N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Coronavaccinatiebewijzen Jair Bolsonaro houdt vol dat hij nooit het coronavaccin heeft genomen, maar in februari bleek uit volksgezondheidsgegevens dat de oud-president wel degelijk geregistreerd staat als gevaccineerd.
De federale politie houdt de wacht bij het huis van de voormalige Braziliaanse president Bolsonaro.
Foto via Adriano Machado/Reuters
De Braziliaanse federale politie heeft woensdag een inval gepleegd in het huis van voormalig president Jair Bolsonaro in de hoofdstad Brasilia. Hij wordt verdacht van vervalsing van vaccinatiegegevens in overheidssystemen, waardoor hij coronamaatregelen zou hebben kunnen omzeilen. Dat melden ingewijden aan internationale persbureaus. De inval is onderdeel van een grootschaliger onderzoek van het ministerie van Justitie naar vaccinatiefraude. Bolsonaro zelf ontkent elke aantijging tegen hem.
De extreem-rechtse Bolsonaro (68) hield en houdt vol dat hij nooit het coronavaccin heeft genomen, maar in februari bleek uit gepubliceerde volksgezondheidsgegevens dat Bolsonaro wel degelijk geregistreerd staat als gevaccineerd. Volgens lokale media is gefraudeerd met de vaccinatiebewijzen van onder meer de familie van Bolsonaro: hun gegevens zouden zijn aangepast zodat ze zouden voldoen aan de coronamaatregelen van de VS. Bolsonaro, die president werd in 2019, vertrok na het verliezen van de presidentsverkiezingen vorig jaar naar de Amerikaanse staat Florida, maar was in maart jongstleden weer terug in eigen land. Tijdens zijn presidentschap verspreidde hij complottheorieën over het virus.
Niet alleen Bolsonaro is doelwit van Justitie geworden in deze zaak. Een van zijn trouwste bondgenoten, kolonel Mauro Cid, is ook gearresteerd. Bovendien voert Justitie nog vijftien andere huiszoekingen uit, al is onduidelijk of die ook gericht zijn tegen bondgenoten van Bolsonaro.
Werken tijdens een rit in een zelfrijdende auto lijkt futuristisch, maar in San Francisco kan het al. Sinds deze zomer zijn taxi’s zonder bestuurders daar voor iedereen beschikbaar. Verslaggever Stijn Bronzwaer stapte in een van deze voertuigen en vraagt zich af: Is dit echt de toekomst?
Nederland gaat vaker ‘nee’ zeggen tegen asielzoekers. Dit vloeit voort uit een nieuwe methodologie die de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) sinds deze zomer hanteert. Tot voor kort moest de dienst, vaak onder druk van de rechter, zelf goed onderbouwen waarom een asielzoeker geen recht heeft op bescherming. Nu ligt er, op verzoek van de politiek, een nieuwe werkinstructie waarin de bewijslast vooral bij de asielzoeker wordt gelegd. Die moet, zo meldde NRC maandag, nu zelf het overtuigende bewijs leveren waarom zijn of haar leven in gevaar is. Asielzoekers die al langer in de EU verblijven moeten eveneens overtuigend kunnen uitleggen waarom ze niet al eerder elders een asielverzoek hebben ingediend.
Volgens Vluchtelingenwerk gaat het om „de grootste beleidswijziging in tien jaar tijd”. De gevolgen zijn nu al merkbaar. In de afgelopen weken zouden asielzoekers uit Syrië, Afghanistan en Jemen, landen die voorheen als evident onveilig golden, tegen afwijzingen aan zijn gelopen. Omdat ze dus niet kunnen bewijzen dat hun land van herkomst voor hen persoonlijk onveilig is, en de IND niet langer heel precies hoeft te bewijzen dat het daar wél veilig is.
Lees ook
IND werkt met ingrijpend nieuw toelatingsbeleid: ‘Asielzoeker moet nu zélf aantonen dat hij gevaar loopt’
Deze ontwikkeling laat in de eerste plaats zien hoezeer beleidsmakers ruimte hebben om scherper asielbeleid te voeren. En dat is saillant, want juist afgelopen week hield het kabinet-Schoof bij hoog en bij laag vol dat er een ‘asielcrisis’ is die alleen het hoofd kan worden geboden met een noodwet, het soort wetgeving dat normaliter bij oorlogen en rampen wordt ingezet, en waarbij de Tweede Kamer alleen achteraf mag controleren. Het IND-voorbeeld laat nu zien dat een strenger asielbeleid ook mogelijk is zonder het staatsrecht te verminken en zonder het parlement buitenspel te zetten.
De vraag is wel of de nieuwe werkinstructie van de IND wenselijk en houdbaar is. Want hoe lever je het harde bewijs dat je wordt vervolgd of dat je in gevaar bent? Het is niet zo dat autoriteiten in zulke landen per brief aankondigen wat ze van plan zijn.
Het idee om de bewijslast om te keren ontstond nadat in 2022 bleek dat Nederland veel meer asielaanvragen inwilligt dan Europese buurlanden. Onderzoek leidde naar VVD-staatssecretaris Ankie Broekers-Knol. Zij stelde in 2020 een taskforce in om de grote achterstanden bij de immigratiedienst weg te werken, en ze gaf die min of meer de vrije hand, zolang de administratieve last maar beheersbaar werd. De oplossing was even eenvoudig als merkwaardig: we zeggen vaker ‘ja’. Zoveel mogelijk asielzoekers werd het voordeel van de twijfel gegeven. De politiek schrok van het resultaat. Nu beweegt de slinger de andere kant op, met een nieuwe werkinstructie die simpel gezegd neerkomt op: we zeggen vaker ‘nee’.
Landen hebben, binnen de kaders van internationale afspraken, het recht om zelf te beslissen wie ze toelaten en hoe ze dat doen. En ja, dat betekent ook dat asielzoekers afgewezen kunnen worden. Maar de nieuwe werkinstructie lijkt, net als de oude, vooral bedoeld om politiek wenselijke antwoorden te produceren. Wat niet wordt geadresseerd is de structureel gebrekkige financiering van de IND. Elk jaar wordt weer vastgesteld dat de dienst minder geld krijgt toegezegd dan hij nodig heeft om zijn wettelijke taak goed uit te kunnen voeren. „Onrealistisch begroten”, noemde de Algemene Rekenkamer dat vorig jaar. Het gevolg daarvan is onrealistisch beleid.
Alles gaat zoals gepland. Het extreemrechtse kabinet stelt extreemrechtse ongrondwettelijke maatregelen voor, de oppositie levert kritiek, in de kranten wordt dit alles geduid en horen we instemming of tegengeluiden. Dus alles gaat zoals gepland.
In De haat tegen de democratie schrijft de Franse filosoof Jaques Rancière dat onze representatieve democratie eigenlijk een samenspel van oligarchieën is. Onder de VVD maakte een selecte groep welgestelde burgers met banden met het bedrijfsleven bijvoorbeeld de dienst uit. Deze verstrengeling van kapitalisme en politiek in de polder leidde ertoe dat Nederland werd bestuurd als een soort supermarkt. Sinds de laatste verkiezingen is het recht van de rijkste grotendeels verdrongen door het recht van de luidste. De VVD zit nog in het zadel en de BBB vertegenwoordigt de belangen van de agro-industrie. Maar de verbinding tussen politiek en media, waaronder sociale media, is steeds belangrijker geworden.
Het fictieve verhaal over Nederland als een land geteisterd door een asielcrisis kan alleen zo succesvol worden als iedereen eraan bijdraagt. De NOS legt het standpunt van de regering netjes uit. Experts vinden dat de plannen van het kabinet onmogelijk zijn (of niet). Peilingen laten zien dat dit is wat de burgers willen. Omdat iedereen er serieus op ingaat lijkt het al bijna normaal dat de PVV de grootste partij in Nederland is. Ondertussen blijven de echte crises buiten schot.
Terwijl ik nadacht over de macht van het consumentenpopulisme vroeg ik me af hoe een krant eruit zou zien die niet het recht van de luidste zou hanteren. Dus niet gebaseerd op meningen, hypes of de belangen van selecte groep, maar op schaal naar werkelijke problemen. Dat zou meer dan 99 procent berichtgeving over niet-mensen betekenen. Waaronder veel aandacht voor de uitbuiting van niet-menselijke dieren, want in de vee-industrie worden in Nederland elke dag meer dan 1,7 miljoen van hen geslacht. En er leven in die vee-industrie onder andere ruim 100 miljoen kippen, 12 miljoen varkens en bijna 4 miljoen runderen onder erbarmelijke omstandigheden, tegen 17,7 miljoen menselijke inwoners, dus reken maar uit.
Voor vandaag denk ik in ‘Binnenland’ bijvoorbeeld aan een reportage over wat het voor dieren inhoudt dat er geen verbod komt op stroomstootwapens. Dat had de vorige landbouwminister Adema beloofd. Varkens in Nood liet zien dat dieren willekeurig stroomstoten kregen op heel gevoelige plekken zonder dat ze weg konden. Maar minister Wiersma wil eerst kijken of er draagvlak is onder degenen die de stroomstoten toedienen. En een overzicht van wat het voor de niet-menselijke dieren en planten in Nederland betekent dat degenen die hun leefgebieden vernietigd hebben dat de komende vier jaar in heel Nederland zullen doen.
In een paar kolommen op de achterpagina is er ruimte voor mensennieuws. In het binnenland misschien over de meer dan honderdduizend mensen met ernstige long covid die wegteren zonder enige zorg, of de jeugdzorg. In het buitenland bijvoorbeeld de humanitaire crisis in Syrië, of Soedan, of toch de overstromingen in centraal Europa – want die zijn deel van de klimaatverandering die ieders leven op termijn zal bepalen.
Dit wil natuurlijk niemand lezen, hoewel ik de redactie bij deze uitdaag er eens over na te denken. Want het is niet de taak van iemand die de werkelijkheid naar woorden vertaalt om te schrijven wat mensen willen lezen. De waarheid is waardevol in en om zichzelf. En kritisch zijn betekent voor degenen die bijdragen aan het publieke debat niet alleen kritiek leveren binnen het bestaande systeem. Het gaat ook om begrijpen hoe je dat in stand houdt. Anders blijft alles gaan zoals gepland.
Eva Meijer is schrijver en filosoof. Ze schrijft om de week een column.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/05/web-0305buibols.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/12/data95042631-feda37.jpg)
