Operatie Eureka: een transnationaal onderzoek naar het veelkoppige monster ’Ndrangheta

Tientallen huiszoekingen in acht landen, alleen al in Italië 108 arrestaties, en beschuldigingen die gaan van samenwerken met een maffiaorganisatie en internationale drugshandel, tot witwassen en handel in (oorlogs)wapens. In heel Europa heeft de politie beslag gelegd op goederen, waaronder ook flink wat drugs, met een totale waarde van 25 miljoen euro.

Het gaat om een van de grootste operaties van politie en justitie in Europa tegen de internationale misdaadorganisatie ’Ndrangheta. Ook in Duitsland werden arrestaties verricht. In België, waar de bal aan het rollen ging, zijn dertien verdachten opgepakt. Ook justitie en politie in onder meer Spanje, Portugal en Roemenië verleenden bijstand.

Ditmaal leidde het onderzoek niet naar Nederland, dat in 2018 wel sterk betrokken was bij ‘Operatie Pollino’, een transnationaal onderzoek dat deels in dezelfde internationale drugsnetwerken van de ’Ndrangheta dook. Maar het staat al geruime tijd buiten kijf dat internationale drugscriminelen zich voor de drugssmokkel naar West-Europa zowel bedienen van de haven van Antwerpen als van die van Rotterdam.

Het onderzoek kwam op gang toen Belgische speurders interesse kregen in een aantal individuen dicht bij de Nirta-clan in het Limburgse Genk, niet ver van de Nederlandse grens. De Nirta’s vormen een beruchte ‘cosca’, of misdaadgroepering, binnen de Calabrese ’Ndrangheta. Ze zijn nauw verstrengeld met de Strangio’s, met wie er talloze relaties en verwantschappen zijn gevormd – bloedbanden vormen zelfs vandaag nog het typische, onderscheidende kenmerk van dit misdaadgenootschap.

Lees ook: Drie ‘goede moeders’ doorbreken zwijgplicht van de ‘Ndrangheta

Royals

„Meer nog dan een gewone ‘cosca’ kunnen de Nirta’s als criminele royals van de ’Ndrangheta worden beschouwd”, zegt onderzoeksjournalist Claudio Cordova, vanuit Reggio Calabria. Ze bekleden een historisch belangrijke plek binnen de misdaadorganisatie, omdat ze uit het plaatsje San Luca in Calabrië komen.

Die plek wordt als „de moeder van de ’Ndrangheta” gezien. De misdaadorganisatie is een erg complex en veelkoppig monster. De internationale vertakkingen en verwevenheid met de legale bovenwereld maken van de ’Ndrangheta een moderne misdaadorganisatie. De ’Ndrangheta zoekt contact met politici, logebroeders en corrupte leden van de geheime diensten, en kan bovendien rekenen op een heel leger van professionals, zoals advocaten, accountants en ict’ers.

Tegelijk heeft de misdaadorganisatie ook nog steeds een ander, traditioneler gezicht. Clans die buiten Italië een filiaal van de ’Ndrangheta willen oprichten, moeten in Calabrië om toestemming gaan vragen, als een soort ‘franchisenemers’.

Zelfs vandaag mag het belang van traditie, geschiedenis, mythes, legendes en inwijdingsrituelen niet worden onderschat, waarschuwt Cordova. „De rituelen komen ook buiten Italië voor. Zo werd na de bloedige afrekening in het Duitse Duisburg, in 2007, het met bloed besprenkelde kaartje van een heilige gevonden. Hét bewijs van een inwijdingsritueel in de ‘Ndrangheta.”

Dat bloedbad, de uitloper van een jarenlange vete, vond plaats op de parkeerplaats van een Italiaanse pizzeria. Er vielen zes doden toen de leden van twee ’Ndrangheta-clans elkaar begonnen uit te moorden. De betrokken clans waren Strangio-Nirta enerzijds en Pelle-Vottari-Romeo anderzijds, namen die jaren later zouden opduiken onder de gearresteerde verdachten van Operatie Pollino.

Ditmaal is het niet anders, met het onderzoek dat ‘Operatie Eureka’ werd gedoopt, en waarbij op de lijst met verdachten ettelijke Nirta’s, Strangio’s en Romeo’s zijn terug te vinden. Justitie in Italië heeft al vastgesteld dat dit de namen zijn van belangrijke cosca’s van de ’Ndrangheta.

Leden van de ’Ndrangheta hebben ook een stabiele basis in Nederland

Volgens onderzoeksjournalist Claudio Cordova heeft de Strangio-Nirta-clan sinds zo’n vijftien jaar een stevige voet aan de grond in België, waar dit onderzoek begon. Zo is Antonio C. weliswaar een Limburgse Belg, maar ook de biologische zoon van Salvatore Nirta, een baas van de ’Ndrangheta die in 1991 in Genk overleed. Antonio C. is intussen al driemaal gearresteerd wegens zijn rol in de internationale drugshandel, de eerste keer in 2006, de meest recente keer tijdens operatie Pollino in 2018.

Dat het grensgebied tussen België en Nederland opnieuw zo sterk naar voren komt uit dit drugsonderzoek, is volgens justitie in het Belgische Limburg geen toeval. De grensprovincie is begeerd terrein voor de ’Ndrangheta en andere misdaadorganisaties, wegens haar strategische ligging dicht bij Nederland en Duitsland, en wegens de nabijheid van de haven van Antwerpen. Daarbij is er een grote Italiaanse migrantengemeenschap, waarin voortvluchtige Italiaanse drugscriminelen zich makkelijker kunnen mengen om zo onder de radar te blijven.

Goktenten

„Leden van de ’Ndrangheta hebben ook een stabiele basis in Nederland, Duitsland en Luxemburg”, gaat Claudio Cordova verder. „Ze gebruiken die landen als basis om misdaadgeld wit te wassen in goktenten, restaurants en bouwbedrijven, vanuit de overtuiging dat de controles buiten Italië lakser zijn.” Operatie Eureka legde bloot dat het drugsgeld onder meer werd witgewassen via ijssalons en restaurants, in Duitsland en in Portugal.

De tientallen gearresteerde verdachten zijn uiteraard nog niet schuldig bevonden, maar dat andermaal veel Strangio’s, Nirta’s en Romeo’s opduiken op de lijst, is wel een signaal. De geboortedata van de verdachten wijzen ook op de vermoedelijke betrokkenheid van een nieuwe generatie.

Het bewijst, zegt Cordova, dat ordehandhaving en repressie alleen niet volstaan om de ’Ndrangheta te verslaan. „Naast een economisch, militair en crimineel fenomeen is dit ook een cultureel verschijnsel, en moet het ook op die manier worden benaderd en aangepakt.”