Zo bestrijd je – én gebruik je – bureaucratische rompslomp

Hoe bezuinig je een derde van een begroting weg? Over die vraag debatteert de Kamer deze en volgende week met minister Klever (PVV) voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. In de ontwikkelingsbegroting van 7,2 miljard euro moet van het kabinet-Schoof uiteindelijk 2,4 miljard worden gesneden. De vraag wordt daarbij of ontwikkelingssamenwerking, door het nieuwe kabinet herdoopt tot het oude ‘ontwikkelingshulp’, daarna nog wel enige betekenis houdt.

De bezuiniging is forser dan op het eerste gezicht lijkt. De begroting is de afgelopen jaren langzaam gevuld met uitgaven aan asiel, afdrachten aan de EU, een bijdrage aan het ambassadenetwerk, niet-militaire hulp aan Oekraïne en andere posten. Tien jaar geleden maakte daadwerkelijke ontwikkelingshulp 70 procent uit van het budget, dit jaar is dat nog maar de helft. En in die overblijvende helft zitten dan weer min of meer vaste posten, zoals bijdragen aan de Verenigde Naties en de Wereldbank – die overigens ten goede komen aan ontwikkelingslanden en landen in noodsituaties.

De 2,4 miljard aan voorgenomen bezuinigingen grijpen dus veel dieper in: zij zijn niet een derde van het totale ‘ontwikkelingsbudget’, maar misschien wel de helft of meer. De eerste geopperde maatregel, het bezuinigen van 1 miljard op hulp via non-gouvernementele organisaties (ngo’s) laat dat ook zien. Minister Klevers plan dat deze ngo’s niet langer een kwart, maar de helft van de financiering van hun projecten zelf moeten dragen suggereert dat zij, bij gelijkblijvende fondsenwerving, in de praktijk hun activiteiten moeten halveren – als Klevers ministerie daarna überhaupt nog geld heeft om aan het overheidsdeel daarvan bij te dragen.

Ontwikkelingssamenwerking moet zeker van tijd tot tijd tegen het licht worden gehouden. Daar wijst de Algemene Rekenkamer ook op, voorafgaand aan het debat. Er zijn onduidelijke doelen, moeilijk te meten resultaten en andere aspecten van de praktijk van ontwikkelingssamenwerking waar kritisch naar moet worden gekeken.

Of de botte bijl daar een antwoord op is, is zeer de vraag. Nederland geeft dit jaar waarschijnlijk nog zo’n 0,65 procent van het bruto nationaal inkomen uit aan ontwikkelingshulp, volgens de OESO. Als het kabinet zijn plannen uitvoert, dan daalt dat naar 0,42 procent aan het einde van de rit van het kabinet-Schoof.

Daarmee zakt ons land uit de categorie van veelbesteders – waaronder traditioneel de Scandinavische landen – naar de middengroep, waaronder Japan en België. Dat nieuwe, lage percentage van 0,42 is overigens vrijwel conform de wens (0,44) die de VVD in 2008 al uitte. Dus zo ‘nieuw rechts’ is het beleid van het kabinet-Schoof nu ook weer niet.

Een kritische blik doet intussen weinig af aan de onderliggende reden waarom hulp nodig is. Het verschaft Nederland toegang en invloed in het buitenland en bij internationale organisaties – Klever is tenslotte óók minister van Buitenlandse Handel. Maar bovenal biedt hulp datgene waar het voor bedoeld is: een bijdrage aan ontwikkeling en het lenigen van nood.

Ja, China en andere landen mengen zich daar tegenwoordig ook in, met andere standaards en bedoelingen. En nee, niet elke euro komt precies terecht waar zou moeten. Maar het gaat hier uiteindelijk om mensen. Het decimeren van ontwikkelingssamenwerking, want daar komt dit beleid van het kabinet-Schoof in de praktijk op neer, is moeilijk te verdedigen.

Delen

Mail de redactie

Woensdag 13 november was de dag dat Venlo de grote winnaar werd van het Nationaal Kampioenschap Tegelwippen. Er klonk verbaasd gegiechel in de studio toen presentator Sybrand Niessen met die mededeling de uitzending van Tijd voor MAX opende. „Grappig”, mompelde co-host Martine van Os tevreden. „Tegelwippen.” Het scherm vulde zich met foto’s van mensen die in tuintjes neerknielden. Sommigen waren met schepjes in de weer, anderen hielden triomfantelijk met beide handen een tegel hoog in de lucht, alsof het het hoofd was van het versteningsmonster dat ze zojuist hadden afgeslacht.

Een recordaantal gemeenten had dit jaar aan het NK meegedaan. „In totaal maakten meer dan vijf miljoen tegels plaats voor gras. Dat is een goede ontwikkeling”, verduidelijkte Niessen vlug, voor het geval de kijker het tegelwippen zou interpreteren als alarmerend onbeschaamd vandalisme. Tegels vervangen door groen (Niessen: „bloemperken en bomen enzo”) kan een middel zijn in de strijd tegen wateroverlast, en een groenere leefomgeving heeft een positieve invloed op de mentale gezondheid van buurtbewoners. In Venlo gaat men gelukkige tijden tegemoet, want daar hadden deelnemers liefst 414.395 tegels verwijderd. Als prijs kregen ze een gouden tegel uitgereikt (dat leek me dan weer contraproductief).

Voor mij was woensdag 13 november tot dat moment de dag geweest waarop ik af en aan naar de livestream keek van het debat in Den Haag over het geweld in Amsterdam van afgelopen week, tot ik zo mistroostig werd van de toon van de coalitiepartijen dat ik het opgaf en maar Tijd voor MAX aanzette. Een prima keus, voelde ik al vanaf de eerste minuut. En in de laatste minuut bleek je ook nog eens een T-shirt te kunnen winnen. Astrid Joosten, die tegenwoordig de wiskundequiz Onderaan de streep (BNNVARA) presenteert, had de jackpot meegenomen: een zwart T-shirt met een groot procentteken erop. Het bovenste bolletje was een blije smiley, het bolletje onderaan de streep keek juist beteuterd.

Een ontwerp van haar sidekick Tobi Kooiman, legde Joosten uit. Kooiman is wiskundige én cabaretier, en draagt iedere aflevering een zelfbedacht T-shirt. „Dan zeg ik: ‘Goh Tobi, wat heb je vandaag nou weer aan’”, zei Joosten. Voor dit T-shirt had Kooiman zich laten inspireren door een onderzoek naar geluk in Scandinavië, waaruit bleek dat daar het hoogste percentage gelukkige mensen woonde, maar ook het hoogste percentage mensen dat zelfmoord pleegt. Kooiman – „Hij denkt zo anders dan wij!” – had daar „zijn eigen uitleg” aan gegeven, zei Joosten. „Hij zegt: ‘Heel logisch, want als alle mensen die ongelukkig zijn zelfmoord plegen, houd je alleen gelukkige mensen over’.” „Oh, ha, op die fiets ja”, zei Van Os.

Vanuit de behandelstoel

Na die verrassend lugubere wending was het nog een tijdje zoeken naar een wat vrolijkere afsluiting van de tv-avond. Die kon je vinden in de nieuwe docuserie van Kelly-Qian van Binsbergen: Sexotisch (Omroep ZWART). Hoewel je het onderwerp van het programma (seksueel racisme) bepaald niet vrolijk kunt noemen, vliegt Van Binsbergen het project zo creatief en opgewekt aan dat het aanstekelijk werkt. Tijdens interviews over gevoelige thema’s wordt er ook geregeld gelachen. Sexotisch is educatief: stereotyperingen worden op creatieve manieren aangekaart, verklaard en onderuitgehaald. Nee, de vorm en lengte van genitaliën wordt niet etnisch bepaald (een idee dat wel leeft en wordt gevoed door de pornoindustrie). Van Binsbergen liet dat bevestigen door uroloog Piet Hoebeke naar haar vulva te laten kijken, en filmde hem vanuit de behandelstoel. „Er bestaat geen specifiek Aziatische vulva”, zei hij met zijn hoofd tussen haar benen. „Die ziet er gewoon… vulva uit.” Zo was woensdag 13 november ook een beetje de dag van Piet Hoebeke.

Delen

Mail de redactie