‘De problemen komen drie keer zo hard terug voor wie klimaattransitie wegduwt’

Ook in de landbouw ziet Vendrik mogelijkheden voor kleine initiatieven.


Foto Kees van de Veen/ANP

Interview

Kees Vendrik | Rapporteur klimaatbeleid Zorgen over het klimaat leven breed in de maatschappij en daar put ‘rapporteur’ Vendrik moed uit. „Het wordt een helse klus.”

De verantwoordelijk politici en ambtenaren informeren over wat er allemaal leeft in de praktische wereld van de klimaattransitie. Zo omschrijft Kees Vendrik zijn nieuwe taak als voorzitter van het nieuwe Nationaal Klimaat Platform.

In die hoedanigheid nodigde de voormalige politicus van GroenLinks onlangs een aantal duurzame boeren uit. „We hebbende vraag gesteld welk overheidsbeleid zij nodig hebben. De antwoorden daarop, en een beschrijving van hun verdienmodellen, hebben we in samenspraak met de minister naar zijn ministerie gestuurd, in de hoop dat dit verzilverd gaat worden.”

Het was voor Vendrik en een tiental medewerkers een van de ruim honderd afspraken die sinds november zijn gemaakt met maatschappelijke organisaties en bedrijven. Die gesprekken leidden tot de eerste rapportage aan klimaatminister Jetten, die woensdag verschijnt. Jaarlijks verschijnen er vier. „Het kabinet wil beter contact met de praktische kant van de transitie. Wij kijken naar wat goed gaat en wat beter kan. Ons eerste advies: geef de transitie ‘van onderop’ meer ruimte, wees helder over de richting en maak rechtvaardigheid onderdeel van het beleid.”

Perspectief bieden vergt politieke moed. Maar kan je daarom vragen als onduidelijk is of het kabinet wel het einde van de maand haalt?

Vendrik zegt zich „zoals veel anderen” grote zorgen te maken over het klimaat. „Het is echt nog geen uitgemaakte zaak of onze generatie erin slaagt de komende tien, vijftien jaar echt de steven te wenden. Ik vind het onze dure plicht om dat te proberen.”

Anders dan zijn voorganger Ed Nijpels hoeft Vendrik zich niet bezig te houden met de uitvoering van het klimaatakkoord, dat tot een stevige reductie van de CO2-uitstoot moet leiden. „Het is volstrekt terecht dat minister Jetten de leiding neemt in het klimaatbeleid. Nu zie je dat het coalitieakkoord duidelijk aangeeft wat er moet gebeuren [zoals minimaal 55 procent CO2-reductie in 2030]. Dat is goed om te zien. Blijft staan dat ook dit kabinet er niet in slaagt de eigen doelen te halen voor 2030.”

Politieke moed

Er moet dus meer gebeuren, weet ook Jetten. „Mijn pleidooi is: wees daar duidelijk over, stel niet uit en kom nu met extra beleid. En bied perspectief. Bijna alle mensen die ik heb gesproken, hebben daar behoefte aan, of ze dat nu een visie, een richting of een stip op de horizon noemen.”


Lees ook deze opiniebijdrage: De luchtvaart weet klimaatbeleid behendig buiten de deur te houden. Een groen imago is dan weer wel geliefd

Dat vergt politieke moed, zegt Vendrik. Maar kan je om moed vragen als onduidelijk is of het verdeelde kabinet wel het einde van de maand haalt? „Voor politieke recensies moet je in Den Haag zijn, daar waag ik mij niet aan. Ik kijk waar de transitie nu is en probeer duidelijk te maken wat burgers en bedrijven nodig hebben.”

Hij zegt te zijn geraakt door de vele maatschappelijke initiatieven op klimaatgebied. „Dat zijn er zoveel meer dan vijf jaar geleden, toen ik me inzette voor het klimaatakkoord. Er zijn zoveel mensen die tegen de polarisatie ingaan, tegen de negatieve sfeer in het debat, met lokale initiatieven. Geef die mensen meer ruimte in de regelgeving en zo nodig wat subsidie. Bijvoorbeeld om een energie-expert in te schakelen die een groep bewoners verder kan helpen met een gezamenlijk warmtenet of met opwekken van schone energie.”

De huidige stikstofcrisis zien wat er gebeurt als je „de noodzakelijke klimaattransitie” wegduwt

Ook in de agrarische wereld komt volgens Vendrik veel initiatief van onderop. „Kijk of je met behulp van het stikstoffonds met korting grond kan verpachten aan duurzame boeren. Of subsidieer de teelt van gewassen die veel CO2 opnemen. We hebben veel geld over voor de harde kant van de transitie, en dat is ook allemaal prima. Er gaan bakken met geld naar kernenergie, naar waterstof. En dat begrijp ik, maar kijk ook of je maatschappelijk initiatieven met kleine duwtjes kan ondersteunen.”

Helse klus

Of het nu gaat om de actiegroep Grootouders voor het klimaat of mensen bij grote bedrijven die „complete bedrijfsprocessen opnieuw proberen uit te vinden”, Vendrik put er moed uit. „Fijn” noemt hij het, als ook de beleidsmakers en de ambtenaren er inspiratie uit kunnen halen. „Ik vind het een bemoedigend beeld, al is het algemene beeld uiterst somber. Die klimaatcrisis is totaal nog niet afgewend en de aanpak is een helse klus.”

Volgens Vendrik laat de huidige stikstofcrisis zien wat er gebeurt als je „de noodzakelijke klimaattransitie” wegduwt. „Dan rij je met zijn allen tegen een muur op. Het kost veel geld en leidt tot extra polarisatie. En de problemen komen over een paar jaar drie keer zo hard terug.”