50 jaar Golf: hoe kon zo’n brave auto toch de lieveling van bijna iedereen worden?

Posted on October 7, 2024 by admin

Op een grasveld in Beesd staat student Daan van Heumen (22) een gele Golf te bewonderen. Hij heeft nog geen auto, maar deze zou zijn bucketlist kunnen halen. „Een icoon in de autowereld”, vindt hij.

De Golf. Vijftig jaar in productie, nog steeds begeerd door jonge automobilisten. Dan ben je cultuurgeschiedenis. En daar hoort een feestje bij. Ter gelegenheid van zijn gouden jubileum heeft Volkswagen-importeur Pon een vloot Golfjes van oud tot nieuw afgevaardigd naar het auto-evenement Wheels Mariënwaerdt op het gelijknamige landgoed nabij Beesd.

Het spectrum is zo divers als het Golfpubliek. Er staan simpele, spartaans ingerichte Golfjes voor gewone burgers. Maar ook een nieuwe plug-inhybride Golf en de 270 kilometer per uur snelle 333 Limited Edition met vier uitlaatpijpen, een ruig cadeau voor de sportieve automobilist die VW sinds de eerste Golf GTI van 1976 aan zich wist te binden.

De Golf is nu eenmaal veel tegelijk. Hij was de opvolger van de Kever. Hij legde de grondslag voor een genre. Het C-segment, het officiële label voor de hatchbacks in de kleine middenklasse, wordt in de autowereld meestal aangeduid als Golf-klasse. Alle soortgenoten van Opel Kadett tot Ford Focus traden in zijn voetsporen. De Golf zou vaker geschiedenis schrijven, hoewel hij nooit baanbrekend was. Veel innovaties die VW zijn toegeschreven, waren door anderen bedacht, maar door de populariteit van de Golf kregen ze momentum. Zijn biografie is voor altijd verbonden met twee mijlpalen; de snelle hatchback en de snelle diesel.

Luidruchtig maar bliksemsnel

Met de GTI populariseerde Volkswagen de hot hatch, de betaalbare hatchback met de prestaties van een sportwagen, al bouwden Alfa Romeo, Ford en Simca eerder snelle auto’s voor bescheiden prijzen. De eerste GTI had met 110 pk het vermogen van de huidige instap-Golf, maar door zijn lage gewicht van iets meer dan 800 kilo haalde je er een voor de tijd spectaculaire topsnelheid van 180 mee. De GTI is er nog steeds. Prestaties en prijzen demonstreren de evolutie van zijn genre. De duurste, met inmiddels 333 pk, kost nu 82.000 euro.

Verhuizen met de Golf: een vrouw vervoert haar kast in haar Volkswagen, 2001.

Een bank wordt met een Golf verhuisd, in 2004.

Dan de diesels. De Golf was in 1976 niet de eerste kleine auto met een dieselmotor – Peugeot was eerder. Maar de eerste Golf-diesel werd voor de spaarder wat de GTI voor sportieve automobilisten was, een voor die tijd aantrekkelijke combinatie van betaalbaar en vlot met een nu aandoenlijke 50 pk. Later kwam er een turbodiesel met meer vermogen, maar echt opwindend werd dieselrijden voor de Golf-gemeente pas in 1991 met de direct ingespoten turbodiesel, de TDI. De wederom niet door VW maar door Fiat uitgevonden techniek liet diesels extreem zuinig rijden maar presteren als een benzinemotor. De TDI debuteerde met 90 en 110 pk in de Golf III, die ook de eerste Golf met zescilinder werd. De rij-ervaring was verbluffend, luidruchtig maar bliksemsnel bij een verbruik van 1 op 20, een GTI met veel meer trekkracht. De brave, volkse Golf werd steeds meer een hebbeding, waardoor ook kopers met hogere budgetten in zijn ban werden geslagen. Hij verbreedde zijn bereik zonder zijn bescheiden inborst te verloochenen. Je kon hem krijgen zoals je hem hebben wilde.

Angela Merkel

De belangstelling voor de Golf-expo op Mariënwaerdt is zo levendig als de verhalen van bezoekers. De motivatie van hun Golf-liefde is verregaand eensluidend. De eenvoud. De vertrouwdheid. Het design, hoekig en simpel. De omgangsvriendelijkheid. Als ex-Golfrijder en kleinzoon van een Golf rijdende grootvader herken ik het Golf-gevoel op meerdere fronten. Ik herken, ten eerste, wat Golf-rijders zeggen over de omgangsvormen van de auto. Een Golf rijdt altijd makkelijk. Simpele bediening, soepele versnellingsbak, voorspelbaar rijgedrag, saai maar degelijk. Het clubgevoel herken ik ook. Het bindt de Golf-rijder, ook als hij Golf-meetings mijdt, op een hoger niveau van saamhorigheid tot tijdloze gemeenschap van gelijkgestemden. De brede aantrekkingskracht van de Golf op mensen uit alle geledingen van de samenleving heeft iets geheimzinnigs. Waar een concurrent als de Opel Kadett toch altijd meer voor de gewone man was, kwam je in de Golf van laag tot hoog en jong tot oud alle rangen en standen tegen. De beroemdste Golf-rijdster? Angela Merkel. Wereldberoemd maar doodgewoon gebleven, krek haar auto.

De Golf is de partij van de zelfbeheersing, en misschien is dat wat hem al 50 jaar uniek maakt

Zo werd de Golf het universeel representatieve, klasseloze vervoermiddel voor mensen die hun levensstijl welvaartspeil niet van de daken schreeuwen. Je kocht de zekerheid waarvoor een beroemde reclameslogan van Volkswagen exact de juiste woorden had: ‘Da weiss man, was man hat’. De Golf is de partij van de zelfbeheersing, en misschien is dat het wat hem al vijftig jaar uniek maakt. Je kon hem kopen met een simpele viercilinder met 60 of als V6 met 204 of 250 pk en vierwielaandrijving, als vertegenwoordigersdiesel of discrete yuppenbak, in een spartaanse basisversie of als GTi met sportstoelen en een golfbal als pookknop. Ook daar stapten de meest uiteenlopende types in, van young executives tot petjes die hun spaarpot leegden voor hun jongensdroom. En ze zagen er vanbuiten bijna net zo keurig uit als minder vurige Golfs voor kleinere beurzen. In een Golf leek iedereen gelijk.

De Immobilienmesse MIPIM, een grote onroerendgoedbeurs in Cannes, in 2000.

Reddende engel

Daaraan dankt hij het positieve aura dat hem wellicht nog populairder maakte. Behalve voor de concurrentie is de Golf altijd voor iedereen goed nieuws geweest. In 1974 was hij de reddende engel van VW, dat net als nu toen in zwaar weer verkeerde. Het had te lang geteerd op het succes van de Kever, die decennia na zijn komst in 1948 uitstekend bleef verkopen, waardoor de in 1968 overleden VW-baas Heinrich Nordhoff dacht dat hij niks nieuws hoefde te verzinnen. Alle nieuwe VW’s na de Kever, van de VW-bus tot de 1500, volgden tot diep in de jaren zestig het snel verouderende Kever-recept van een simpel platform met achterwielaandrijving en de luchtgekoelde boxermotor achterin, terwijl de autowereld innoveerde. De Italianen stelden rond 1970 nieuwe normen met moderne voorwielaangedreven auto’s als de Fiat 128 en 127. Dus ging het roer om. Radicaal.

Koeien eten hooi uit een geparkeerde Golf, daar neergezet als ruif.

De Golf was een nieuwe wereld voor VW en het VW-publiek. Een voorwielaangedreven hatchback met een watergekoelde, dwarsgeplaatste motor en een zeker voor die tijd hypermodern, strak ontwerp van de Italiaan Giorgetto Giugiaro. Het succes was onmiddellijk en spectaculair. Het miljoenste exemplaar rolde binnen drie jaar van de band. Zoals zijn bolronde voorganger werd hij zijn eigen genre. Net als van een Kever hoef je er van een Golf niet bij te zeggen dat het een VW is. Hij was zichzelf en bleef dat, hoewel het huidige model, de achtste generatie, een compleet andere diersoort is. De Golf van 2024 is 58 centimeter langer, 18 centimeter breder, 8 centimeter hoger en afhankelijk van de uitvoering 500 tot 900 kilo zwaarder dan de nietige Golf I met zijn parkeervriendelijke lengte van drie meter zeventig. Zo populair als vroeger is hij ook niet meer, hoewel er inmiddels ruim 35 miljoen zijn gebouwd. De consument heeft veel meer keus dan vijftig jaar geleden. Voor de stevige prijs van een beetje opgetuigde Golf heb je ook een Tesla Model of een elektrische Kia Niro. Verder wonnen suv’s en crossover-modellen terrein, ook bij Volkswagen. Toch was de Golf over heel 2023 weer de bestverkochte auto van Duitsland. Nog altijd vertegenwoordigt hij taai dat burgerlijke ideaal van publieke discretie.

Degelijkheid mocht wat kosten en hedonisme moest in de seventies nog worden uitgevonden

Wel een vrij duur ideaal. De goedkoopste Golf kost nu 35.000 euro. Anderzijds; een koopje was hij nooit. In 1980 kostte het goedkoopste Golfje omgerekend 7.500 euro. Bij Fiat of Toyota kreeg je meer voor minder. Dat hield de doelgroepen van Volkswagens niet tegen. Degelijkheid mocht wat kosten en hedonisme moest in de seventies nog worden uitgevonden. Je betaalde voor het gemeenschapsgevoel. Wij, de weldenkenden.

Ik spreek uit ervaring. Ik heb twee Golfs gehad. Daarna hoorde ik erbij. Niet érgens bij. Overál bij. Een BMW kon argwaan oproepen, een Kadett medelijden. Met een Golf, ook een dure, kon je je overal vertonen. Je ging weldadig anoniem door het leven. Je reed wat iedereen reed. Je kocht altijd het perfecte gemiddelde van zin- en waardevolle eigenschappen. Je Golfje lokte geen sociale rancune uit. Het was betrekkelijk betrouwbaar. Je voelde je geen patser. Je was een degelijk mens. Je speelde niet met vuur. De Golfrijder past op zijn tellen, altijd en overal. In een Amerikaanse Golf-commercial – de auto heette daar Rabbit trouwens – laadt een jonge ondernemer zijn oude Rabbit in, of uit. Twee oude mannen kijken toe vanuit het koffiehuis. Die gaat het ver schoppen, zegt de een. Nee, zegt de ander met een blik op de auto; hij neemt geen risico.

Het is waar. Al schuurt die boodschap komisch met de zegetocht van de auto. Want de ironie is dat de Golf zo ver kwam door nooit risico’s te nemen. Hij is net als die ruim 35 miljoen kopers. Hij past zich aan, maar doet geen gekke dingen, en in de kern verandert hij nooit. Wat een geruststelling. Da weiss man, was man hat.

Leven
NIEUWS

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

admin
November 14, 2024
0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”

Leven
NIEUWS

In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

admin
November 13, 2024
0

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Leven
NIEUWS

Column | De oppaskat van Jan

admin
November 13, 2024
0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.