4,4 miljard mensen in lage- en middeninkomenslanden hebben geen toegang tot veilig drinkwater. Dat berekent een groep wetenschappers in een studie die deze donderdag is gepubliceerd in Science. Ze komen daarmee twee keer zo hoog uit als eerdere schattingen van de Verenigde Naties. Besmetting met ontlasting blijkt de belangrijkste oorzaak van onveilig drinkwater.
Het binnenkrijgen van met micro-organismen besmet water kan ziektes veroorzaken als cholera, hepatitis A en diarree. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is diarree een belangrijke oorzaak van kindersterfte. Jaarlijks overlijden ruim 440.000 kinderen onder de 5 jaar hieraan.
Dat alle mensen in 2030 toegang hebben tot veilig drinkwater, is één van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen die de VN zich hebben gesteld. Volgens de VN hebben nu 2,2 miljard mensen geen toegang tot safely managed drinking water. Volgens hun definitie betekent ‘veilig gemanaged’ dat een huishouden een drinkwaterbron gebruikt die goed ontworpen is, „toegankelijk op het terrein”, „beschikbaar indien nodig” en „vrij van besmetting met ontlasting” en stoffen als arseen en fluoride.
Lees ook
Met zoveel mensen op de planeet móét je wel samenwerken
Strikte definitie
Dat de onderzoekers twee keer zo hoog uitkomen als eerdere schattingen, komt onder meer omdat ze de definitie strikt hanteren, zegt Esther Greenwood, eerste auteur van het artikel en verbonden aan de Eidgenössische Technische Hochschule Zürich. „Wij noemen drinkwater pas veilig als het aan alle vier de criteria voldoet. En wij kijken op huishoudensniveau.” Het VN-monitoringsprogramma voor watervoorziening, sanitatie en hygiëne doet dat volgens Greenwood soms al als aan drie criteria is voldaan. En het middelt waarden per criterium, per stad of plattelandsgebied. „Als bijvoorbeeld 80 procent een goed ontworpen drinkwaterbron heeft, 50 procent heeft die op het terrein, en bij 30 procent is het vrij van besmetting, dan schatten ze dat 30 procent van de mensen veilig drinkwater heeft, ook al weten we niet of mensen drinkwater in hun huis hebben of andere gebreken ervaren.”
Daarnaast hebben de onderzoekers „een enorme hoeveelheid data verzameld”, zegt Katrina Charles, hoogleraar gezondheid en milieu aan de universiteit van Oxford en niet betrokken bij de studie. Zo hebben ze gebruikgemaakt van de gezinsenquêtes van VN-organisatie Unicef – de studie gebruikt bijna 65.000 enquêtes uit 27 landen. Die gegevens hebben ze gekoppeld aan 39 ruimtelijke variabelen, zoals aandeel van het land dat bebouwd is, dichtheid van bomen en effectiviteit van bestuur. Zo konden de onderzoekers zien welke van de 39 variabelen het meest verband hielden met veilig drinkwater. Dat hebben ze vervolgens in een computermodel gestopt.
Dat 4,4 miljard mensen niet over veilig drinkwater kunnen beschikken, „verbaast me niks”, zegt Charles. Eerdere schattingen waren volgens haar aan de lage kant. Maar dat besmetting met ontlasting hiervan de belangrijkste oorzaak is, vindt ze „het zwakste deel van de studie”. Want vaak gaat het hierbij om data die zijn verkregen via een zogeheten grab-sample. „Dan wordt er bijvoorbeeld één keer met een wattenstaafje over een kraan geveegd.” Als er dan E. coli wordt gedetecteerd, weet je niet of de bacterie op de kraan zat, of in het water.
