Achter de schermen van BBB: een reclameman, drie twintigers, twee lobbyisten voor de melkveehouderij en een varkenshouder

Op de twee Haagse fractiekamers van BBB zitten: één oud-reclameman, twee agrarische lobbyisten en drie twintigers die via Facebook en Twitter met Van der Plas in contact zijn gekomen.

De oudste drie zijn sinds het eerste uur betrokken: ze stonden in 2021 op de lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen. Uit die club van 26 komt ook bijna het gehele partijbestuur, dat nu het formatieproces in de provincies overziet. Wie zijn de mensen die achter de schermen de partij vormen?

Henk Vermeer

‘In de coronatijd hebben wij in Harderwijk echt ons sociale gezicht kunnen laten zien’

Hij is de ‘steun en toeverlaat en beste vriend’ van Van der Plas. Voormalig reclameman Henk Vermeer stond met de inmiddels vertrokken Wim Groot Koerkamp en Caroline van der Plas in 2019 aan de wieg van de partij. Nu BBB zo groeit, wordt Vermeer de schakel tussen de BBB’ers in de Eerste en Tweede Kamer en die in de provincies. Nu is hij nog campagneleider en ambtelijk secretaris bij de Tweede Kamerfractie, zijn baan bij reclamebureau ReMarkAble heeft hij ruim een jaar geleden opgezegd. Vermeer (56) is een van de senioren in de Kamerfractie, een vlotte verschijning in eigentijdse pakken.

In een elektrische auto pendelt hij heen en weer tussen zijn woonplaats Harderwijk, BBB-hoofdstad Deventer en Den Haag. Als een talkshow hem op verkiezingsdag belt om te vragen of Van der Plas, bijvoorbeeld, de volgende ochtend eieren kan bakken voor de camera – en kan zij misschien ook even verrast de deur openen voor de cameraploeg? – vindt hij dat allemaal „Ja hoor, prima”.

Hij kwam in contact met Van der Plas toen hij nog bij zijn reclamebureau werkte, een bedrijf met veel klanten uit de agro-industrie, waaronder farmaceut Bayer en slachthuisketen Vion. „Logisch”, schrijft Van der Plas daarover in haar boek, „elk communicatiebureau heeft zulke klanten”. Vermeer heeft altijd bij agrarische bedrijven gewerkt, aan de Agrarische Hogeschool in Dronten gestudeerd, en een marketingopleiding gedaan.

Hij is behalve voor BBB ook politiek actief voor een andere partij: Harderwijk Anders. Een partij die er, zo staat op de site, „is voor alle inwoners”, „ongeacht hun opleiding, inkomen, afkomst, seksuele voorkeur en al die andere kenmerken waarop wij van elkaar kunnen verschillen”. De partij is de grootste in de Harderwijkse gemeenteraad, Vermeer is er nog altijd fractievoorzitter. De lokale partij stelt „geen scherp omschreven ideologie” te hebben, zoals ook BBB zich liever niet links of rechts noemt. In het partijprogramma is aandacht voor de energietransitie, dierenwelzijn, diversiteit en het betrekken van burgers bij besluitvorming.

Het is een „stadsere” politiek in Harderwijk, zegt Vermeer: de thema’s die in die gemeenteraad spelen zijn anders dan waar hij zich voor BBB op landelijk niveau mee bezig houdt. Zo gaat de gemeente bijvoorbeeld niet over stikstof- of migratiebeleid, legt hij uit. Toch ziet hij ook parallellen met BBB: „in de coronatijd hebben wij in Harderwijk echt ons sociale gezicht kunnen laten zien”, door bijvoorbeeld lokale verenigingen en ondernemers te steunen.

Nadat hij in 2018 de raadsverkiezingen won, diende hij met zijn partij „bij de eerste de beste raadsvergadering een motie in om de koopzondag in te voeren”. In de raadsvergaderingen heeft Vermeer zich ingezet voor openbare recyclepunten in elke wijk, en hij vertelt dat er mede door zijn fractie „veel woningbouwprojecten zijn losgetrokken.” Hij is voorlopig van plan aan te blijven als fractievoorzitter. „Ik heb nog nooit het gevoel gehad dat ik ergens niet voor of tegen kon stemmen vanwege mijn betrokkenheid bij BBB.” Maar als Vermeer op de lijst komt voor de Europese of Tweede Kamerverkiezingen, en dat wil hij, neemt hij afscheid van zijn Harderwijkse fractie.

Alexander Hendriks

‘We bedachten vaak pas hoe we in bepaalde onderwerpen stonden als moties werden ingediend’

Toen BBB in 2021 een plek in het parlement veroverde, kwam na Vermeer al gauw Alexander Hendriks (26) bij de Kamerfractie werken. Tegen het einde van zijn studie Rechten en Economie in Leiden stuurde hij Van der Plas een berichtje op Twitter, met de vraag of hij iets voor de partij kon betekenen. Hendriks, die wel iets wegheeft van een jonge Hans Wiegel, was even CDA-lid geweest, maar „raakte teleurgesteld in de partij,” vertelt hij. Nu geeft hij Van der Plas politiek advies en gaat vaak mee naar TV-debatten. Als beleidsmedewerker met de portefeuilles Europa, grondwet, Buitenlandse Zaken, Defensie en Justitie en Veiligheid heeft Hendriks in de eerste maanden, veel vorm gegeven aan de partijstandpunten.

„Sommige mensen denken dat wij een soort marketingcomplot zijn,” zegt Hendriks lachend, „maar we bedachten ons standpunt vaak past als moties werden ingediend.” Een voorbeeld: in zijn tweede week als beleidsmedewerker escaleerde het conflict in de Gazastrook, wat toen ook in Den Haag tot debat leidde. „Wij zaten daar in de Kamer van: ‘Wat vinden we hier eigenlijk van?’ Dat moesten we dan even snel onderzoeken.” In het begin had Van der Plas daar steeds de leidende hand in, vertelt Hendriks, „maar je bouwt een vertrouwensband op: zij vertrouwt erop dat ik mijn werk goed doe.” Het is wel zo, benadrukt Hendriks, dat het Kamerlid „altijd het eerste én het laatste woord heeft”.

Hendriks werkt nu aan de voorbereidingen van de Europese verkiezingen. Hij gaat langs in Brussel, verkent bij welke Europese fractie de partij zich het meest thuisvoelt, en werkt aan een opzet van het Europese verkiezingsprogramma. Campagne voeren, hij heeft er voor gestudeerd: Hendriks is alumnus van de BKB Academie, het trainingsprogramma van het gelijknamige Amsterdamse campagnebureau waar ook Sywert van Lienden, Thierry Baudet, Alexander Klöpping en drie GroenLinks-Kamerleden aan meededen.

Jesse Baak

‘Gelukkig heb ik een stagiair’

De verkiezingsdag vorige week bracht Van der Plas door met campagnechef Henk Vermeer en socialemediachef Jesse Baak (25). Baak is boerenzoon, en kent Van der Plas van haar werk als journalist in de agrarische sector. Hij begon bij de partij in 2020 met campagne voeren op social media, en is intussen ook beleidsmedewerker Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hij heeft veel tijd in de campagne gestoken: het TikTok-account van BBB is nu, na dat van de VVD, het grootste partijaccount. „Gelukkig heb ik een stagiair, Danielle. Zij doet nu ook beleidswerk op OCW.” Zijn studie bestuurskunde maakt hij ondertussen af, hij moet nog drie vakken halen. „Het zou dom zijn als ik nu stop.” Hij probeert op sociale media zo veel mogelijk te delen wat partijleider Van der Plas doet, en is daardoor vaak aan haar zijde te vinden, met Hendriks of Zeitsen. „We zijn eigenlijk de tassendragers van Caroline”, grapt Hendriks. Veel werkervaring had Baak niet toen hij aan de slag ging: een bijbaantje in de horeca. Maar in TikTok was hij goed.

Tjerk Zeitsen

‘Het is te mooi bij BBB’

Tjerk Zeitsen (26), de derde van de drie fractietwintigers, zit nu iets langer dan een jaar bij de partij. Ook hij is als stagiair begonnen. Hij heeft bestuurskunde gestudeerd aan de Hogeschool van Amsterdam, en heeft inmiddels het plan om nog naar de universiteit te gaan laten varen: het is „te mooi” bij BBB. Inmiddels is Zeitsen beleidsmedewerker, en werkt hij aan infrastructuur, woningbouw, en maritiem beleid. „Intimiderend in het begin, maar de onderwerpen maak je je snel eigen.” Hij heeft veel gesprekken met mensen van buiten, lobbyisten, vertelt hij. Die kwamen eerst vooral op hem af, maar nu kan hij ze ook zelf opzoeken.

De partij heeft lang niet over alles een standpunt klaar, vertelt Zeitsen, maar „het partijprogramma is altijd leidend”. „Soms komt er iets op je af, en dan moet je on the spot een standpunt gaan opstellen.” Hij heeft de ruimte om ergens de nadruk op te leggen, vertelt hij, „maar uiteindelijk neemt Caroline de beslissingen”. Zo had hij eens een gesprek met een lobbyist uit de scheepvaartindustrie, waarna hij tot de conclusie kwam dat BBB zich echt „actiever in moest gaan zetten” voor de belangen van die beroepsgroep.

Hij kijkt met „gezonde spanning” naar de toekomst van de partij, vertelt hij. Het voordeel van een eenmanspartij, is dat de lijntjes kort zijn: „Besprekingen duren kort, en Caroline hoeft niets af te stemmen met andere Kamerleden.” Als er straks meer mensen komen, verandert dat. Maar hoe , dat weten ze nog niet.

Femke Wiersma

‘Ik zat als lobbyist veel op het ministerie om de technische kant van beleid uit te werken’

Fractiemedewerker Femke Wiersma (38) zou eigenlijk lijsttrekker van de BBB worden, bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2019. Van der Plas vroeg haar voor die functie, maar Wiersma, bekend van Boer Zoekt Vrouw, besloot dat ze daar als alleenstaande moeder onvoldoende tijd voor had. Wiersma heeft een tijd bij de Friese gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel gewerkt als afhandelaar van zorgaanvragen, maar werkte de laatste jaren als lobbyist voor boerenorganisaties.

Dat begon in 2015, vertelt Wiersma, toen nieuwe fosfaatwetgeving het leven op de boerderij „nóg ingewikkelder dreigde te maken dan het al was”. Ze woonde toen zelf op een melkveebedrijf. „In het offensief”, dacht ze, en ze zette met medetegenstanders een organisatie op. Met succes: ze werd door het ministerie van Landbouw betrokken bij de onderhandelingen over de nieuwe wet.

Daarna is ze bij lobbyclub Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) gaan werken, waar ze „veel op het ministerie zat om de technische kant van beleid uit te werken”. Ze concludeerde na verloop van tijd: in zo’n functie kun je uiteindelijk „maar weinig doen”. De kaders van beleid staan vaak al vast, als lobbyist lukte het haar hooguit om „kennis in te brengen”.

Henny Verhoeven

[Haar vorige baan bij team Agro NL was] ‘gericht op het geven van voorlichting over het boerenleven, geen lobbyorganisatie’

Bij de Nederlandse Melkveehouders Vakbond werkte ook milieubeleidskundige Henny Verhoeven (50). Ze werkt nu samen met Wiersma in de fractie van BBB, maar hebben al eerder aan een gezamenlijk project gewerkt met Caroline van der Plas. In 2018 zetten de drie, samen met latere BBB-bestuurders Erik Stegeman en Jan Brok, team Agro NL op, een pr-organisatie, vertelt Verhoeven, „gericht op het geven van voorlichting over het boerenleven”, met het idee meer „begrip” te kweken. Ze organiseerden boerenontbijten en lieten schoolklassen kijken in de stallen. Echt, „geen lobbyorganisatie”, zegt Verhoeven, maar „gericht op burgers”. Verhoeven heeft op een melkveebedrijf gewoond, en is zo terechtgekomen bij de belangenbehartiging. Voor de varkens- en melkveehouders kwam ze vaak op het ministerie van Landbouw, om over stikstofregels te onderhandelen.

Het partijbestuur

Erik Stegink is eigenaar van Piggy’s Palace, Ad Baltus is melkveehouder en Jan Brok omschrijft zichzelf als pluimveeman

Op de schouders van het partijbestuur rust de taak om BBB „uit te laten groeien tot een brede politieke beweging”. De eerdere lichting van het bestuur, waar Van der Plas nog deel aan nam, had een overzichtelijke missie: de partij de Tweede Kamer in krijgen. Dat is gelukt, en nu begeleidt deze groep van zes het formatieproces in de twaalf provincies.

De bestuurders, bijna allemaal deel van de club van 26 die op de lijst stond voor de Tweede Kamerverkiezingen, zetelen in het partijkantoor in Deventer. Ze hebben allen in meer of mindere mate een agrarische achtergrond. Partijvoorzitter Erik Stegink is eigenaar van Piggy’s Palace, een varkenshouderij. Ad Baltus, het brein achter Van der Plas’ tractor-entree op het Binnenhof, is melkveehouder. Jan Brok omschrijft zichzelf als „pluimveeman” en Wim Jaspers heeft een varkens- en melkveehouderij gehad. Elly van Wijk is getrouwd met een melkveehouder, ze werkt zelf bij de ondernemingsraad van de Rabobank, de grootste financier van agrarische bedrijven. En Annemieke Tromp, de benjamin van het bestuur en de enige die in 2021 níét op de lijst stond, is bestuurslid van de Vereniging Agrarische Bedrijfsadviseurs en heeft een paardenpension.