Als je denkt aan een kernoorlog, denk je waarschijnlijk aan massale vernietiging in de eerste ogenblikken, en de gevaarlijke straling in de jaren erna. Maar de gevolgen zouden verstrekkender kunnen zijn dan dat. Door het vuur, de rook en de roet kan de zon verduisterd worden, waardoor de temperatuur mondiaal daalt. Dat maakt het leven op aarde een heel stuk moeilijker. Hoe groot is de kans op zo’n nucleaire winter?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]
Australië gaat YouTube toevoegen aan de lijst met sociale media die verboden zijn voor tieners onder de zestien. Dit heeft de Australische regering woensdag bekendgemaakt. Daarmee draait die een eerder besluit terug om het platform vrij te stellen van het verbod.
Het besluit komt nadat de Australische internettoezichthouder vorige maand de regering had opgeroepen om de uitzondering voor YouTube ongedaan te maken. De toezichthouder verwees daarbij naar een onderzoek dat suggereerde dat 37 procent van de minderjarigen een melding deed van schadelijke content op de site, het slechtste resultaat van alle sociale media. Volgens YouTube wordt het platform door driekwart van de Australiërs tussen de dertien en vijftien jaar gebruikt.
Verantwoordelijkheid
„Ik maak er een einde aan”, lichtte de Australische premier Anthony Albanese het besluit toe om het verbod uit te breiden. Hij benadrukte dat Australische kinderen negatief worden beïnvloed door online platforms en herinnerde sociale media aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. „Ik wil dat Australische ouders weten dat we achter hen staan.” Het verbod gaat op 10 december in.
Alphabet, het moederbedrijf van YouTube, vindt dat het platform niet als een sociaal medium geclassificeerd zou moeten worden, omdat de hoofdactiviteit het hosten van video’s is. „Ons standpunt blijft duidelijk: YouTube is een platform voor het delen van video’s met een bibliotheek vol gratis, hoogwaardige content, die steeds vaker op tv wordt bekeken. Het is geen sociaal medium”, mailde een woordvoerder van het bedrijf aan persbureau Reuters.
Australië was vorig jaar het eerste land ter wereld dat het gebruik van sociale media voor kinderen tot zestien jaar verbood. Veel Australische ouders maken zich zorgen om het socialemediagebruik van hun kinderen. Er is groeiend bewijs voor de negatieve gevolgen voor hun mentale welzijn. De wet vereist dat socialemediaplatforms „redelijke stappen” nemen om Australiërs jonger dan zestien jaar te weren. Anders riskeren ze een boete die kan oplopen tot omgerekend maximaal 28 miljoen euro.
Maurice de Hond (77) wordt opnieuw vervolgd wegens het verspreiden van smaad en laster rond de Deventer Moordzaak. De invloedrijke opiniepeiler staat op 23 september in Amsterdam terecht wegens uitlatingen van afgelopen jaar waarin hij wederom naar ‘de Klusjesman’ wijst als dader van de moord. Dat bevestigt de rechtbank Amsterdam en blijkt ook uit het strafdossier dat is ingezien door NRC.
De Hond werd in 2009 reeds strafrechtelijk veroordeeld wegens smaad en laster jegens Michaël de J. – alias ‘de Klusjesman’. Destijds legde het gerechtshof Amsterdam hem twee maanden voorwaardelijke celstraf op met een proeftijd van twee jaar.
De civiele rechter veroordeelde hem bovendien tot betaling van een immateriële schadevergoeding van 25.000 euro aan De J. en 10.000 euro aan diens toenmalige vrouw, die De Hond van medeplichtigheid beschuldigde.
Zowel de strafrechtelijke als civielrechtelijke veroordeling vocht De Hond tevergeefs aan bij de Hoge Raad. Dat De Hond nu opnieuw wegens smaad en laster vervolgd wordt, volgt op een aangifte van De J., zo blijkt uit het strafdossier.
Grafsteen
De Deventer Moordzaak is een van ’s lands bekendste en meest controversiële strafzaken en draait om de moord op de zestigjarige weduwe Jacqueline Wittenberg in 1999. Zij werd thuis gewurgd en met messteken om het leven gebracht. Voor de moord werd haar belastingadviseur Ernest Louwes tot twaalf jaar cel veroordeeld.
Volgens De Hond is Louwes onschuldig. In de jaren na de moord zaaide de tv-persoonlijkheid veelvuldig twijfel over de officiële lezing rond de moordzaak. Daarbij wees hij richting klusjesman Michaël De J. – die kort na de moord ook verdachte was – als de dader.
In zijn queeste liet De Hond weinig middelen onbenut. In 2006 raakte hij ervan overtuigd dat De J., die messen verzamelde, het moordwapen onder de grafsteen van het familiegraf van de weduwe en haar man had verstopt. De Hond liet daarop het graf dag en nacht bewaken. Via een door Louwes’ advocaat aangespannen kort geding werd het OM verplicht het graf te openen. Onder grote mediabelangstelling werd vervolgens geconstateerd dat het moordwapen niet aanwezig was. ‘Geen mes in graf Wittenberg’, kopten de kranten massaal.
Hij zegt opnieuw dat mijn cliënt een moordenaar is en dat is zeer onprettig, zeker als je ziet wat hij de afgelopen 20 jaar over zich heen gekregen heeft
Nadat zijn veroordelingen onherroepelijk waren, hield De Hond zich enige tijd op de vlakte over de kwestie. De afgelopen jaren werd de Deventer Moordzaak echter opnieuw actueel. In 2021 verscheen de podcastserie De Deventer Mediazaak en ook De Veroordeling, de verfilming van een boek over de moordzaak van journalist Bas Haan.
Ook dienden Louwes’ advocaten Geert-Jan Knoops en Carry Knoops-Hamburger in 2022 een nieuw herzieningsverzoek in bij de Hoge Raad. Op aanbeveling van de Adviescommissie afgesloten strafzaken (ACAS) in 2014 gaf de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht voor onderzoek naar de bewijsmiddelen die leidden tot de veroordeling van Louwes. Daartoe werden verschillende deskundigen en een ‘Cold Case Team’ van de Amsterdamse politie ingeschakeld.
In een rapport uit 2018 van TNO/TU Delft, een van de deskundigen, bleek dat de atmosferische omstandigheden op de avond van de moord afweken. Daardoor kon op grotere afstand verbinding met een telefoonmast gemaakt worden. De verklaring van Louwes dat hij niet, zoals het gerechtshof veronderstelde, kort voor de moord met de weduwe belde vanuit Deventer, maar terwijl hij over de A28 reed, was daardoor niet langer technisch uitgesloten.
De Hoge Raad zette eind 2023 evenwel een streep door het herzieningsverzoek omdat geen sprake was van een ‘novum’: een nieuw feit dat bij de oorspronkelijke rechtszaak niet bekend was en dat, indien wél bekend, tot een andere uitspraak had kunnen leiden. De kans dat Louwes’ mobiele telefoon vanaf de A28 contact maakte met de zendmast in Deventer, was volgens het TNO/TU Delft-onderzoek hooguit 5 procent. Als het gerechtshof wel met die statistiek bekend was geweest, zou dat volgens de Hoge Raad niet tot vrijspraak van Louwes hebben geleid.
Lees ook
‘De Veroordeling’: kroniek van een publieke lynchpartij
Messencollectie
In de aangifte die advocaat Jan Vlug vorig jaar namens De J. deed, valt te lezen dat De Hond weer „op oorlogspad” is tegen zijn cliënt sinds de afwijzing van het herzieningsverzoek en een door De Hond verloren rechtszaak tegen de makers van De Veroordeling en De Deventer Mediazaak – die hem in zijn goede naam zouden aantasten.
De aangifte stelt dat De Hond in een podcast, een autobiografie (Wie bang is krijgt ook klappen), een interview op Blckbx.tv en op de website maurice.nl De J. „bij voortduring in verband met de Deventer Moordzaak” brengt. Ook wordt uitgelicht dat De Hond vorig jaar juni een alarmerende brief schreef aan onder meer de Hoge Raad, het Openbaar Ministerie, de fractievoorzitters in de Staten-Generaal en verschillende media. Daarin zaait De Hond twijfel over onder meer het alibi van De J. en wijst hij op zijn messencollectie.
In de brief stelt hij dat „een voormalige hoge functionaris van justitie” hem in 2019 vertelde dat De J. een politie-informant was en dat het vroegtijdig staken van het onderzoek en het „wegwerken van cruciale informatie rondom De J. door het politieteam” daarmee samen zou hangen.
De opiniepeiler wil Fred Teeven als getuige laten horen tijdens zijn rechtszaak
„Wij zijn er klaar mee dat De Hond ondanks al het aanvullende onderzoek dat is gedaan, door blijft gaan met het beschuldigen van mijn cliënt”, licht advocaat Jan Vlug desgevraagd toe vanaf zijn vakantieadres. „Hij zegt eigenlijk opnieuw dat mijn cliënt een moordenaar is en dat is zeer onprettig, zeker als je ziet wat hij de afgelopen twintig jaar over zich heen gekregen heeft.”
Tegen de politie verklaarde De J. (64) vorig jaar dat hij slecht slaapt door de hernieuwde uitlatingen van De Hond. „Het pakt mijn dagen en nachten af. Het heeft heel veel invloed op de vreugd in mijn leven”, leert een proces-verbaal waarin hij met klem ontkent ooit politie-informant te zijn geweest.
De Hond vertelt telefonisch nog niet van zijn vervolging op de hoogte te zijn, maar die te verwelkomen: „Tijdens de rechtszaak kan de waarheid naar boven komen.” Van smaad en laster is volgens hem geen sprake. De Hond stelt dat hij slechts informatie verspreidde die afkomstig was van voormalig officier van justitie en VVD-staatssecretaris Fred Teeven.
De Hond schakelde Teeven in 2019 in om tegen betaling naar het Deventer Moordzaak-dossier te kijken en daarover navraag te doen binnen justitie. De opiniepeiler wil Teeven – die woensdag niet reageerde op een verzoek om commentaar – als getuige laten horen tijdens zijn rechtszaak. De Hond zegt dat het hem niet te doen is om De J. op te knopen, maar om „misstanden binnen het OM bloot te leggen”.
Lees ook
Deventer Moordzaak gesloten na kwart eeuw: Hoge Raad houdt veroordeling aan
De gemeente Veenendaal heeft onrechtmatig gehandeld door een undercover onderzoek in te stellen naar de stichting en moskee Taubah. Dat heeft de rechtbank Midden-Nederland woensdag bepaald. De gemeente liet zonder medeweten van Taubah onderzoek doen naar de organisatie en haar gemeenschap en schond daarmee privacyrechten.
In 2021 onthulde NRC dat zeker tien gemeenten, waaronder Veenendaal, een bedrijf jarenlang undercover onderzoek lieten doen naar moskeeën in hun stad. Ook Rotterdam, Eindhoven en Zoetermeer stuurden onderzoekers van het particuliere bureau Nuance door Training en Advies (NTA) naar islamitische organisaties om daar gevoelige informatie op te halen zonder zichzelf kenbaar te maken.
De onderzoeken werden betaald door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Onderzoekers deden zich in voor als willekeurige ‘bezoekers’ en deden bijvoorbeeld mee aan het gebed. Met naam en toenaam belandden gegevens van bestuurders, imams en docenten vervolgens in geheime rapporten, die vaak weer werden doorgestuurd naar de terrorismebestrijder.
Lees ook
Undercover naar de moskee: geheim onderzoek naar islamitische organisaties
Het is de eerste keer dat een rechtbank oordeelt over de rechtmatigheid van deze onderzoeken. De rechter houdt Veenendaal verantwoordelijk voor de schade die Taubah heeft geleden door het onderzoek. Hoe groot die schade precies is, wordt nog bepaald.
Heimelijk verkregen informatie
Volgens de rechtbank is duidelijk geworden dat met mensen rond Taubah is gesproken zonder medeweten van de stichting zelf. De stichting en leden uit de gemeenschap werden niet over het onderzoek geïnformeerd, waarmee sprake is van heimelijk verkregen informatie.
Uit e-mails blijkt ook dat de gemeente het rapport over Taubah deelde met een aantal ministeries, al is nog onduidelijk welke. Veenendaal moet binnen dertig dagen aan de advocaten van Taubah laten weten met wie het rapport precies is gedeeld, anders moet de gemeente een dwangsom van 1.000 euro per dag betalen, met een maximum van 25.000 euro. De gemeente geeft aan deze opdracht van de rechtbank uit te zullen voeren.
In tegenstelling tot andere gemeenten die eerder al excuses aanboden, oordeelde Veenendaal zelf in 2022 nog dat de werkwijze wel degelijk door de beugel kon. Dat deed het na onderzoek door een consultancybureau. „Het is goed om te zien dat het onderzoek bevestigt dat de gemeente en NTA zorgvuldig en naar de richtlijnen van die tijd hebben gehandeld”, zei de Veenendaalse burgemeester Gert-Jan Kats destijds.
Excuses
Nu biedt Kats toch zijn excuses aan voor het instellen van het onderzoek en „voor de gevolgen die dit heeft gehad voor de relatie tussen de gemeente en stichting Taubah in het bijzonder en de moslimgemeenschap in het algemeen”. De advocaten van Bilal Riani, bestuurder van Taubah, noemen het vonnis in een verklaring tegenover persbureau ANP „fantastisch”.
Moskeekoepel K9 wil in reactie op de uitspraak een landelijk onderzoek naar de grondrechten van Nederlandse moslims. Volgens de K9 bevestigt de uitspraak „wat moskeeën al jaren aankaarten: dat zij doelwit zijn van heimelijk toezicht, zonder transparantie, zonder wettelijke basis en zonder bescherming”, schrijft ANP. Volgens Muhsin Köktas van Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) geeft de NTA-affaire moslims het gevoel niet bij Nederland te horen. „Ook als je al veertig, vijftig jaar in dit land woont en werkt, vertrouwt men jou niet,” zegt hij tegen persbureau ANP.
