Opgevoed door literaire heldinnen

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.






Marjoleine de Vos

Dat je als jonge lezeres geneigd kunt zijn om je te modelleren naar de vrouwelijke personages uit romans, en dat dat niet altijd zo’n goed idee is, schreef Eva Peek in een geestig stuk vorige week in deze krant. Nu, daar heeft ze gelijk in. Zij, en de schrijfster Elif Batuman wier roman Either/Or ze bespreekt, vormden zich naar de heldinnen uit klassieke meesterwerken zoals Madame Bovary (1856) van Gustave Flaubert en Anna Karenina (1877) van Lev Tolstoj om ‘een literair leven’ te leiden. Althans dat probeerden ze.

Anna Karenina heeft een grote wanhopige liefde, het wanhopige zit hem er voornamelijk in dat ze al getrouwd is en dat haar sociale wereld een scheiding beslist niet goedkeurt. Die tijdgebondenheid maakt navolging lastig, en eigenlijk zelfs de wens daartoe moeilijk invoelbaar, behalve dan dat een jonge vrouw graag net zo hartveroverend, en net zo verliefd op de verkeerde, zou willen zijn als Anna. Maar ze eindigt liever niet onder de trein.

Emma Bovary’s verlangen om te ontsnappen aan het dulle leven dat ze leidt met apotheker Bovary snapt iedereen. Ze kiest voor die ontsnapping natuurlijk verkeerde mannen uit, maar welke man zou de goede geweest zijn in, alweer, een situatie waaruit voor een vrouw eigenlijk geen ontsnappen mogelijk was?

Ik kan niet geloven dat jonge vrouwen nu serieus proberen ‘literair’ te zijn via negentiende-eeuwse heldinnen. Wel via avonturen met verkeerde mannen. Je kunt je als je jong bent verbeelden dat dát nu juist stof is voor literatuur.


Maar eigenlijk denk ik dat je veel vroeger, lang voor de studententijd, gevormd wordt door wat je leest. Hoe vaak moest niet in de boeken ‘voor oudere meisjes’ die ik bij dozijnen las, een meisje vervormd worden tot een gehoorzaam, huiselijk wezen dat niets liever doet dan het anderen naar de zin maken. Het gruwelijkst wordt dat duidelijk in Stijfkopje op school (1885) van Emmy von Rhoden, dat ik als meisje vele malen las. Het stijfkopje, Ilse heet ze, is een slordig buitenkind dat om manieren te leren naar een kostschool gestuurd wordt – anders zou ze iets ‘onvrouwelijks’ kunnen krijgen ‘zou dat niet vreeselijk zijn?’ Op de kostschool leert ze tafelmanieren en zich netjes aankleden, en eindeloos binnen zitten om kousen te mazen. Als ze geheel gedrild weer thuis komt verschijnt er natuurlijk een jonge man die al nadat ze elkaar één keer hebben gezien vraagt of ze ‘mijn lief vrouwtje’ wil worden.

Nu zit ze aan deze Leo vast die meteen prevelt: ‘Nu ben je mijn Ilse’. Oh brr en nog eens brr.

Neen! gilt Ilse, Nooit! Wat ze gelijk heeft. Maar even later buigt ze toch het hoofdje en zit ze aan deze Leo vast die meteen prevelt ‘Nu ben je mijn Ilse’. Oh brr en nog eens brr. En toch las ik het met instemming. Net als tal van boeken waarin mannen ‘naar het zachte gezichtje’ naast zich keken en ‘geduldig’ wachten tot het ‘kindje’ rijp genoeg was om veranderd te worden in ‘mijn lief vrouwtje’. Ik vroeg me als kind wel af hoe er ooit iets van de liefde moest komen als je moest wachten tot een man eindelijk ‘ik heb je lief’ zei, want het was duidelijk dat je dat zelf beslist niet mocht en ging zeggen.

Onderzoek wijst altijd uit dat mensen niet gewelddadig worden van gewelddadige films enz., maar ik weet wel zeker dat ik lang gemeend heb te moeten zwijgen over mijn eventuele wensen en gevoelens. Lief wachten.

Met een literair leven leiden had dat niets te maken. Toen ik oud genoeg was verhief ik me mét de schrijver boven Emma Bovary. Hij was niet zijn personage, hij was zijn boek. En ik was dat boek ook, al lezende. Zeer bevrijdend.

Related Posts

Malfatti, ‘slecht gemaakte’ balletjes, met paprikasaus

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

We blijven nog even profiteren van het royale aanbod aan nazomergroenten, we blijven ook nog even in Italiaanse sferen en we blijven zelfs in sauzenland. Na de alternatieve tomatensaus (op basis van pruimen) van twee weken geleden en de wintervoorraad tomatensaus van vorige week, staat er voor vandaag een paprikasaus op het menu. Door rode paprika’s te roosteren in de oven, samen met knoflook en een klein beetje tomaat, en de boel vervolgens te pureren met een scheut slagroom ontstaat een fluwelen saus die minstens even intens van smaak als van kleur is.

Deze saus vormt meteen een mooie aanleiding om nog eens uit te leggen waarom het roosteren van groenten zo’n goed idee is. Groenten bevatten suikers. Dat geldt voor alle groenten, maar zeker voor vruchtgroenten zoals de paprika, en al helemaal voor de rode soort, die het hoogste suikergehalte van allemaal heeft. Ter vergelijking: groene paprika’s bevatten van alle kleuren de minste suikers. Ze schijnen ook het minst populair te zijn; ik las eens dat veel mensen die een stoplicht paprika’s kopen, u weet wel, zo’n zak met een rode, gele en groene, die groene uiteindelijk weggooien. Zonde, vooral als je weet dat kleingesneden groene paprika een uitstekende vervanging vormt voor bleekselderij in sauzen, soepen, risotto’s en stoofpotten.

Maar nu dwalen we te veel af. Wanneer je groenten laat bruinen, of dat nu in een pan is, op een rooster of in een ovenschaal, zullen de van nature aanwezige suikers gaan karamelliseren. De suikers worden dan feitelijk afgebroken en daarbij ontstaan nieuwe chemische verbindingen die op hun beurt weer nieuwe aroma’s en dus nieuwe smaken opleveren. Nu weet iedereen die weleens zelf karamel heeft gemaakt dat die geurige, goudkleurige, gesmolten gebrande suiker in een oogwenk kan veranderen in een donkere en bittere, verbrande massa. Datzelfde kan ook gebeuren wanneer je groenten roostert, al is de marge tussen ‘precies gekaramelliseerd genoeg’ en ‘getsie, dit is niet meer te eten’ gelukkig iets groter. U bent dus bij dezen gewaarschuwd: het is beslist de bedoeling dat de randjes van de paprika kleuren in de oven, maar laat ze ook weer niet te donker roosteren, want daarvan wordt de saus onaangenaam bitter.

Tijd om verklappen waarmee we de paprikasaus gaan serveren. Want u heeft vast de foto bij dit stukje al bestudeerd en u afgevraagd wat die groene balletjes precies zijn. Dat zijn malfatti, ofwel gnocchi van ricotta, eieren, spinazie en bloem. Hun naam betekent in het Italiaans letterlijk: slecht gemaakt. Maar geloof me, er is niets slechts aan deze knoedeltjes, en moeilijk om te fabriceren zijn ze al helemaal niet. Ik vind ze zelf fantastisch combineren met de paprikasaus, maar wie geen tijd of zin heeft om ze te maken, kan de saus ook met kant-en-klare aardappelgnocchi serveren. Voor wie juist wél zin heeft in die malfatti, maar minder in de saus: ze doen het ook heel goed met een simpele saus van bruine boter, salieblaadjes en citroen.

Tot slot nog een opmaaktip: een restje van de paprikasaus kunt u aanlengen met bouillon (en desgewenst een extra scheutje room) voor een heerlijk ad hoc paprikasoepje.


FD Mediagroep: minder freelancers, meer mensen in loondienst

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

FD Mediagroep gaat haar beleid ten aanzien van freelancers herzien. Het bedrijf achter het Financieele Dagblad en BNR Nieuwsradio zal vanaf 2025 minder met freelancers gaan werken en meer met (deeltijd)dienstverbanden. Dat heeft CFO Jeroen van Dijk woensdag in een e-mail laten weten aan freelancers werkzaam bij het bedrijf.

Onder freelancers in de mediasector ontstond deze zomer grote beroering toen de NOS een vergelijkbaar plan aankondigde. De NOS liet weten voor ruim tweehonderd freelancebanen een ander invulling te gaan zoeken. Aanleiding voor de beleidswijzigingen is dat de Belastingdienst vanaf 2025 strenger gaat handhaven op schijnzelfstandigheid – werknemers die hetzelfde doen als vaste werknemers maar zonder arbeidsrechtelijke bescherming. De mediasectoren is één van de sectoren in Nederland waar veel freelancers werkzaam zijn.

FD Mediagroep benadrukt in de e-mail dat de hoeveelheid werk niet af zal nemen, maar dat de verdeling tussen freelancers en dienstverbanden zal veranderen. De organisatie biedt freelancers de mogelijkheid om over te stappen naar een dienstverband en nodigt hen uit om hierover na te denken. „Het streven is om iedereen vóór het einde van het jaar duidelijkheid te geven en de eerste helft van 2025 te gebruiken om de veranderingen in goed overleg te implementeren.”

Nieuwe situatie

Alleen bij het Financieele Dagblad zelf zijn al meer dan honderd freelancers werkzaam op wie het nieuwe beleid betrekking zal hebben, zegt hoofdredacteur Perry Feenstra. „We zijn aan het kijken hoe we met de nieuwe situatie om moeten gaan, maar het komt erop neer dat er her en der gesleuteld gaat worden aan de contracten. Iedereen weet dat dit speelt, ik heb geen grote zorgen gehoord onder onze medewerkers.”

Naast de strengere handhaving in 2025 ligt er ook een nieuwe wet voor bij de Raad van State, de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (Vbar), die eveneens schijnzelfstandigheid strenger aanpakt. Niet alle freelancers in de mediasector zijn blij met de ontwikkelingen. „Zorgelijk en veel te streng”, zo noemde journalist en podcastmaker Kick Stokvis, de nieuwe wetgeving in NRC nadat de NOS haar nieuwe beleid had aangekondigd. „Hoewel het goed is dat de wet een grote groep mensen zal beschermen, wordt het voor veel mensen moeilijk om freelancer te blijven. Journalisten die op verschillende redacties werken, zullen dat straks niet meer kunnen doen en worden opeens als schijnzelfstandigen bestempeld. Terwijl zij zichzelf als ondernemer zien en helemaal geen bescherming nodig hebben.”

Lees ook

Onrust onder freelancers in de media over nieuwe wet: ‘zorgelijk en veel te streng’

De ingang van de NOS op het Media Park in Hilversum.


Column | Een avond vol goede bedoelingen, soms raak en net wat vaker mis, zoals eigenlijk altijd het geval is met evenementen voor kunstmonsters

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

De toneelprijzen werden uitgereikt. De late zomerwarmte was tot de nok van de schouwburgzaal opgetrokken en kleefde nu aan de muren en stoelen. Ik was er omdat ik vorig jaar een voorstelling voor Orkater had geschreven en van plan was dat dit jaar nogmaals te doen, als schrijver en regisseur.

Rechts van mij zaten twee schrijversvrienden die de voltrekkingen op het podium mopperend bekeken, als kleinzonen van Statler en Waldorf.

„Dit duurt maximaal anderhalf uur”, hadden we elkaar van tevoren bezworen, maar het uitreiken van de prijzen bleek een overeenkomst te hebben met de totstandkoming van een pindakaasvloer: alles werd liefdevol uitgesmeerd. Een avond vol goede bedoelingen, soms raak en net wat vaker mis, zoals eigenlijk altijd het geval is met evenementen voor kunstmonsters.

Ik dacht terug aan het laatste boekenbal, georganiseerd door het CPNB, die vanwege een diep ontzag voor marktwerking, gecombineerd met hevige doodsangst voor schamperende schrijvers, een voorprogramma maakten dat zo vreemd en flauw was, dat ik na afloop van verontwaardiging bijna op de vuist ging met een pr-medewerker die de sketch van twee kinderen die vieze grapjes over schrijvers opdreunden, wél heel cutesy vond.

We waren nog niet eens bij de Mimeprijs aangekomen.

Ik klapte mee met de zaal, maar boog me soms ook samenzweerderig naar rechts, waar de toon werd gebezigd die ik zo goed ken. Want dit is hoe het in de schrijverij gaat: geïnformeerd klagen is een verplichting. Verbinding ontstaat door gemeenschappelijke vijanden. Complimenten zijn uiterst schaars en worden schutterig (soms gemaskeerd door agressief enthousiasme) uitgedeeld. Degene met wie je op dat moment in gesprek bent, vind je natuurlijk geweldig, maar zodra die zich omdraait, kan ook hij de klere krijgen. Wat altijd werkt: onzekerheid instigeren door bezorgdheid te fingeren.

Slechts af en toe ontmoet je een superieure geest, die niet meer zo nodig hoeft. Terwijl zijn gesprekspartner leegloopt over een concurrent, volgt hij met zijn ogen een vogel in de lucht en mompelt iets als „De bamboe staat al in je hart gegrift.”

Op het podium zette een groep performers, met dreigende drums, ons aan om uit onze stoelen te komen tegen allerlei soorten onrecht. De zaal klapte driftig mee. Alleen mijn vrienden kwamen half overeind, leunden tegen hun stoelen, gingen zuchtend zitten zodra het weer kon.

Het zijn dan ook solisten, niet gewend aan wat voor collectieve besluitvorming dan ook, zo redeneerde ik. Schrijvers zijn meesters van een klein universum, die geen baat hebben bij de gemakken van de groep. Over een paar dagen stond iedereen in deze zaal samen te repeteren, terwijl wij in ons eentje achter een laptop zaten, met onze eigen gedachten, tussendoor Instagram verversend, knarsetandend om het succes van anderen.

De laatste prijs werd eindelijk uitgereikt. We stroomden de zaal uit. Ik keek uit over de menigte. Stralende gezichten, coole outfits, een solidaire massa, samen tegen een rechtse wereld, iedereen blij voor elkaar, troost, warmte, genegenheid.

Nooit zou ik meer klagen, besloot ik dan en daar. In deze tijd mogen kunstenaars elkaar niet opvreten.

Er kwam een theatermaker op me af. „Wat een eindeloze exercitie”, zei ze en stak een sigaret op. „En sorry hoor”, blies ze uit. „Maar sommige van die speeches? Why echt?”

„De bamboe staat in je hart gegrift”, wilde ik zeggen, maar in plaats daarvan lachte ik. Te gretig.

Sarah Sluimer schrijft elke week een column. Ze is de auteur van boeken, essays en toneelstukken.