40 graden in april: hoe ongebruikelijk is de hitte in Spanje, en wat is er tegen te doen?

Het is nog onbetwistbaar lente, maar de temperaturen in Spanje doen toch twijfelen: op sommige plekken in het land tikt de thermometer deze week mogelijk de veertig graden aan. Spanjaarden hebben nu al te maken met lege waterreservoirs, helikopters staan klaar om bosbranden te blussen en scholen overwegen aangepaste lestijden.

1Hoe ongebruikelijk is deze hitte?

Spanje heeft wel vaker te maken met warm lenteweer, maar de temperaturen van deze week doorbreken op veel plekken de hitterecords. Het laatste landelijke record werd gevestigd in 1980, aldus de Spaanse krant El País. Toen werd het in april 38 graden Celcius op Fuerteventura, een Spaans eiland voor de kust van Marokko. Deze week evenaart of doorbreekt Spanje dat record naar verwachting in ten minste tweehonderd gemeentes. Vooral in het zuiden van het land zijn de temperaturen extreem hoog. Rondom steden als Sevilla, Córdoba en Murcia zou het vrijdag en zaterdag veertig graden kunnen worden.

In Granada is de hitte, vergeleken met het vorige record in de regio, het meest extreem. In 2011 werd het daar in april 31 graden. Deze vrijdag voorspellen meteorologen in het gebied een temperatuur van 37 graden: zes graden hoger dan het vorige record.

Lees ook dit artikel over hitterecords in Nederland: Een warm jaar vol met dagrecords

2Hoe gevaarlijk is het hete weer?

Vorig jaar had Spanje met hittegolven te maken die volgens de Wereldgezondheidsorganisatie aan bijna vierduizend mensen het leven kostten. Of de huidige warme weeromstandigheden ook slachtoffers maken, en zo ja hoeveel, is nog niet duidelijk.

Door de hitte is een drinkwaterresevoir in de provincie Córdoba opgedroogd. Zo’n 80.000 inwoners zijn daardoor voor drinkwater afhankelijk van water dat per vrachtwagen wordt aangevoerd. Per persoon hebben mensen in de omgeving recht op vijf liter water per dag. Waterreservoirs in Spanje zijn normaal gesproken voor ongeveer 50 procent gevuld, aldus persbureau Reuters. In Andalusië — de zuidelijke regio van Spanje waarin ook Córdoba ligt — is dat deze week gedaald naar een gemiddelde van 25 procent.

Bij hogere temperaturen lopen vooral ouderen, mensen met hartproblemen en mensen met aandoeningen aan de luchtwegen een hoger gezondheidsrisico. Net als Nederland heeft ook Spanje te maken met een vergrijzende bevolking: in 2022 waren er bijna tien miljoen zestigplussers in het land, dat toen in totaal 47 miljoen inwoners telde.

Maar hoewel de gemiddelde temperaturen in Spanje stijgen, lijkt het aantal hitteslachtoffers de afgelopen jaren opvallend genoeg juist de dalen. Dat ontdekten wetenschappers van het Barcelona Institute for Global Health in 2018. Volgens de onderzoekers speelt de welvaartsgroei die Spanje de afgelopen decennia heeft doorgemaakt daarbij een grote rol. Zo hadden mensen meer geld om hun huizen hittebestendig maken, bijvoorbeeld door airconditioning te installeren.

3Wat doen lokale overheden in Spanje om hitteslachtoffers te voorkomen?

In Madrid kondigde het stadsbestuur maandag aan dat scholen hun lesroosters mogen aanpassen. Ook kunnen docenten ervoor kiezen buiten les te geven als schoolgebouwen te slecht geventileerd zijn. Daarnaast houdt het stadsbestuur rekening met de inzet van meer ziekenhuispersoneel als door de hitte veel mensen medische zorg nodig blijken te hebben.

In Barcelona wijzen autoriteiten op de beschikbaarheid van zo’n tweehonderd „hitteschuilplaatsen”. Het gaat om openbare ruimtes zoals bibliotheken, overheidsgebouwen en sportcomplexen waar de temperatuur lager dan 26 graden is. Een drastische maatregel is dat niet, aldus El País: de meeste van deze gebouwen zijn altijd al openbaar toegankelijk. Ten gelegenheid van de hoge temperaturen heeft het stadsbestuur ze nu alleen van het predikaat hitteschuilplaats voorzien.

In Sevilla, waar de temperatuur nabij de veertig graden zal komen, plaatsen autoreiten luifels in het centrum van de stad om mensen tegen de zon te beschermen. In de stad is momenteel het Feria de Abril gaande. Op deze Aprilfeesten, die grotendeels plaatsvinden in de buitenlucht, komen veel mensen af. Het stadsbestuur heeft ruim honderd zorgmedewerkers ingezet om te helpen bij hittegerelateerde klachten. Donderdag stierf in Sevilla een paard dat een toeristenkar door het snikhete centrum trok door uitputting. De politie onderzoekt of de eigenaar van het dier zich schuldig heeft gemaakt aan dierenmishandeling.

Lees ook: We krijgen vaker weer van de buitencategorie – en het wordt intenser