‘House of the Dragon’ toont het moederschap in al haar wreedheid, lust en kracht

Posted on October 25, 2022 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Serie ‘Game of Thrones’ kreeg de kritiek misogyn te zijn, of de kijker zelfs leedporno voor te schotelen. Opvolger ‘House of the Dragon’ biedt kijkers een geheel ander perspectief op vrouwen, vindt auteur en columnist Sarah Sluimer.

25 oktober 2022

Leestijd 4 minuten

Emma D’Arcy als Rheanyra Targaryen in ‘House of the Dragon’. — Emma D’Arcy als **Rheanyra Targaryen** in ‘House of the Dragon’.

Foto Warner Media

De fantasyserie House of the Dragon, die zich afspeelt in het universum van het zeer succesvolle Game of Thrones, is na tien afleveringen een wereldwijd en veelbesproken succes. De serie van HBO, waarin de geschiedenis van het drakenhuis Targaryen wordt behandeld, heeft het laatste, ongeïnspireerde seizoen van haar voorganger bij het grote publiek doen vergeten. Dat is best opvallend, gezien het feit dat House of the Dragon stukken trager is dan Game of Thrones, en op Shakespeareaanse wijze ruimte biedt aan een handvol uitgekristalliseerde personages met uitwaaierende overdenkingen.

Game of Thrones kreeg in haar nadagen de kritiek misogyn te zijn of de kijker zelfs leedporno voor te schotelen. Natuurlijk kende ook Game of Thrones een aantal sterke vrouwelijke personages, zoals drakenkoningin Daenerys Targaryen, dapper strijdertje Arya Stark of de sluwe koningin Cersei Lannister. Maar ook was daar het steeds terugkerende decor van naamloze, gewillige en naakte vrouwen die de hoofdrolspelers ter wille zijn. Of de verkrachtingsscène van Sansa Stark, waarin niet haar pijn, maar de afschuw van ongewilde toeschouwer en pleegbroer Theon Greyjoy centraal stond.

Bij House of the Dragon is er getracht deze fouten niet te herhalen. Hoewel de showrunner nog steeds een man is, zijn er meer vrouwen toegevoegd aan het team van schrijvers en regisseurs. Dat werpt vruchten af: de strijd om de macht speelt zich af tussen twee vrouwelijke personages: Rhaenyra Targaryen (gespeelde door de non-binaire Emma D’Arcy) en Alicent Hightower (gespeeld door Olivia Cooke.)

Lees ook: ‘House of the Dragon’ moet fans genezen van hun ‘Game of Thrones’-kater

Bevalling

Toch kreeg ook House of the Dragon al te maken met het verwijt een vrouwelijk personage te exploiteren. Al in de eerste aflevering zien we hoe tijdens een gecompliceerde bevalling de barende zonder verdoving opengesneden wordt om de zuigeling te redden. Het geluid van het mes, de bloedplas, het schreeuwen van de vrouw om genade: niets blijft ons bespaard. En dan is het ook nog eens vergeefs: zij en de baby sterven.

Maar de kritiek verstomde snel, waarschijnlijk omdat de critici het niet bij het rechte eind hadden. Deze fatale bevalling was juist revolutionair voor een tv-serie: wat we te zien kregen was de realistische consequentie van veel bevallingen in vroegere tijden. In andere (historische) series en films moesten we het met een karikatuur doen: Een zwangere die steeds bleker wordt. Heen en weer rennende baaksters met natte lappen. Een vage bloedvlek in de witte lakens. Een laatste gil. Een arts die de deur van de slaapkamer achter zich sluit en fluisterend aan de echtgenoot mededeelt dat er niets meer te redden valt. Een shot van de keurig opgebaarde kraamvrouw. En door.

Nog onverteerbaarder: niet zelden is de moeder daarna van geen belang meer: haar rol verdwijnt langzaam naar de achtergrond ten faveure van de kinderloze vrouwen. Of, natuurlijk: mannen.

Strijdtoneel van vrouwen

In House of the Dragon niets van dit alles. We volgen de zwangere koningin Aemma en haar angst voor de bevalling tot dicht op haar huid. We zien haar in bad, opgeblazen, moe. Haar dochter Rhaenyra zegt tegen haar: „Je wordt omringd door bedienden die zich op het kind richten, maar wie zorgt er voor jou?” Een eerste signaal dat hier de moeder, en niet de nakomeling centraal staat. De koningin vertel haar vervolgens dat zwangerschap en bevalling het strijdtoneel van vrouwen zijn, zeker als die vrouwen koninklijke baarmoeders hebben. Dat feit wordt nog eens benadrukt door het doorsnijden van een riddertoernooi met beelden van de fatale ingreep.

Maar helaas: de koningin verliest deze slag en betaalt met haar leven.

Alleen al in de blik waarmee ze zich realiseert dat ze, door de beslissing van de koning, gaat sterven ten gunste van de zoon in haar buik, zit al het woedende verdriet van de vrouw besloten. Niet voor niets zei Medea al: „Liever driemaal naar het front, dan een keer te bevallen van een kind.” Aemma’s strijd is, in tegenstelling tot die van andere moeders in veel series, een leidmotief voor alles wat volgt. Vanaf nu, zo leren we, draait in House of the Dragon álles om moeders.

Jaren later zien we haar dochter Rhaenyra haar derde kind op de wereld zetten. Haar bevalling verloopt wél goed, al wordt de baby direct na de geboorte bij de nieuwe koningin, haar vroegere jeugdvriendin Alicent verwacht. Maar Rhaenyra wil haar kind niet uit handen geven. Van haar tocht door het paleis, bloedend maar onverzettelijk, waarbij ze zelfs de nageboorte staand eruit perst, zien we iedere stap. Alle kijkers die ooit een kind op de wereld zetten, herkennen haar oorlogswonden, in tegenstelling tot de gemystificeerde en vaak ook karikaturale baarpijn in fictie. En ook van latere ongemakken zijn we getuige, zoals wanneer Rhaenyra’s borsten beginnen te lekken aan de regeringstafel.

**Alicent Hightower** (Olivia Cooke, links) in gevecht met **Rhaenyra Targaryen** (Emma D’Arcy).

Foto Warner Media

Macht

Het geweld en de lijfelijkheid van Game of Thrones wordt deze keer ingezet om emancipatoire redenen: het moederschap wordt niet gemystificeerd, maar getoond, in al haar wreedheid, lust en kracht. Het krijgen van kinderen degradeert de vrouwen bovendien niet tot verzorgende schaduwen, maar vergroot de ambitie eerder, alhoewel daar door de hoofdpersonages op verschillende manieren mee wordt omgegaan.

Voor prinses Rhaenyra is de drang om zelf koningin te worden, juist vanwege haar palmares (oftewel: haar kinderschare), alleen maar groter geworden. Voor Alicent Hightower geldt dat zij, als een Lady Macbeth (of koningin Cersei uit Game of Thrones), haar man en zonen op de troon wil zien. Maar, zo wordt haar op een gegeven moment door een oudere tante toegebeten: „Toch zwoeg jij nog steeds in dienst van mannen. Je vader, je man, je zoon. Je wenst niet vrij te zijn, maar een raam te maken in de muur van je gevangenis.”

In de laatste aflevering van het eerste seizoen komt alles samen. Als Rhaenyra hoort dat de kroon die haar beloofd is naar haar jongere broer is gegaan, zet de bevalling van haar zesde kind veel te vroeg in. Zonder hulp te accepteren en woedend om het haar aangedane onrecht, gaat ze haar weeën aan. Ze schreeuwt tegen het kind dat het eruit moet komen: alsof ze geen tijd heeft voor deze bevalling, omdat er een koninkrijk terug te veroveren valt. Als de baby er eenmaal is, dood en klein, kan ze toch niets anders dan het koesteren. En ook in haar oorlogszucht is ze daarna terughoudend. Liever wint ze de troon terug door slim te handelen. Maar als ze niet veel later te horen krijgt dat een van haar andere zonen door haar vijanden gedood is, zien we haar gezicht, in het laatste shot van dit seizoen, verstrakken. Ze is zowel in haar eer als hart verwond. Er is dan ook maar één consequentie mogelijk: vanwege haar zware verliezen op het strijdtoneel van vrouwen zal ze nu dat van de mannen betreden.

Seizoen 1 van House of the Dragon is te zien bij HBO Max.

De springkomkommer is een explosieve vrucht die zijn zaden met grote kracht wegspuit

admin
November 26, 2024
0

Planten verspreiden hun zaden op allerlei manieren, maar weinig doen het zo explosief als de springkomkommer. Al tweeduizend jaar geleden werd de wonderlijke zaadverspreiding van deze mediterrane plant (Ecballium elaterium) beschreven door Plinius de Oudere. De komkommervruchten spuiten hun zaden onder hoge druk weg in een waterige straal. Hiermee verspreidt de soort haar zaden tot wel meerdere meters, ofwel tweeduizend maal de zaadlengte.

Het mechanisme achter deze techniek was echter niet zo goed beschreven. Een team verbonden aan de universiteiten van Manchester en Oxford publiceert er nu over in de PNAS. Ze benaderden de zaadverspreiding op verschillende manieren: wiskundig, natuurkundig, botanisch en biologisch.

De wetenschappers observeerden de ontwikkeling van de vruchten met behulp van timelapse- en hogesnelhelheidscamera’s. Hiermee konden ze zowel de (trage) ontwikkeling van de vruchten in de dagen voor de explosie, als de (snelle) explosie zelf vastleggen met tot wel zesentachtigduizend frames per seconde. Daarnaast maten ze de lengte, vorm en massa van de stengels, vruchten en zaden. Op deze gegevens baseerde het team verschillende wiskundige modellen waarmee men de mechaniek achter de druk, de ballistiek van het gelanceerde zaad en de rotatie van het vallende fruit kan beschrijven.

In hun analyse zien de wetenschappers vier hoofdingrediënten die bijdragen aan de zaadverspreiding van Ecballium. Allereerst bouwt een waterige vloeistof in de vrucht de druk op in de weken voor de explosie, de zogenoemde turgor-druk. In de dagen voor de lancering wordt een deel van de vloeistof in de stengel gepompt. Die wordt zo stugger en draait de hangende vrucht in een ideale, horizontale positie.

Een timelapse van de groei van de vrucht.

Dan volgt de explosie, waarbij een gat ontstaat waar de stengel loslaat van de vrucht. In de eerste honderden microseconden na het afschietenis de vrucht nog deels verbonden met de stengel, waardoor deze een rotatie om de eigen as meegeeft aan de vrucht. Tot slot spuwt de vrucht haar zaden in één straal door het ontstane gat, de snelheid van de zaadjes (tot wel meer dan 15 meter per seconde) neemt af terwijl de hoek van de vrucht als gevolg van de rotatie steiler wordt. Door de optimalisatie van de lanceringshoek komen tragere zaadjes alsnog ver van de moederplant terecht. Gemiddeld landen de zaadjes van de springkomkommer tussen de vier en twaalf meter van de moederplant.

De zaden schieten uit de vrucht van de springkomkommer, in slow motion.

Varianten op deze vorm van verspreiding komen vaker voor bij meer primitieve plantengroepen, zoals mossen en varens. Schimmels gebruiken dergelijke systemen frequent voor de verspreiding van hun sporen. Bij bloemplanten zoals de springkomkommer komt het echter zelden voor.

Andere mechanieken waarmee planten hun zaden lanceren zijn daarentegen talrijk. Voorbeelden van algemene Nederlandse plantensoorten die hun zaden wegschieten zijn de gehoornde klaverzuring (Oxalis corniculata), een stoepplantje, en springzaad (Impatiens) dat veel in bossen voorkomt. Door rijpe vruchten aan te raken kan je de zaadjes zelf zien wegschieten.

Hongkongse rechtbank beschermt rechten van homokoppels

admin
November 26, 2024
0

Gehuwden van hetzelfde geslacht hebben in Hongkong dezelfde rechten op gebied van huisvesting en erfrecht als heteroseksuele koppels. Met dat baanbrekende oordeel beslechtte de hoogste rechtbank van Hongkong dinsdag een jarenlange juridische strijd in het voordeel van twee stellen die zich hadden beklaagd over hun ongelijke behandeling.

Eén zaak was in 2018 aanhangig gemaakt door Nick Ingfinger, die in Canada met zijn partner was getrouwd. In Hongkong, dat huwelijken tussen partners van hetzelfde geslacht slechts beperkt erkent, weigerde de huisvestingsdienst een aanvraag van het koppel in behandeling te nemen voor een huurwoning.

Twee andere zaken werden aangespannen door Edgar Ng en Henry Li, die in het Verenigd Koninkrijk trouwden. Zij konden niet samen eigenaar worden van hun gesubsidieerde koopappartement. Bovendien spande Ng een tweede zaak aan om zijn echtgenoot te laten erkennen als erfgenaam als hij zou overlijden. Ng, die leed aan depressies, stierf in 2020, waarna zijn weduwnaar de rechtszaken voortzette.

De vijf rechters van het Hongkongse Hooggerechtshof bogen zich over de drie zaken nadat de autoriteiten in beroep waren gegaan tegen uitspraken van lagere rechtbanken. die het onderscheid tussen heterokoppels en stellen van hetzelfde geslacht ook al „ongrondwettig” vonden: de mini-grondwet van Hongkong schrijft voor dat alle inwoners gelijk worden behandeld. Hongkong maakt sinds 1997 deel uit van China, maar heeft nog wel zijn eigen rechtssysteem.

Bevolkingspolitiek

Een advocaat namens de huisvestingsdienst betoogde onder meer dat het beleid erop gericht was „traditionele gezinnen te ondersteunen”, in lijn met het streven van de stadsregering om het geboortecijfer te verhogen. Hongkong kampt met grote woningnood, voor veel stellen een reden om de stichting van een gezin uit te stellen.

Maar daar gingen de rechters dinsdag niet in mee. De hoofdtaak van de dienst is niet om bevolkingspolitiek te bedrijven, maar om huisvesting te verschaffen aan mensen die daar niet zelf voor kunnen zorgen. Bovendien merkt de rechtbank op dat ook stellen van hetzelfde geslacht een gezin kunnen stichten, bijvoorbeeld door adoptie of kunstmatige inseminatie.

Infinger zei na de uitspraak tegen journalisten dat de rechters hadden erkend dat „stellen van hetzelfde geslacht van elkaar kunnen houden en het recht hebben samen te leven”, maar hij was pessimistisch over de mogelijkheid dat Hongkong, net als Taiwan en Thailand, het huwelijk zou openstellen voor homokoppels, zoals de ngo Hong Kong Marriage Equality in een reactie had geëist.

De steun daarvoor onder de bevolking neemt in Hongkong al jaren toe. Volgens een opinieonderzoek van drie universiteiten in 2023 steunt 60 procent van de Hongkongers gelijke huwelijksrechten, tegen 38 procent tien jaar eerder.

Maar dezelfde rechtbank die nu uitspraak deed, weigerde de regering vorig jaar nog te verplichten om homokoppels te laten trouwen, in een zaak die was aangespannen door lhbti-activist Jimmy Sham. Wel gebood ze de regering toen om binnen twee jaar een wettige erkenning van homoseksuele relaties op te tuigen, bijvoorbeeld in de vorm van geregistreerd partnerschap.

Sham was eveneens een van de 45 activisten die eerder deze maand celstraffen kregen vanwege hun betrokkenheid bij officieuze prodemocratische voorverkiezingen in 2020. Hij moet vier jaar en drie maanden de gevangenis in.

Ongemakkelijke seks- en poepgrappen zijn er genoeg bij Anne Neuteboom

admin
November 26, 2024
0

Anne Neuteboom moet kokhalzen. Uit haar gorgelen diepe, schraperige klanken naar boven. Het woord dat ze moet uitspreken zit vast in haar keel. Wijnklimaatkast, perst ze er ten slotte uit. Haar nieuwe vriendje heeft de wens uitgesproken dat hij er graag een zou willen kopen voor zijn wijnliefhebberij. Maar voor Neuteboom is dat een stap te ver: de kast staat symbool voor de grote verschillen tussen hen, met name tussen rijk (hij) en arm (zij).

In haar vierde soloprogramma, En dan nu Anne Neuteboom, doet de 35-jarige Anne Neuteboom uit de doeken dat ze een probleem heeft, want ze is gelukkig. En dat is onherkenbaar en beangstigend voor iemand die geen groot plezier aan mensen beleeft en voor wie klagen over alles de eerste natuur is. In vijf kwartier vertelt ze hoe ze het zo ver heeft kunnen laten komen en hoe ze haar partner vond. Net als in elke romcom gaat het dus eerst een keer mis.

Een verfrissende kant van haar optreden is dat ze zichzelf begeleidt met eigen, handgemaakte animaties op een groot scherm. Ze maakte primitieve tekeningetjes van poppetjes die alleen een lijntje als lijf en leden hebben. Soms vertellen de animaties het verhaal, soms zijn het illustraties bij wat ze zegt. Dat is een mooi extraatje en pakt soms geestig uit, zoals wanneer het tegenzit en ze zegt dat ze „triple fucked” is. De uitbeelding is simpel en effectief, met drie vliegende piemels rond een figuurtje.

Coronajaren

Ook haar verslag over daten, elkaar aftasten en het leren kennen van een nieuw iemand, inclusief een terugblik op de moeizame coronajaren, bevat aardige momenten. Maar echt goede grappen zijn dun gezaaid. Het kabbelt vaak wat, omdat ze vooral beschrijft wat er is gebeurd. Neuteboom zoekt het geregeld in grof en dik aangezet commentaar op gedrag en verschijnselen, maar de verwoording is vaak weinig bijzonder of verrassend. Elitaire, Amsterdamse „reservaten” beschrijven aan de hand van havermelk en Biro’s bijvoorbeeld, voelt te makkelijk en is te vaak gedaan om nog een lach mee te scoren.

In de aanloop naar haar liefdesgeschiedenis behandelt Neuteboom „veelgestelde vragen” aan haar, zoals over haar opvallende stem en over haar „raar” zijn. Die lijzige stem heeft ze van nature, bevestigt ze. Daar is niks mis mee, zeker niet voor een professioneel klager, maar als het tempo laag ligt en grappen niet altijd werken, dan keert dat geluid zich tegen haar.

En in En dan nu Anne Neuteboom is ze ook eigenlijk niet ‘raar’ genoeg. Ongemakkelijke seks en onsmakelijkheden, zeker als er poep bij komt, zijn bij haar in goede handen. Maar dat is niet genoeg om deze voorstelling te dragen.