N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/05/web-1105buikaliningrad.jpg)
De historische naam Królewiec maakt naar alle waarschijnlijkheid zijn rentree op Poolse kaarten en andere geografische aanduidingen als benaming voor de Russische exclave Kaliningrad. Volgens Poolse media is het Poolse kabinet van plan om een aanbeveling over de naamswijziging op te volgen, tot woede van het Kremlin.
Het advies kwam woensdag van een regeringscommissie voor geografische namen in het buitenland. Hoewel officieel nog geen besluit is genomen over de naamswijziging, heeft het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken het voorstel als positief beoordeeld.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/06/data86897368-577c47.jpg)
Volgens de Poolse autoriteiten vindt de naam Królewiec zijn oorsprong in het eeuwenoude culturele erfgoed van het land. Królewiec is de Poolse vertaling van Königsberg (Nederlandse naam: Koningsbergen), zoals de stad voor de inname door de Sovjet-Unie heette. Jozef Stalin paste destijds de naam aan naar Kaliningrad, naar de bolsjewiek Michail Kalinin.
Kalinin heeft in werkelijkheid nooit iets te maken gehad met de stad. Daarom houdt de naam Kaliningrad ook geen enkel verband met de regio, redeneren de Poolse autoriteiten. Volgens de naamscommissie roept de naam Kaliningrad vooral „emotionele en negatieve weerklank” op in het land. De Polen wijzen erop dat Kalinin een van de Sovjetfunctionarissen was die opdracht gaf tot de executie van 21.000 Poolse krijgsgevangenen in 1940 — het zogeheten bloedbad van Katyn.
De voorgenomen naamswijziging voedt de spanningen tussen Polen en Rusland. Het Kremlin noemt het een „aan waanzin grenzend besluit”, dat typerend is voor de „door de jaren heen gegroeide haat tegen de Russen”, fulmineerde woordvoerder Dmitri Peskov in een reactie op het plan. „Dit gaat zelfs verder dan Russofobie.”
Geschiedenis
De Pools-Russische twist vormt een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van het district Kaliningrad, waarvan de gelijknamige hoofdstad ook wel bekend is als woonplaats van de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804). Voordat de Sovjet-Unie het gebied tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog innam en de naam van de hoofdstad wijzigde, stond die te boek als Königsberg. Die naam droeg het als onderdeel van het Pruisische rijk.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data95837275-f7fd79.jpg)
Sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991 ligt het gebied ingeklemd tussen Polen en Litouwen, beiden zowel lid van de Europese Unie als de NAVO. Daarmee vormt Kaliningrad het meest westelijk gelegen stukje Russisch grondgebied temidden van NAVO-landen. In 2018 installeerde Rusland raketsystemen met een bereik van zo’n vijfhonderd kilometer.
Nadat Zweden en Finland hun NAVO-ambities ruim een jaar geleden bekendmaakten, volgens de landen een direct gevolg van de Russische agressie in Oekraïne, wees het Kremlin nog maar eens op de strategische ligging van Kaliningrad.
Sinds de Russische invasie in Oekraïne verkeert de exclave in een isolement: de grens is dicht en ook het luchtruim werd gesloten. Kaliningrad werd hard geraakt door de westerse sancties, die de buitenlandse handel bemoeilijkte. De situatie maakt ook dat inwoners geen boodschappen over de grens kunnen doen.
Polen plaatste een metershoog hek met prikkeldraad aan de grens en is vorige week begonnen met het installeren van camera’s aan de grens. De Polen zijn bang dat Rusland de stad gebruikt om een nieuwe migratieroute naar Europa te faciliteren.
