Koerden worden vermoord, en door niemand beschermd

Maandag was er een mars van Koerden in Parijs om hun drie vrienden, die vorige week werden vermoord, te herdenken. Over de vreedzame mars, waarbij mensen muziek maakten en vlaggen meedroegen met de portretten van de doden, is nergens bericht. Wel was er uitgebreid aandacht voor gewelddadigheden van jonge Koerden tijdens een demonstratie in Parijs op zaterdag, waar ik bij aanwezig was. De grieven van vlaggenzwaaiers en stenengooiers zijn hetzelfde: Europa beschermt hen niet.

Geweld kun je simpelweg afwijzen zonder je in de context te verdiepen en zonder met de jonge stenengooiers te praten. Ik vind het interessanter het gesprek wel aan te gaan – dat is ook mijn werk als journalist. Een van de jongeren, een Koerd uit Brussel, vertelde me dat ze wel een „heftige reactie” móeten geven om te zorgen dat er niet nog meer Koerden worden vermoord.

Maar hoe zit dat dan? Volgens de Franse politie had de verdachte van de aanslag racistische motieven, maar had hij het niet specifiek op Koerden voorzien. Waarom houden Koerden dan toch vast aan hún versie dat ze wel specifiek het doelwit waren?

Dat heeft te maken met de toenemende druk waaronder politiek actieve Koerden in Europa leven. Er is de laatste tijd aandacht geweest voor de manier waarop de Turkse president Erdogan Finland maar vooral Zweden onder druk zet om Koerden uit te leveren. Pas als er genoeg Koerden zijn overgedragen en aan nog een serie andere voorwaarden is voldaan, keurt het Turkse parlement toetreding tot de NAVO van Zweden en Finland goed. Onlangs is er een Koerd uitgeleverd en bij aankomst in Turkije meteen opgesloten. Anderen vrezen dat hen hetzelfde gaat overkomen.

Vlaggenzwaaiers

Veel mensen vinden het schandelijk hoe Zweden haar respect voor mensenrechten te grabbel gooit om Turkije te plezieren. En dat is het ook. Wat echter nauwelijks bekend is, is dat overheden in andere Europese landen ook steeds anti-democratischer optreden tegen Koerden die zich verenigen en opkomen voor hun rechten. In Duitsland zijn sinds een paar jaar allerlei vlaggen van Koerden verboden (waaronder de vlaggen van de PKK, maar intussen worden ook die van de YPG in beslag genomen, de groep die met het Westen tegen ISIS vocht) en zijn er politie-invallen geweest in Koerdische uitgeverijen, waarbij boeken in beslag werden genomen. In Londen is binnenkort een rechtszaak tegen vlaggenzwaaiers. Koerdische verenigingen worden in toenemende mate in de gaten gehouden door autoriteiten.

Lees ook: Erdogan maakt dankbaar gebruik van westers pragmatisme

Een vrouw die één van de vermoorde mensen had gekend, vertelde me met tranen van verdriet in woede in haar ogen: „Als wij iets simpels doen als een glas water drinken, weet de geheime dienst dat, maar déze aanslag zagen ze niet aankomen? Niemand hier gelooft dat.” De jonge Koerd uit Brussel: „Frankrijk heeft deze aanslag laten gebeuren. Dat moet serieuze consequenties hebben, anders loopt het nog verder uit de hand. Alleen slogans roepen schudt ze niet wakker.”

De achterdocht is diep, en zéker in Parijs. De vermoorde vrouw, Evîn Goyî, was in het cultureel centrum om voorbereidingen te treffen voor de herdenking van een driedubbele moord op 9 januari 2013, op drie activistische Koerden. De Turkse geheime dienst zit erachter, zegt ook de Franse politie, maar het onderzoek is gesloten: de verdachte is in een Franse cel overleden aan een hersentumor en Turkije weigert rechtshulpverzoeken te beantwoorden. Die moorden zijn onbestraft gebleven.

Ondertussen schurkt Europa steeds dichter tegen Erdogan aan. De mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden van Turkse troepen en hun hulpjes in zowel Koerdistan in Irak als in Syrië, zijn inmiddels niet meer te tellen, om nog maar te zwijgen over de voortdurende repressie tegen Koerden in Turkije zelf. Human Rights Watch, Amnesty, de VN en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens stellen het aan de kaak, maar Europa durft Erdogan niet aan te pakken. Bang dat hij de grenzen opent en Syrische vluchtelingen laat vertrekken en bang dat hij NAVO-uitbreiding tegenhoudt.

Maar ze zwaaien met PKK-vlaggen! Dat doen ze ja. Maar ze gooien stenen! Klopt, dat doen sommigen. Maar zij worden vermoord, en door niemand beschermd.