Sluit geen pact met Poetin

Op een dag in juli 2014, ik woonde als student in Marioepol, opende ik mijn laptop om het nieuws te zien. Een ogenblik later zei ik een Russische zin tegen mezelf die zoiets betekent als ‘kijk wat jullie met je oorlog doen, stel gekken’. Ik had het over de mensen die zoëven vlucht MH17 hadden neergeschoten. Het neerhalen van dat vliegtuig opende een nieuw hoofdstuk in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Het betekende een waterscheiding voor vele Oekraïners, ook voor mij. Het neerhalen van MH17 bewees dat de barbaarsheid geen grenzen kent, en dat de oorlog niet langer een regionaal conflict was.

Inmiddels zijn er acht jaren verstreken, maar de oorlog is nog altijd dezelfde. In die acht jaar, en vooral in de laatste acht maanden, zijn er onvoorstelbare dingen gebeurd. Mijn geboorteplaats Volnovacha is weggevaagd. Mijn woonplaats Marioepol is in een hoop puin veranderd. Ik sta op het punt te verhuizen naar Boetsja, dat een internationaal symbool van massagraven en executies is geworden. En de daders van MH17 zijn nog steeds niet berecht.

Deze oorlog heeft mij één ding geleerd: doe in het donkerste uur wat je geweten je zegt, hoe moeilijk en angstig dat ook moge zijn. Uiteindelijk is dat altijd de juiste beslissing.

De makkelijke weg is verkeerd. Een pact met de duivel sluiten uit zwakte en de wens om de problemen onder het tapijt te vegen, eindigt nooit goed. Dat is natuurlijk niets nieuws. Maar in de realiteit van een rampzalige oorlog, waar het normale leven van miljoenen mensen wordt verwoest, is het makkelijker gezegd dan gedaan.

De Oekraïense natie en de bevolking hebben die keuze gemaakt.

In shock

Op de eerste dag van de invasie besloot ik mijn moeder in veiligheid te brengen, naar het westen van Oekraïne. Samen met huisgenoot Ivan wisten we in de chaos van enorme verkeersfiles, tanks en oorlogslawaai Kyiv te verlaten en een plaatsje aan de grens met Moldavië, zeshonderd kilometer van Kyiv, te bereiken. De volgende ochtend stonden we voor de vraag wat te doen. Ivan was in shock. Hij at niet, sliep niet en bleef maar zeggen: „Ik ga niet terug, nooit niet, nooit.”

Ook ik was bang. Het zag er op dat moment slecht uit, de Russische troepen trokken op. Op z’n best zou ik, eenmaal terug in Kyiv, de slag om de stad meemaken. Hopelijk zou ik kunnen vluchten als de stad viel.

Op 25 februari deelde het leger in Kyiv duizenden kalasjnikovs uit, aan iedereen die bereid was tot het bittere eind te vechten. Het was een daad van wanhoop. Iedereen verwachtte dat de Russen in het noorden van de stad zouden doorbreken.

Ivan en ik namen een besluit: we geven niet op en het kan ons niet schelen. Het was de beste beslissing van mijn leven. We keerden terug naar de stad die werd aangevallen. Ik werkte inmiddels als journalist voor The Kyiv Independent, Ivan werd mijn chauffeur.

Terugkeren naar Kyiv was de beste beslissing van mijn leven

Voor de invasie had ik altijd veel kritiek op president Zelensky; hij was nogal nonchalant en niet serieus genoeg. Maar toen het donkerste uur aanbrak, moest ook hij een fundamenteel besluit nemen. Zijn regering smeekte hem om Kyiv te ontvluchten; westerse leiders boden aan daarbij te helpen. Zelensky weigerde. Hij besloot in Kyiv te blijven met de woorden „ik heb wapens nodig, geen lift”.

Hoogstwaarschijnlijk zijn die woorden een legende, maar niettemin staat Zelensky nu bekend als prominente oorlogsleider – niet als de zoveelste president in ballingschap die zinloze verklaringen aflegt en interviews in het buitenland geeft.

Dankzij de nationale eenheid in Oekraïne en haar strijdkrachten zijn we waar we zijn. Er wappert geen Russische vlag op de Majdan in Kyiv. De Russen verliezen terrein. De Russische president Poetin piekert hoe aan de macht te blijven en een catastrofale nederlaag in Oekraïne te vermijden. Hij denkt niet eens aan de gebieden die hij verder wenst op te slokken.

Lees ook: Vergis je niet: deze oorlog is de schuld van Rusland

Morele keuze

Ook westerse leiders moesten een morele keuze maken: hoop houden en moeilijkheden overwinnen of alles onder het tapijt vegen. Het Westen heeft de weg gevonden; van Poetin gezichtsverlies besparen, via het vinden van een compromis tot de huidige stevige steun aan Oekraïne. Meer dan tienduizend Oekraïense soldaten moesten sterven om te bewijzen dat de Oekraïense zaak de moeite waard is, dat wapens helpen en dat Oekraïne deze oorlog kan en zal winnen, mits het Westen ons blijft steunen.

De eetlust van een dictator vergroten zal alleen zijn veroveringszucht voeden en aantonen dat chantage met kernwapens en afpersing effectief is. Dat gaat op voor Poetin, maar net zo goed voor veel andere schurkenregimes.

Zoals ik al zei: een akkoordje met de duivel pakt nooit goed uit.

Staan we toe dat Poetin Oekraïne verslindt, dan krijgt hij enorme middelen tot zijn beschikking – waaronder controle over de wereldvoedselmarkt – en meer vertrouwen in militaire verovering. We hebben geen keuze tussen oorlog en vrede. We hebben de keuze tussen een schandelijk pact met de duivel en Oekraïne helpen om het Kremlin te stoppen. Laten we dus hoop en vertrouwen hebben in wat we doen.