N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Luchtvaart KLM verruilt het financiële vangnet van de overheid voor een bankenlening met duurzame doelen. Daarmee vervalt ook het toezicht van staatsagent Jeroen Kremers.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data99452944-6c87ad.jpg)
KLM heeft de financiële steun van de Nederlandse staat definitief opgezegd. De luchtvaartmaatschappij, die de coronacrisis overleefde dankzij een steunpakket van miljarden euro’s, heeft nieuwe afspraken gemaakt met een groep van veertien banken. KLM kan daarvan maximaal 1 miljard euro lenen, maakte het dinsdag bekend.
Aan de nieuwe afspraken, bedoeld als financieel vangnet in tijden van crisis, zijn zogenoemde duurzaamheidsgerelateerde doelen gekoppeld. KLM heeft met de bankengroep afgesproken dat het onder meer zijn CO2-uitstoot vermindert, biokerosine gaat gebruiken en meer vrouwen in topposities gaat benoemen. Haalt KLM die doelen, dan betaalt de luchtvaartmaatschappij een lagere rente zodra ze het krediet aanspreekt.
Tot maandag kon KLM nog steeds aanspraak maken op de garanties die de Nederlandse staat in augustus 2020 had afgegeven om het bedrijf door de pandemie te helpen. De overheid stelde zich garant voor een bankenlening van maximaal 2,4 miljard euro en bood KLM de mogelijkheid tot 1 miljard euro direct van de staat te lenen. KLM heeft daarvan 942 miljoen euro opgenomen, en dat allemaal terugbetaald, met name dankzij de aangetrokken vraag naar vliegreizen.
Kritiek op klimaatdoelen
Ook Air France maakte dinsdag een duurzaamheidsgerelateerde financiering bekend. KLM’s Franse zustermaatschappij kan 1,2 miljard euro lenen van een groep banken. In januari sloot Air France-KLM een eerste financieringspakket af met banken met duurzaamheidsgerelateerde doelen. Dat leverde de luchtvaartgroep de kritiek op dat de klimaatdoelen weinig ambitieus en niet concreet genoeg zouden zijn.
„Het is positief dat we na zo’n moeilijke periode weer op eigen benen kunnen staan”, stelde Marjan Rintel, president-directeur van KLM dinsdag in een persbericht. „Onze focus blijft erop gericht om onze duurzaamheidsdoelstellingen te halen en financieel gezond te blijven met structurele kostenbesparingen.”
Bij de staat heeft KLM nu alleen nog een belastingschuld openstaan. Vanwege de coronacrisis kreeg KLM, net als andere bedrijven in Nederland, uitstel van betaling van inkomstenbelasting. Het bedrijf moet nog circa 1,3 miljard euro terugbetalen, van in totaal 1,5 miljard.
Nu KLM het financiële vangnet van de Nederlandse staat heeft opgezegd, vervalt ook het daaraan gekoppelde toezicht van de staatsagent. Oud-topambtenaar Jeroen Kremers moest controleren of KLM zich hield aan de voorwaarden van de overheidssteun. De staatsagent schreef daar vier kritische rapporten over.
Sterkste schouders
Volgens Kremers schond KLM onder meer de afspraak dat binnen het bedrijf de sterkste schouders de zwaarste lasten moesten dragen om de coronacrisis te overleven. Piloten en hoger grond- en cabinepersoneel leverden sinds maart 2022 nauwelijks salaris meer in, terwijl lager personeel nog wel naar rato werd gekort. Aan de voorwaarden voor de miljardensteun bleken echter geen sancties te zitten. Het kabinet kon niet meer doen dan KLM herhaaldelijk aanspreken op de gemaakte afspraken.
De nu opgezegde kredietfaciliteit plus de rechtstreekse overheids-lening, de werknemerssteun (NOW) en het uitstel van de belastingbetaling zorgden er samen voor dat KLM de meeste corona-steun heeft gekregen van alle bedrijven in Nederland. Volgens staatsagent Kremers, die nog werkt aan een laatste verslag, kwam dat neer op bijna een kwart miljoen euro per werknemer wiens baan zo werd gered.
