Israël zou 162 zorgmedewerkers gevangen houden die in Gaza actief waren, meldt The Guardian dinsdag op basis van de Palestijnse ngo Healthcare Workers Watch (HWW). Volgens een journalistiek onderzoek van de Britse krant op basis van getuigenissen, is er sprake van marteling en mishandeling van de Gazaanse zorgmedewerkers in Israëlische gevangenschap.
Volgens de ngo HWW zijn, sinds 7 oktober 2023, zeker 339 zorgmedewerkers uit Gaza in Israëlische gevangenschap beland, van wie er nog zeker 160 vastzitten. Eerder heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de gevangenschap van 297 Gazaanse zorgmedewerkers vastgesteld, maar zonder details over medici die nog vast zouden zitten. Tegenover The Guardian uit de WHO wel „grote zorgen over het welzijn en de veiligheid van Palestijnse gezondheidsmedewerkers in Israëlische gevangenschap”.
De Britse krant deed het onderzoek over de omstandigheden in de Israëlische gevangenissen in samenwerking met het journalistieke platform Arab Reporters for Investigative Journalism. Uit getuigenverklaringen van zeven dokters blijkt dat sprake zou zijn van marteling en mishandeling van Gazaanse zorgmedewerkers in Israëlische gevangenschap.
Vernederingen en martelingen
„Ze gooiden me op de grond, ik werd op m’n hoofd geslagen en ze hielden mijn oor open om er vervolgens water in te gieten”, zegt Issam Abu Ajwa bijvoorbeeld, een dokter die met geweld door Israëlische militairen werd opgepakt in het Al-Ahli ziekenhuis in Gaza-Stad.
Mohammed Abu Selmia, directeur van het Al-Shifa ziekenhuis, werd gearresteerd bij een controlepost tijdens de evacuatie van zijn ziekenhuis. „Ze sloegen me met geweren en stoelen, vervolgens strooiden ze zand over mijn hoofd en schoven ze modder in mijn mond.”
Een ander beschrijft de „dagelijkse vernedering en marteling” in verschillende gevangenissen. „We werden helemaal uitgekleed, het was koud, en ze spoten bewust koud water over ons heen”, aldus Mahmoud Abu Shehada, hoofd van de orthopedische chirurgie in het Nasser ziekenhuis in Khan Younis. Hij beschrijft ook hoe ziektes als schurft en andere huidaandoeningen zich verspreidden in de Israëlische gevangenis in de Negev-woestijn. „Verzwakking en vermoeidheid werden zo erg dat veel van ons het bijna niet meer volhielden”, aldus Abu Shehada, die bijna een jaar in Israëlische gevangenschap doorbracht.
Tijdens de belegering van Gaza heeft het Israëlische leger met regelmaat ziekenhuizen aangevallen. Volgens het Statuut van Rome is het bewust aanvallen van ziekenhuizen een oorlogsmisdaad. Israël heeft aanhoudend beweerd dat leden van Hamas zich schuilhielden in en onder de ziekenhuizen van Gaza.
Mohammad Abu Selmia (tweede van links), directeur van het Al-Shifa ziekenhuis na zijn vrijlating uit Israëlische gevangenschap (1 juli 2024) Foto APAImages/Shutterstock
Minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (NSC) gaat in gesprek met de raad van toezicht van de NPO naar aanleiding van klachten over vermeend grensoverschrijdend gedrag door NPO-voorzitter Frederieke Leeflang. Dit bevestigt een woordvoerder van het ministerie aan NRC. De minister zegt in een verklaring bezorgd te zijn over de meldingen. „Het is belangrijk dat duidelijk wordt wat hier aan de hand is.”
Aanleiding is een verhaal over de werkcultuur bij de NPO dat het AD en Investico vorige week publiceerden. Daarin doen tientallen (oud-)medewerkers hun beklag over de volgens hen harde bestuursstijl van Leeflang, die voorzitter is van het centrale bestuur van de publieke omroep. Ze spreken van intimidatie, verbaal geweld en onvoorspelbaar gedrag, die zouden leiden tot een onveilig werkklimaat. De raad van toezicht zou via de ondernemingsraad en een externe vertrouwenspersoon meerdere klachten over Leeflang hebben ontvangen.
Een opmerkelijk detail in het artikel is een brandbrief van Paul Doop, die als lid van de raad van bestuur van de NPO (2019-2024) jarenlang samenwerkte met Leeflang. In een brief aan de raad van toezicht houdt hij Leeflang verantwoordelijk voor een „angstcultuur” bij de NPO. Tegenspraak zou door haar niet gewaardeerd worden, en haar opstelling zou de sfeer van achterdocht en wantrouwen voeden. Hij verwijst in zijn brief naar de klachten bij de ondernemingsraad. Tjibbe Joustra, voorzitter van de raad van toezicht, besprak de klachten met Leeflang maar ondernam geen actie.
Volgens Leeflang zijn de klachten over haar bestuursstijl ongegrond en komen ze voort uit het feit dat ze de bezem door de organisatie haalt en een eind probeert te maken aan de onveilige werkcultuur. Ze werd op 1 januari 2022 benoemd tot voorzitter van de NPO. Twee jaar later publiceerde de commissie Van Rijn haar kritische rapport over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep. Daarin viel de NPO op omdat medewerkers relatief lage cijfers gaven aan hun ervaring met de directie. Vijf van de zeven directeuren zijn tijdens Leeflangs voorzitterschap vervangen.
In het AD verdedigde Leeflang zich tegen de aantijgingen. Volgens haar zijn er geen officiële klachten ingediend, en heeft de raad van toezicht de brandbrief van Doop ook niet met haar besproken. „We krijgen allemaal signalen”, zegt ze. „Het zou raar zijn als mij dat, in deze positie, niet zou overkomen. Dit is professioneel. Dit is volwassen worden. Bovendien is het vandaag de dag wel zo dat als je mensen aanspreekt op hun functioneren, heel snel de veiligheidskaart wordt getrokken. Dat is ook niet de kant die we op moeten.”
Leeflangs bestuursstijl heeft onmiskenbaar tot wrevel geleid op het Mediapark. Een van haar grootste critici is Omroep MAX-baas Jan Slagter , die in reactie op het rapport-Van Rijn de omvang en ernst van het gemelde gedrag leek te minimaliseren. Hij benadrukt nu het belang van de sociale veiligheid. „Ik krijg heel veel appjes van mensen die bang ook nare ervaringen met haar hebben gehad en die dit niet op camera durven te zeggen”, zei Slagter tegen RTL Boulevard. Hij pleit voor een extern onderzoek naar Leeflang. „Als we deze meldingen niet serieus nemen, dan is het hek van de dam en wordt Hilversum alleen maar onveiliger.”
Iedere dag valt het woord minstens tien keer in de vergaderzalen van de Tweede Kamer. Gaat het over het ravijnjaar in de gemeentefinanciën, dan hopen wethouders dat het kabinet geld vindt in de Voorjaarsnota. Toch niet bezuinigen op de brandweer? Voorjaarsnota. En om de klimaatdoelen alsnog te halen, belooft de klimaatminister die moeten worden gefinancierd via de… Voorjaarsnota!
Al sinds de kabinetsinstallatie in de zomer van 2024 zingt het rond in Den Haag: het voorjaar van 2025 wordt spannend. Dán moet het kabinet komen met een ingewikkelde Voorjaarsnota. Dat is een update van de begroting van dit jaar, maar vooral de belangrijkste voorzet voor de begroting van 2026 en daaropvolgende jaren.
De lijst met door het kabinet opgespaarde problemen was al lang. En het was al hoogst onzeker of voor alle problemen dit voorjaar een oplossing zou worden gevonden. Afgelopen weken voegden drie coalitiepartijen daar hun eigen wensen aan toe, die vooral gaan over de financiën van huishoudens.
Intussen haalt de geopolitieke werkelijkheid het kabinet in. Defensie vraagt op termijn om grote investeringen om het mogelijke wegvallen van de VS als militaire steunpilaar op te vangen, dat dringt nu ook door in Den Haag. Premier Dick Schoof leek toehoorders bij de persconferentie vrijdag aan het verstand te willen brengen hoeveel dat kost. „U moet begrijpen”, zei hij over het verhogen van de NAVO-norm – die in een percentage van de economie wordt uitgedrukt: „elke tiende van een procent, is ongeveer 1 miljard euro.”
Kabinetsval
Na aanstaande woensdag kunnen de onderhandelingen over de Voorjaarsnota beginnen. Het Centraal Planbureau presenteert dan de economische vooruitzichten. De rekenmeesters beschrijven hoe het gaat met de Nederlandse economie en hoe het tekort op de begroting wordt ingeschat. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) leert zo hoeveel financiële ruimte hij heeft.
Over de ramingen van het Centraal Planbureau is overigens discussie in de coalitie. NSC stelt dat het verwachte begrotingstekort te somber wordt ingeschat, waardoor bij het opstellen van plannen onnodig weinig geld te verdelen is. In het hoofdlijnenakkoord is juist afgesproken dat bij een geraamd begrotingstekort boven de 3 procent maatregelen genomen moeten worden. Bij voorkeur door te bezuinigen.
Wat de VVD betreft gaat de coalitie ook bij de Voorjaarsnota al spreken over defensie
Lang was de Voorjaarsnota een van vele dagen op de Haagse financiële kalender. Net als de Verantwoordingsdag in mei of de Najaarsnota in november. Sinds 2022 is het voorjaar belangrijker, op aanraden van de Raad van State en een expertgroep van ambtenaren. Het kabinet wil dan zoveel mogelijk geregeld hebben, ook voor het volgende jaar. Zo heeft het parlement meer tijd om de plannen te beoordelen.
Al weken wordt in de media en Den Haag gespeculeerd dat het kabinet kan vallen op ruzies over geld. Maar het is niet verplicht alles al vast te leggen in het voorjaar. Het kabinet kan veel doorschuiven naar Prinsjesdag. Dat biedt de coalitie ook een uitweg als het dit voorjaar geen overeenstemming bereikt.
Portemonnee
Voor dit kabinet is de Voorjaarsnota extra belangrijk, omdat het een eerste confrontatie is met de praktijk. Hoe haalbaar is het hoofdlijnenakkoord van coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB? Is bijsturing vereist? En voor welke problemen is géén oplossing bedacht?
Het kabinet spaarde afgelopen maanden zowat alle problemen op. Van het weer haalbaar maken van klimaatdoelen, tot het terugdraaien van een bezuiniging op de brandweer. Van lastige bezuinigingen op de jeugdzorg tot geld voor de Lely- en Nedersaksenlijn. En van extra geld voor uitvoeringsorganisatie IND tot meer centen voor de gevangenissen. En wat te denken over de vernietigende uitspraken van de Raad van State over het stikstofbeleid? Ook heeft het kabinet nog altijd geen geld gevonden om de btw-verhoging op cultuur, boeken, media en sport terug te draaien.
Het toegenomen gewicht van de Voorjaarsnota bleek ook een kans voor coalitiepartijen om met wensen te komen. Over hoe ze die willen betalen, verschillen ze van mening. De gemene deler is de portemonnee van de Nederlander. De VVD wil goedkopere kinderopvang voor werkenden en lagere energiebelasting. NSC wil ook een lagere belasting op gas, een maximumprijs voor kinderopvang en geld om het arbeidsongeschiktheidsstelsel te verbeteren. Een lagere gasrekening staat ook op de wensenlijst van de PVV. Ze wil ook lagere huren en minder btw op boodschappen.
Lees ook
Bezuinigen? Volgens uitvoeringsorganisaties komt de ‘grens om hetzelfde te doen met minder geld, snel in zicht’
Oorlog
Tegelijk kunnen de extra uitgaven aan defensie op termijn uitlopen op een flinke begrotingsverbouwing. Als de NAVO-norm stijgt van 2 naar 3 procent, kost dat jaarlijks circa 11 miljard euro. Ter vergelijking: de totale overheidsuitgaven bedragen in 2025 487,9 miljard euro.
Wat de VVD betreft gaat de coalitie ook bij de Voorjaarsnota al spreken over defensie, zo is op hun gangen te horen. Schoof is terughoudender en vindt dat het vooral moet gaan over extra steun voor Oekraïne. Over defensie-uitgaven zegt hij dat de nieuwe NAVO-norm eerst duidelijk moet worden, evenals in welke stappen die komende jaren moet worden verhoogd. Ook wil hij weten wat de NAVO van Nederland aan inzet vraagt. Brussel heeft ook nog niet besloten of en hoe landen hun defensie gezamenlijk mogen financieren.
Gemene deler van de wensen van de coalitiepartijen: een dikkere portemonnee voor de Nederlander
Bovendien, zegt Schoof, kán Nederland niet in een keer meer uitgeven aan defensie, omdat niet genoeg personeel en wapenfabrieken bestaan om het geld aan uit te geven.
Maar verhoging van de NAVO-norm ligt in de lijn der verwachting, ziet Schoof ook. Nota bene op een NAVO-top in Den Haag deze zomer valt daar een beslissing over. Nederland is niet inhoudelijk verantwoordelijk voor de top. „Maar het is natuurlijk wel belangrijk dat die NAVO-top in dat opzicht een succes wordt”, zei Schoof.
Ook minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) erkende in televisieprogramma WNL op Zondag dat defensie moet worden versterkt. „De uitdaging is dat we tegelijkertijd thuis het een en ander te doen hebben”, zei hij. „Als wij daar geen oog voor hebben, dan komt ook onze democratie onder druk te staan.”
Lees ook
De oorlog in Oekraïne schudt Europese defensie-industrie wakker: in La Spezia maken Italianen en Duitsers nu samen een hypermoderne tank
Een stijging van de beurskoers in 2024 met 25 procent – maar weinig bedrijven zullen daarna hun topman de wacht aanzeggen. Zoniet Unilever. Groot was de verbazing toen het concern dinsdag liet weten na nog geen twee jaar Hein Schumacher te vervangen. De Nederlandse topman was volop bezig met de uitvoering van een nieuwe groeistrategie voor het al langere tijd kwakkelende bedrijf. Die mikte met name op versterking van de belangrijkste merken, en leek vruchten af te werpen.
Nog geen twee weken geleden presenteerde Schumacher de jaarcijfers van het Britse bedrijf, bekend van merken als Andrélon, Calvé en Dove. Al per 1 maart wordt hij vervangen door financieel directeur Fernando Fernandez.
Het besluit is volgens het bedrijf „met wederzijdse instemming” genomen. Schumacher zelf berichtte zijn netwerk dinsdag dat hij graag was doorgegaan als topman. In dit bericht, in handen van NRC, geeft hij aan dat hij vertrouwen had in de ingezette koers en zijn tijd bij Unilever als te kort beschouwt.
Volgens Schumacher zou de raad van commissarissen de uitvoering van de groeistrategie willen versnellen en op korte termijn „extra waarde willen creëren” voor de aandeelhouders. Met andere woorden: de commissarissen vinden dat het bedrijf beter kan renderen. Aanstelling van een nieuwe topman zou dat signaal aan beleggers versterken, was Schumacher duidelijk gemaakt. Hijzelf wilde dinsdag geen vragen beantwoorden.
Unilever meldt formeel dat er „geen zorgen over prestaties, de aandelenkoers of andere zaken” aan het vertrek ten grondslag liggen. „Unilevers resultaten zijn verbeterd, maar het is slechts een begin en we hebben nog een lange weg te gaan. Nu moeten we de uitvoering van onze plannen versnellen om ook op de lange termijn de beste resultaten te behalen.” President-commissaris Ian Meakins stelt dat „Fernando de beste persoon is om deze volgende fase van Unilevers transformatie te leiden”.
Volgens de Britse zakenkrant Financial Times (FT) is het besluit om Schumacher te vervangen pas afgelopen maandag genomen. Unilever wil dat niet bevestigen. Schumacher werd in 2023 aangesteld door de vorige president-commissaris, Nils Andersen.
Analisten verrast
Unilever staat al jaren onder druk van activistische beleggers die betere prestaties eisen. Het Amerikaanse levensmiddelenconcern Kraft Heinz deed in 2017 een overnamebod, dat de Unileverleiding te laag vond. Maar aandeelhouders bleven kritisch over de feitelijke koers en prestaties van het concern. Een van hen was de Amerikaanse miljardair en investeerder Nelson Peltz, inmiddels commissaris bij Unilever. Wat zijn invloed op Schumachers vertrek is geweest, is onbekend.
Voor analisten komt het vertrek van Schumacher onverwacht. Tegen NRC zegt ING-analist Reg Watson „verbaasd te zijn” over diens vervanging. „Hij was juist binnengebracht om een nieuwe strategische koers uit te zetten en daarin was hij ook succesvol. De verzelfstandiging van de ijsdivisie is iets wat je op zijn conto mag schrijven. Om dan na twintig maanden de deur te worden gewezen, voelt als oneerlijk.”
Tegenover de FT spreekt James Edwardes Jones van zakenbank RBC van „een donderslag bij heldere hemel” voor „de zeer hoog aangeschreven” Schumacher. „Eén periode van wat mindere resultaten kan dit besluit niet rechtvaardigen.”
Afstoten ijsdivisie en Unox
Schumacher vertrekt eind mei bij Unilever maar wordt als topman wel direct vervangen. Daarmee zitten er geen Nederlanders meer in de top van het voormalig Nederlands-Britse bedrijf.
De keuze voor Fernando Fernandez als opvolger is opvallend. De Argentijn was tot begin 2024 verantwoordelijk voor de beauty-divisie. Schumacher heeft een verleden in de voedingsindustrie; voor zijn overstap naar Unilever leidde hij zuivelconcern FrieslandCampina. Unilever beweegt al een tijd weg van de voedingsactiviteiten en gaat meer de richting op van beauty en persoonlijke verzorging.
Nog maar twee weken geleden kondigde Schumacher een beursgang aan voor de ijsdivisie van Unilever. Het concern wilde dit onderdeel al langere tijd afsplitsen en koos voor een notering aan de Amsterdamse beurs.
Lees ook
Unilever komt belofte dit keer wel na: ijsjesbedrijf blijft in Nederland
De afsplitsing van de ijsjesdivisie is onderdeel van de nieuwe strategie onder Schumacher. De koerswijziging was nodig omdat de resultaten onder zijn voorganger Alan Jope achterbleven bij die van concurrent Nestlé. Beleggers klaagden dat de beurswaarde van Unilever niet de werkelijke waarde van het bedrijf weerspiegelde.
De focus ging naar de dertig sterkste merken. Als uitvloeisel daarvan zou de voedingsportefeuille worden teruggebracht. Merken als Unox en Conimex zijn inmiddels verkocht, en de verzelfstandiging van de ijsdivisie is dus aanstaande. Ook de Vegetarische Slager zou nu in de etalage staan. Daarnaast is het mes in de organisatie gezet. Van de 127.000 werknemers die Unilever vorig jaar had, moeten er 7.500 weg. Samen met andere ingrepen moet dit een kostenbesparing van 800 miljoen euro opleveren.
Lees ook
Hoe Unilever langzaam afscheid neemt van zijn voedingstak
De strategiewijziging leek tot nog toe succesvol te verlopen, zij het dat de nettowinst over 2024 uitkwam op 6,4 miljard euro, een daling met 10 procent. Wel steeg de omzet. Die kwam vorig jaar uit op 60,8 miljard euro, een stijging met 1,9 procent.
De prognose bij de cijferpresentatie van een tegenvallende groei in de eerste maanden van 2025 deed Unilevers beurskoers geen goed. Analisten vatten die op als een winstwaarschuwing. Schumacher vertelde bovendien dat het concern veel geld moet uitgeven aan marketing, om consumenten terug te winnen die tijdens de inflatiepiek zijn uitgeweken naar voordeliger huismerken. Maar Unilevers groei zal in de tweede helft van 2025 wel weer aantrekken, voorspelde hij.
