„De eerste keer dat ik mijn nieuwe appartement in Melbourne in het echt zag, schrok ik vreselijk”, zegt Colin Chee (41). Hij had het gekocht op basis van 3D-plannen. Toen de studio van 37 vierkante meter werd opgeleverd, bleek die hokkeriger en donkerder dan hij had verwacht. Bovendien werd veel van de toch al beperkte ruimte opgeslokt door onnodige en onhandige kastruimte. Ik heb een grote fout gemaakt, dacht de professionele videomaker. „En tegelijk wist ik ook dat er wat van te maken zou zijn.”
Een binnenhuisarchitect kon hij niet betalen, maar hij wilde wél graag tips van zo iemand. Groots leven in een kleine ruimte, hoe doe je dat? Hij besloot zijn ervaring te gebruiken door binnenhuisarchitecten op camera te interviewen over en in de woningen die ze hadden ingericht, en de video’s op YouTube te delen onder de naam Never Too Small.
Chee bedacht dat hij op die manier gratis advies kon krijgen, en in ruil kon hij de geportretteerde binnenhuisarchitecten exposure van hun werk bieden. Zeven jaar geleden zette hij de eerste video online, van een door de Australische architect Ben Edwards aangepakte studio van 22 vierkante meter in Melbourne.
Hij dacht dat het een klein passieproject zou blijven. Maar de gestileerde video’s, voor YouTube-begrippen bijna traag gemonteerd, werden een hit. „Ik realiseerde me al snel dat veel mensen niet alleen klein wonen, maar vaak ook in slecht ontworpen appartementen. De video’s raakten echt een snaar”, zegt hij.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/03/25153150/data113328200-2b4245.jpg)
Inmiddels heeft hij van 170 appartementen videoportretten gemaakt en heeft het kanaal op YouTube 2,6 miljoen abonnees. Er is een Instagram-account met ruim 200.000 volgers, een digitale gids met betaalbare tips om een kleine woonkamer in te richten (denk aan spiegels, licht, kleurgebruik), en een koffietafelboek. Deze maand verschijnt het vervolg, Never Too Small, Vol. 2, Reinventing Small Space Living.
In dit tweede boek staan, net als in het eerste, huizen van doorgaans veertig tot vijftig vierkante meter groot. Het zijn woningen in steden over de hele wereld: New York, Barcelona, Hongkong, Parijs, Singapore, Buenos Aires, Athene, Amsterdam. Steden die voller raken, waardoor de woonruimtes steeds schaarser worden, en dus duurder en kleiner. Grote woonruimtes in steden zijn in veel landen voor het gros van de bevolking niet te betalen.
Hoe groot Nederlanders wonen is lange tijd overschat, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2021. Het stelde cijfers uit 2017 bij: van gemiddeld 65 vierkante meter naar 53 per persoon. In Amsterdam is dat met veertig vierkante meter aanzienlijk minder. De gemiddelde prijs per vierkante meter is in de hoofdstad ondertussen gestegen tot bijna 8.000 euro.
Supermarkt om de hoek
Chee verwerpt het idee dat klein wonen alleen maar gaat om betaalbaarheid. „Het kan ook een keuze zijn”, zegt hij. Het gaat niet alleen om affordability maar om accessibility – een kleine woning betekent ook toegang.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/03/25153149/data112989432-5f8981.jpg)
Want een grote stad waar veel mensen op elkaar wonen heeft veel voorzieningen. „Dat wil zeggen: je hoeft geen voorraadkast ín je huis te hebben als je de supermarkt om de hoek hebt. Je hoeft geen grote woonkamer met diverse restaurants en cafés om de hoek. Je hoeft geen grote tuin te hebben als je een park op loopafstand hebt.”
Zeker in Australië, zegt hij, spreiden steden zich uit over een steeds groter gebied, waardoor eindeloze ov-verbindingen en wegen aangelegd moeten worden en reistijd tussen verschillende stadsdelen steeds langer wordt. De oppervlakte van de stad Melbourne (5 miljoen inwoners) is bijna een kwart van Nederland. „We kunnen de steden waarin we allemaal willen wonen leefbaar houden door compacter te leven.” Kleine huizen zijn bovendien duurzamer, zegt hij. „Small living heeft ook een small footprint.”
Chee kiest er bewust voor om niet alleen aandacht te besteden aan architectonische hoogstandjes als het Pepper Tree Passive House, in Wollongong, een stad in Australië met zo’n 240.000 inwoners. Het huis is om een zestig jaar oude peperboom gebouwd. Chee richt zich in Never Too Small, Vol. 2 vooral op bestaande appartementen die door bewoners slim zijn ingericht. „Minder de statische projecten, die puur gaan over design, maar meer echte woningen, waarin wordt geleefd.”
De bewoners van een appartement van 47 vierkante meter in Madrid hebben hun binnenmuren verwijderd, dakramen toegevoegd voor zoveel mogelijk natuurlijk licht en over de lengte van het appartement een kast geplaatst van de grond tot aan het plafond. In die kast zit onder andere de deur naar de slaapkamer verwerkt, net als een uitschuifbare bar die gebruikt kan worden voor extra werkruimte tijdens het koken. De hele kastenwand is in een warme kleur geel.
In een appartement van 24 vierkante meter in Parijs zijn de bewoners de hoogte in gegaan. Ze konden hun plafond verhogen door het beschadigde verlaagde plafond te verwijderen. Ze bouwden een vide van hout, met net genoeg ruimte voor een bed. Onder de vide hebben ze een badkamer en een inloopkast gemaakt. Het vooraanzicht van de vide, gezien vanuit de woonkamer, is een deels gesloten, deels open kast, waarin de vele boeken van het stel staan. Om ervoor te zorgen dat de trap naar het slaapdeel de leefruimte niet beperkt, kan deze in- en uitgeschoven worden – een van de vele lessen uit Never Too Small.
Flexibele meubels zonder vaste plek, bij voorkeur ook nog met meerdere functies in één, zijn niet alleen ruimtebesparend maar ook duurzaam, zegt Chee. Ze zorgen ervoor dat een ruimte op verschillende manieren gebruikt kan worden. Zo hoeft kastruimte niet altijd in de vorm van een kast te komen, bijna álles kan een kast zijn: een bed, een bank, een vensterbank, een trap.
Gezinnen
Niet alleen singles en stellen, ook gezinnen leven tegenwoordig vaak kleiner. New York Magazine portretteerde begin dit jaar drie gezinnen uit New York die ervoor kozen zich niet over te geven aan de „vastgoedwaarheid” dat je naar een buitenwijk moet vertrekken als je kinderen hebt, en met een of twee kinderen in een one bedroom wonen.
„Misschien heb ik de groep mensen die klein wonen mét een gezin in het eerste boek een beetje over het hoofd gezien”, zegt Chee. In Vol. 2 heeft hij daarom een hoofdstuk gewijd aan family homes. Hij beschrijft huizen van drie gezinnen, waaronder van een stel dat hun eerste kind verwacht. Ze hadden geluk dat ze, na het vertrek van de bovenburen, het appartement boven hen bij hun appartement konden trekken, waardoor ze 45 vierkante meter (!) tot hun beschikking kregen. De bovenverdieping werd opengebroken, waardoor een deel van de woonkamer een hoog plafond heeft. Door niet overal muren maar ook glas te gebruiken, valt veel licht binnen. De grote slaapkamer gebruiken ze overdag als werkkamer, waardoor er ruimte was voor een kleine kinderkamer.
Chee pleit voor woningen die makkelijker naar de behoeften van de bewoners ingericht kunnen worden. „Want wat de één onmisbaar vindt in een woning, is voor een ander verwaarloosbaar.” Iemand die veel thuiswerkt, wil ruimte voor een ruim bureau en een goede bureaustoel. Iemand die kinderen wil, ruimte voor een extra bed. Iemand die graag kookt, een grote keuken. Iemand die graag spelletjes speelt, een tafel waar je vrienden aan kan ontvangen. De woningen in Never Too Small moeten dus vooral niet als blauwdruk gezien worden, zegt hij. „Ga na hoe je leeft, hoe je wíl leven en zorg dat je woning in dienst staat van dat leven. Dan heb je helemaal niet zoveel ruimte nodig.”
Chee is ondertussen verhuisd binnen Melbourne. Is hij groter gaan wonen? Hij lacht. „Ja, mijn partner en ik hebben nu een appartement van veertig vierkante meter.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/03/25153151/data112989495-4e9b33.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/03/25153150/data112989487-20400b.jpg)
