Staking in de ziekenhuizen: ‘Mijn verantwoordelijkheid gaat over mensenlevens’

‘Zonder personeel staat dit gebouw gewoon leeg”, zegt oncologieverpleegkundige Paulien van der Knokke (35) donderdagochtend in het Gelre-ziekenhuis in Apeldoorn. Boven haar, aan de reling van de loopbrug, hangen tientallen spandoeken (‘Wij werken ons in het zweet, de NVZ doet geen reet’) en felgekleurde posters van FNV en CNV, twee van de werknemersvakbonden die een directe loonsverhoging van 10 procent eisen.

Al twaalf jaar werkt Van der Knokke in de zorg, haar partner in de commercie. „Hij verdient het dubbele van wat ik verdien, terwijl mijn verantwoordelijkheid over mensenlevens gaat. Die ontbrekende waardering vind ik lastig te accepteren.”

Een mager salaris, werkdagen van tweeëntwintig uur en een groeiend personeelstekort: ziekenhuismedewerkers zijn het zat. Zo’n 250 operatieassistenten, verpleegkundigen, artsen en andere zorgverleners in witte of blauwe uniforms verzamelen zich rond 10.00 uur op het overdekte tuinterras van het ziekenhuis. Vandaag werken ze even niet.

Ook in 63 andere ziekenhuizen in het land leggen zorgmedewerkers 24 uur lang planbare zorg – bijvoorbeeld knieoperaties – neer. Er wordt een zondagsrooster aangehouden, wat betekent dat hoognodige zorg, zoals de spoedeisende hulp, wel doorgaat.

Annelie Buter (39), operatieassistent en kaderlid bij de FNV, legt uit dat de operaties van alle patiënten, min twee oncologiepatiënten, vandaag zijn uitgesteld. „En daar hebben we echt moeite mee, het doet pijn aan mijn zorghart”, zegt ze. „Maar het is nodig om te verzekeren dat er in de toekomst nog steeds zorg van kwaliteit is.”

Leuke collega’s

De cao geldt voor zo’n 200.000 ziekenhuiswerknemers. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) biedt 13 procent loonsverhoging, uitgesmeerd over twee jaar. Dat klinkt als een gul voorstel, maar zou per direct een verhoging van maar 5 procent betekenen, met in december 5 procent en in juni 2023 nog 3 procent erbovenop.

Na afloop van het actielied (‘Het is stil bij de NVZ’) neemt Pier Eringa, voorzitter van de Raad van Bestuur van de Gelre-ziekenhuizen in Apeldoorn en Zutphen, het woord. „Het geld moet ergens vandaan komen, en wij moeten zeker onszelf aankijken.” Ook wijst hij naar de zorgverzekeraars en Den Haag. „Als we willen dat de zorg aantrekkelijk blijft, hoort daar de juiste beloning bij.”

De zeven academische ziekenhuizen (UMC’s) bereikten eind 2022 wél een cao-akkoord (met loonsverhoging van 10 procent) en nemen geen deel aan de actie. Voor verpleegkundige Robert Mulder voelt dat „hartstikke krom”. Hij speelt weleens met het idee om te gaan freelancen. „Dan verdien ik tot wel 80 euro per uur. Mijn team is het enige wat mij nog hier houdt, alle leuke collega’s,” zegt Mulder.

Lees ook: Het ziekenhuispersoneel gaat staken: geen knieoperatie, wel soesjes zonder room

Leeglopende zorg

Buter en Van der Knokke zien de zorg langzamerhand leeglopen. „Iedereen hier kent wel iemand die door de hoge werkdruk is gestopt”, zegt Buter. Volgens Van der Knokke stappen veel oud-collega’s over naar de thuiszorg, waar je altijd overdag werkt, beter betaald krijgt en regelmatig een weekend vrij bent.

„We gooien er constant vacatures uit”, zegt ze. „Wanneer de een net is aangenomen, vertrekt de ander alweer.” De meeste medewerkers houden het niet langer dan twee jaar vol. Een betere cao, waarin bijvoorbeeld meer controle over het eigen werkrooster wordt vastgelegd, moet daar verandering in brengen. Ook een hogere reiskostenvergoeding en oproepdiensten uitbetaald krijgen in tijd in plaats van geld, behoren tot de eisen van het personeel.

Vooral de oproepdiensten — waarbij een zorgverlener in de pauze, in het weekend of na werktijden voor spoedgevallen bereikbaar moet zijn — eisen hun tol. „Dan kan ik nergens heen, zit aan huis gekluisterd”, zegt Mulder. „Als de telefoon gaat, moet binnen een kwartier het mes erin. Voor de tijd dat ik thuis zit te wachten, krijg ik een hele schamele bijdrage.”

Woonachtig in Apeldoorn, dicht bij zijn werkplek, mag hij zichzelf nog gelukkig prijzen. Collega’s die langer moeten reizen, zitten zulke shifts vaak uit op de afdeling, totdat ze „misschien iets kunnen doen”.

Tot het einde van de dag worden er op de zestien afdelingen van het Gelre-ziekenhuis spelletjes gespeeld en wordt er samen gegeten. Wanneer de bonden en de NVZ weer met elkaar rond de tafel gaan, is nog niet bekend. „Maar als het nodig is om ons werk nog een keer neer te leggen, doen we dat half april weer”, zegt Buter. „Zij moeten voor ons zorgen, zodat wij voor de patiënten kunnen blijven zorgen.”