboeken worden opgenomen in de wet ‘gratis leermiddelen’, vinden onderwijsinstellingen.

Frederiek Weeda

8 juni 2023 om 16:27

Leestijd 3 minuten

Uitgaan van papieren boeken is achterhaald, zeggen de onderwijsorganisaties. Digitale apparatuur is volgens hen net zo nodig. Foto Dieuwertje Bravenboer

Brugklassers Imen, Isam, Llayda en Azi staan buiten. Rugzakken om, jassen aan. Of zij een iPad of laptop hebben voor school? Dat hebben ze. Wat dat kostte? „800 euro.” En een telefoon? „Ik gebruik de oude telefoon van mijn zus”, zegt Azi. „Een nieuwe i-Phone is duur.” Refurbished, tweedehands, is toch ook een optie? Voor 200 euro heb je er een. „Ik wil geen refurbished of Samsung. Echt niet.” Iedereen lacht.

Hebben ze de i-Pad nodig in de klas? Alleen soms voor Kahoot – online multiple choice quizzen. Verder doen ze veel met boeken, vertelt Llayda. Ze gingen dit jaar ook op schoolreis naar de Ardennen. Drie dagen op een camping voor 300 euro. „Heel leuk.” „Nee saai!” „Nee echt leuk.” Hun ouders betaalden.

De kosten die ouders moeten maken voor laptops, excursies en schoolreisjes voor de school van hun kinderen, zijn te hoog, vinden scholen, verenigd in de VO-raad en de BO-raad, leerlingenorganisatie LAKS en ouderorganisaties. In een brief aan de Tweede Kamer, waar woensdag ondermeer over werd gedebatteerd, bepleiten ze opname van ‘digitale devices’ in de ‘wet gratis leermiddelen’. Want vrijwel alle middelbare scholen werken er nu mee, naast boeken, en voor sommige ouders is dat te duur.

Sterker, vertelt Janouke van Meerveld, voorzitter van LAKS: „Er zijn scholen die tegen nieuwe leerlingen zeggen: ‘wij werken hier met een ‘Macbook’. Dat kost 1.200 euro. Je wordt dan feitelijk gedwongen zo’n ding te kopen.” Volgens het CBS stegen de uitgaven van gezinnen aan extra’s voor school tussen 2000 en 2021 van 45 miljoen tot 279 miljoen euro.

Boeken al vijftien jaar gratis

Vijftien jaar geleden werden boeken op de middelbare school na veel gesoebat gratis. Voor sommige gezinnen, zeker met veel kinderen, werden de rekeningen voor alle essentiële boeken te hoog. Sindsdien kopen niet de ouders maar de middelbare scholen de boeken. Leerlingen leveren ze aan het eind van het jaar weer in. Inmiddels is uitgaan van papieren boeken achterhaald, zeggen de onderwijsorganisaties. Digitale apparatuur is volgens hen net zo nodig.

Lees ook: Een schrift is soms beter dan een laptop

Ook de vrijwillige ouderbijdrage moet verdwijnen, vinden de schrijvers van de brief. Want doordat die sinds een jaar echt vrijwillig is, betalen steeds minder ouders hem. Scholen mogen de bijdrage één keer van iedereen vragen, maar mogen ouders die niet betalen er niet op aanspreken. Reisjes en andere activiteiten die scholen er doorgaans uit betalen, moeten daarom steeds vaker worden geschrapt. Vooral scholen met veel kinderen uit onbemiddelde gezinnen zeggen uitstapjes af. Vorig jaar werd wettelijk vastgelegd dat kinderen van ouders die níet betalen niet geweigerd mogen worden voor de gezamenlijke activiteiten. Het gevolg: minder inkomsten voor reisjes en excursies die wel voor iedereen toegankelijk moeten zijn.

Vooral scholen met veel kinderen uit onbemiddelde gezinnen zeggen uitstapjes af

Rector Geert Looyschelder van het Montessori Lyceum (havo/vwo) in Zeist vindt het terecht dat ouders niet worden gedwongen – ook niet impliciet – de vrijwillige ouderbijdrage te betalen. „Vrijwillig is vrijwillig. Bij ons betaalt 10 procent niet. Dat is hun recht.” Zijn school heeft iets bedacht om reisjes en excursies toch te laten doorgaan: een solidariteitsfonds waar „tientallen” ouders extra geld betalen voor de gezinnen die dat niet kunnen.

Kunnen of willen – het is Looyschelder om het even. „We horen van het CBS dat 8 procent van de kinderen op onze school op het bestaansminimum leeft. Wie dat zijn, weten we niet precies maar we willen echt dat elk kind even veel kansen maakt om ons onderwijs te doorlopen, wat hun ouders ook te besteden hebben.”

Op zijn school mogen leerlingen die het niet kunnen betalen ook gratis een laptop lenen, gedurende hun hele schoolloopbaan. Eigenlijk, zegt ook Looyschelder, zou de laptop als officieel leermiddel moeten gelden, zodat het Rijk ervoor betaalt voor iedereen. Net als voor boeken.

Tussen half drie en half zes kunnen kinderen onder begeleiding van twee studenten gratis in een ruimte naast het lyceum huiswerk maken. Betaalde huiswerkbegeleiding, waarvan een kwart van de middelbare scholieren gebruik maakt, kost op veel plekken honderden euro’s per maand.

Leergeld

Parallel aan de steeds duurdere bijkomstige schoolspullen, bijlessen en reisjes, lopen de stijgende prijzen voor vrijwel alles, veroorzaakt door inflatie.

Anne-Lieke Joosten van de Stichting Leergeld vertelt dat 40 procent meer ouders in het eerste kwartaal van dit jaar een goedgekeurde aanvraag hebben gedaan dan in het eerste kwartaal van 2022. Stichting Leergeld betaalt voor alle schoolspullen van etuis en rekenmachines tot een laptop of fiets. Dat ging vorig jaar om 36.500 kinderen in de eerste drie maanden en nu om 51.000. Het aantal ‘aanvragen’ ligt nog hoger want soms krijgt één leerling naast een laptop ook een fiets. Voor elke aanvraag gaat een vrijwilliger van één van de 112 lokale afdelingen op bezoek bij het gezin thuis. Om te kijken wat er nodig is.

Om in aanmerking te komen, mag het gezinsinkomen niet hoger zijn dan 120 tot 130 procent van de officiële ‘bijstandsnorm’. Die bedraagt dit jaar ongeveer 1.200 euro netto voor een alleenstaande ouder en 1.700 euro netto voor twee ouders. Daar komen toeslagen bij.

Het minimumloon en de uitkeringen zijn begin dit jaar met 10 procent verhoogd om de hoge inflatie te compenseren. Een aantal tijdelijke maatregelen, zoals verhoging van de zorgtoeslag en een energietoeslag, eindigt eind dit jaar. Het Centraal Planbureau voorspelt dat als dat eindigt, volgend jaar 1 miljoen Nederlanders op of onder het sociale minimum zal leven. 7.1 procent van de kinderen.

Het verschil met eerder, vertelt vrijwilliger Ger Moonen van de Stichting Leergeld in Heerlen, is dat dit en vorig jaar veel meer werkende ouders een aanvraag doen. Niet alleen ouders met een uitkering. „Alles van zzp’ers tot mensen met een vast contract als verzorgende of in de bouw.” Die ontwikkeling ziet de Stichting Leergeld ook landelijk, zegt Anne-Lieke Joosten. Vorig jaar kregen 160.000 kinderen een bijdrage voor schoolspullen; dit jaar mogelijk 200.000.

Ook Jarige Job, een stichting die trakteer- en feestjespaketten maakt voor kinderen die anders hun verjaardag niet kunnen vieren, krijgt meer aanvragen. Vorig jaar werden 109.000 pakketten verstuurd. Dit jaar zijn in de eerste vijf maanden 59.000 aanvragen toegekend; als dat doorzet krijgen dit jaar 141.000 kinderen een verjaardagspakket van Jarige Job.

Wat vindt NRC | Voor vrede in Congo moeten álle partijen rond de tafel komen

admin
July 4, 2025
0

Al ruim dertig jaar is het oostelijk deel van de Democratische Republiek Congo een hel op aarde. Het immense land, zo groot als West-Europa, heeft als persoonlijk wingewest van de Belgische koning in de negentiende eeuw, als kolonie en als postkoloniale dictatuur al vele plunderaars voorbij zien trekken. Sinds het eind van de genocide in Rwanda in 1994 is de hoeveelheid gewapende groepen die, met hulp van buurlanden, in Oost-Congo een graantje van de minerale rijkdommen willen meepikken alleen maar toegenomen. Met grote humanitaire nood en de vreselijkste mensenrechtenschendingen tot gevolg.

Het valt daarom te prijzen dat de Amerikaanse regering de afgelopen maanden pogingen heeft ondernomen om tot een vredesovereenkomst te komen. Vertegenwoordigers van Congo en Rwanda tekenden afgelopen week in Washington een akkoord dat door de Amerikanen gepresenteerd werd als een definitief eind aan het bloedvergieten. Het is een „geweldige dag voor Afrika en, eigenlijk, een geweldige dag voor de wereld”, concludeerde president Donald Trump op zijn socialemediaplatform. Om er direct aan toe te voegen dat hij ondanks zijn inspanningen waarschijnlijk toch de Nobelprijs voor de Vrede misloopt – een obsessie die hem al wat langer bezighoudt.

Of het hem nu gaat om de Nobelprijs of niet, op de deal valt sowieso veel af te dingen. Belangrijkste punt van kritiek is dat er geen duidelijk plan is hoe de vredesovereenkomst gehandhaafd kan worden. Bovendien zat bij de totstandkoming een aantal essentiële partijen niet aan tafel. Het conflict presenteren als een gelijkwaardige oorlog tussen twee buurlanden is een simplificatie die geen recht doet aan de in decennia steeds complexer geworden situatie. Zo was rebellengroep M23 in Washington niet vertegenwoordigd. Zij doet mee in een parallel proces in Qatar, waarvan de uitkomsten vooralsnog ongewis zijn. Dat maakt de deal die gesloten is behoorlijk wankel.

Begin dit jaar heeft M23 de miljoenensteden Goma en Bukavu ingenomen en in de regio alternatieve bestuursstructuren opgezet. M23 wordt door Rwanda gesteund met wapens en militair advies, maar bestaat goeddeels uit Congolezen. Zijn zij bereid hun net ingenomen gebied en machtsstructuren weer prijs te geven? En als dat al zo is, wie gaat er op toezien dat de rebellen ontwapend worden? Net als Rwanda hebben ook Oeganda en Burundi de laatste jaren van gestolen mineralen uit Oost-Congo geprofiteerd. Ze exporteren grondstoffen die in hun eigen bodem niet of nauwelijks voorkomen. Ook die landen waren niet bij de gesprekken in de VS present.

Net als bij de eerder door Trump gepresenteerde deal voor Oekraïne, lijken voor de VS ook in Congo grondstoffen een grote rol te spelen. De VS hebben een achterstand op China in het veilig stellen van zeldzame aardmetalen die nodig zijn voor de energietransitie. Volgens Trump kunnen de VS in ruil voor hun bemiddelende rol toegang krijgen tot die zo noodzakelijke stoffen. Het zou voor de Congolezen goed nieuws zijn als dit economische motief tot langdurige Amerikaanse betrokkenheid bij de veiligheid in Congo zou leiden. Maar het zelfde voorbeeld uit Oekraïne laat zien dat dit bepaald geen garantie is.

Rwanda heeft jarenlang de territoriale integriteit van Congo geschonden en een gruwelijke oorlog aangejaagd. Dat er geen afspraken zijn gemaakt over berechting van deze misdaden, noemde de Congolese dokter en mensenrechtenactivist Denis Mukwege in The New York Times terecht een gemiste kans: „De VS kunnen beter.” Mukwege won al wel eens de Nobelprijs voor de Vrede.

Opinie | De kip of het ei

admin
July 4, 2025
0

Twee maanden geleden was ik in Luxemburg met mijn vriendin. Ik wist niet dat mensen in Luxemburg Frans praten. Dan ging ik naar de supermarkt om kip te kopen. Dan vroeg ik aan een medewerker in het Nederlands: „Waar kan ik de kip vinden.” Hij snapt niks van mij. Ik keek naar mijn vriendin maar zij lachte en zei niks. Toen vroeg ik nog een keer maar hij snapte niks van mij. Toen vond ik de eieren. Ik liet het hem zien en vroeg hem: „Ik wil zijn mama.”

Ahmed Yousef (19), 3 jaar in Nederland

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]

Op het allerlaatste moment knutselen NSC en SGP een staatsrechtelijk fröbelwerkje in elkaar

admin
July 3, 2025
0

Kan een gevallen kabinet nóg een keer uit elkaar vallen? En dan ook nog eens over asiel? Opeens, op donderdagavond 22.00 uur, werd die vraag actueel in de Tweede Kamer. Nicolien van Vroonhoven, fractievoorzitter van regeringspartij NSC, liep de kamer uit waar haar twintigkoppige fractie een uur had vergaderd. NSC kon niet leven met „dit vreselijke rot-amendement” van de PVV, dat de Kamer twee dagen eerder had aangenomen.

Van Vroonhoven wilde een brief van demissionair minister David van Weel (Justitie, VVD), waarin hij zou schrijven dat het zo’n vaart niet zou lopen met het PVV-plan om illegaliteit strafbaar te stellen. Wéér een brief, want de eerste, die middag verstuurd, vond NSC niet goed. Dat was een „flutbrief”. Van Weel moest NSC „comfort” bieden. En anders? Van Vroonhoven wilde niet uitsluiten dat na de PVV ook NSC uit het demissionaire kabinet-Schoof zou stappen.

Het was al laat in de avond, en de tijd drong. De Kamer stond op het punt met zomerreces te gaan. Voor die tijd moest over alle wetsvoorstellen gestemd worden, ook de zogeheten ‘asielnoodmaatregelenwet’ en het wetsvoorstel tweestatusstelsel, die waren ingediend in de tijd dat de PVV nog een regeringspartij was.

Maar steun voor die wetten, die volgens het kabinet „het strengste asielbeleid ooit” mogelijk maakt, was opeens onzeker. Binnen NSC, eerst vóór, werden de stemmen steeds luider om tegen te stemmen. En de SGP kreeg bezwaren. Het CDA was eerder al afgehaakt. Zo verdampte niet alleen een meerderheid in de Tweede Kamer, maar vooral ook in de Eerste Kamer.

Sfeer van chaos

De parlementaire afhandeling over dit omvangrijke pakket asielmaatregelen verliep de hele week in een sfeer van totale chaos. Niemand wist nog wat er gebeurde. De Tweede Kamer stemde op donderdagnacht uiteindelijk vóór de wetten, maar de chaotische manier waarop was tekenend voor het tijdperk-Schoof.

De crisis begon op dinsdag, toen de Tweede Kamer stemde over een lange serie amendementen op de twee grote asielwetten. Met amendementen kan de Kamer wetten aanpassen. Die twee wetten zijn maatschappelijk en politiek van groot belang. Ze maken veel strenger asielbeleid mogelijk, en dat raakt de levens van asielzoekers en statushouders, maar ook het beleid van gemeenten en provincies.

Politiek gezien zijn de wetten ook cruciaal: veel partijen op rechts en in het midden willen vlak voor nieuwe Tweede Kamerverkiezingen graag laten zien dat ook zij voor strenger asielbeleid zijn. Vandaar dat het demissionaire kabinet (VVD, NSC en BBB) ook na het uitstappen van de PVV de maatregelen van de opgestapte minister Marjolein Faber wilde doorzetten.

Maar op de wetsvoorstellen kwamen amendementen die de wetten flink konden verzwaren. Eentje, van de PVV, behaalde totaal onverwacht een meerderheid: illegaliteit zou strafbaar worden gesteld. Dat geldt ook voor burgers of instanties die mensen in de illegaliteit helpen. Waarom dit voorstel opeens een meerderheid kreeg: het was misgegaan met het ‘pairen’. Enkele Kamerleden die tegen waren, onder wie GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans, hadden niet goed geregeld dat hun stem zou worden weggestreept tegen die van een voorstander – een oud gebruik in de Kamer. Een blunder, wordt ook in GroenLinks-PvdA gezegd.

Tegenreactie

Maar het aangenomen amendement bracht tegelijk een – eveneens onverwachte – tegenreactie op gang. Want het CDA, dat vóór strafbaarstelling van illegaliteit is, was sterk tégen dit amendement. Partijleider Henri Bontenbal vond het veel te ver gaan dat ook hulp aan mensen in de illegaliteit bestraft kon worden. Bontenbal trok zijn steun aan de twee wetten van het kabinet in. Daarmee bracht hij de toekomst van de wetten in groot gevaar.

Al snel kwam de spijt bij de SGP, die voor had gestemd. De partij leek de implicaties totaal onderschat te hebben en zocht naar een uitweg. Want wat betekende dit amendement voor bijvoorbeeld kerken die illegalen een kopje soep aanbieden? Worden die straks vervolgd?

Daarbij werden ze gesteund door NSC, dat tégen had gestemd, maar waar de interne verdeeldheid toesloeg. Sommige Kamerleden vonden dat het amendement betekende dat de beide asielwetten ook niet door mochten gaan. Anderen vonden juist dat de wetten door moesten gaan. Het lag principieel voor beide kampen in de fractie, lieten betrokkenen weten.

Op donderdag trokken NSC en SGP samen op. Ze wilden harde toezeggingen van minister van Weel. Die gaf hij niet. In een Kamerdebat zei Van Weel dat niet hij, maar het Openbaar Ministerie afweegt wie wel en niet vervolgd wordt. Als de Kamer een amendement aanneemt, dan bepaalt de Kamer de inhoud een wet. „En de wet is de wet.”

Flesjes Pepsi

NSC en SGP begonnen, met aangerukte flesjes Pepsi, aan een urenlang crisisoverleg op de kamer van SGP-leider Chris Stoffer. De staatsrechtelijk gereformeerden en de partij van goed bestuur begonnen aan een staatsrechtelijk fröbelwerkje. Ze zochten naar manieren om het amendement te verzachten. Die zijn er in de wet of het reglement van orde in de Tweede Kamer nauwelijks. Ze wilden immers een al aangenomen amendement aanpassen, en zo werkt wetgeving niet. Dus moest er een list verzonnen worden.

De partijen zetten Van Weel onder druk met een nieuwe brief te komen. Die stuurde hij uiteindelijk in de late avond. Van Weel deed nauwelijks nieuwe toezeggingen. Hij beloofde dat de Raad van State er nog eens goed naar zou kijken. Maar het is wel een controle achteraf: het amendement is immers al aangenomen. Bovendien: wat gebeurt er met het advies? De Raad van State was in februari al heel kritisch over de twee asielwetten van Marjolein Faber, en die zijn ook gewoon doorgevoerd. Van Weel belooft de partijen nog met de Kamer te debatteren over het „zwaarwegende” advies van de Raad van State voor het amendement ook echt beleid wordt.

Hoe dan ook, de toezegging was genoeg voor de twee partijen om in te stemmen met beide asielwetten. Alleen NSC-Kamerlid Faith Bruyning stemde tegen de asielnoodmaatregelenwet. Zo kwam vrijwel iedereen beschadigd uit deze zoveelste politieke crisis rondom asiel. De samenhang in het demissionaire kabinet bleek, opnieuw, zeer zwak. Twee zeer ingrijpende wetten werden op het allerlaatste moment met veel kunst- en vliegwerk aangenomen.

Luister naar