Zelensky komt ook naar Nederland niet zonder boodschappenlijstje

Analyse

Bezoek Zelensky De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is in Nederland. Van gevechtsvliegtuigen tot een oorlogstribunaal, er is genoeg om over te praten.

Zelensky ontmoet de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer in Den Haag.
Zelensky ontmoet de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer in Den Haag.

Foto Phil Nijhuis/ANP

Het bezoek dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky deze donderdag aan Den Haag brengt is een verrassing, maar niet verbazingwekkend. Nederland is niet alleen gastland van het Internationaal Strafhof, dat voorbereidingen treft voor de berechting van Russische oorlogsmisdaden, maar is ook al maanden een kleine, maar belangrijke bondgenoot van Kyiv.

De twee landen zijn voortdurend met elkaar in gesprek. Nederland helpt Kyiv op een groot aantal terreinen en speelt een rol in internationale discussies die voor het verloop van de oorlog en voor de toekomst van Oekraïne van belang zijn. Het bezoek van de Oekraïense president heeft uiteraard belangrijke symbolische waarde. Het valt samen met de dodenherdenking – waarschijnlijk toevallig, maar Zelensky heeft eerder laten zien gevoel voor historische gebeurtenissen te hebben. Bovendien is er genoeg potentiële gespreksstof: Zelensky reist nooit zonder boodschappenlijstje.


Lees ook: Nederland in voorhoede van landen die Oekraïne militair steunen

Den Haag liep al vrij snel na de Russisch inval voorop in discussies over wapenleveranties, ook al is Nederland, zeker vergeleken met de VS, maar een kleine speler. Inmiddels heeft Nederland zoveel wapensystemen en munitie geleverd dat het ministerie van Defensie ze in een flyer overzichtelijk heeft gerangschikt. Nederland leverde uit eigen bezit bijvoorbeeld delen van Patriotluchtafweersystemen en pantserhouwitsers. Vaak wordt daarbij samengewerkt met andere landen. Als Nederland zelf niet beschikt over materieel waar Kyiv om vraagt, legt Den Haag geld op tafel voor aanschaf elders. In totaal schonk Nederland voor 1,2 miljard euro aan wapens.

Gevechtsvliegtuigen

Mocht het Westen tot levering van westerse gevechtsvliegtuigen overgaan, dan kan Den Haag ook daarin een belangrijke rol spelen. Nederland beschikt over tientallen F-16’s die juist dezer jaren worden vervangen. Tijdens een bezoekje aan Helsinki, woensdag, bracht Zelensky vliegtuigen zelf ter sprake. Nederland heeft gezegd dat er geen taboe rust op levering.

Zelensky vraagt al maanden om vliegtuigen. Hij is bang dat hij door zijn luchtafweermunitie heen raakt en dan niet langer de overhand heeft in het luchtruim. Het is voor Rusland al vanaf het begin een handicap dat het niet vanuit de lucht boven Oekraïne kan opereren.

Voor levering van vliegtuigen van Amerikaanse makelij is toestemming van Washington nodig en de VS houden levering vooralsnog af. Bovendien moeten piloten getraind worden en is voor de vliegtuigen een geavanceerd onderhoudssysteem nodig. Het Verenigd Koninkrijk heeft al aangeboden piloten op te leiden.


Lees ook: Een nieuw internationaal hof – om de ‘plunderende’ Poetin te vervolgen voor corruptie

Nederland is ook nauw betrokken bij de internationale voorbereidingen voor de berechting van oorlogsmisdaden. Zo stuurde Nederland al snel een forensisch team naar Oekraïne en is een Europese instelling die gegevens verzamelt ten behoeve van een toekomstig oorlogstribunaal in Den Haag gevestigd. Nederland steunt uitdrukkelijk het werk van het Internationaal Strafhof, dat onlangs een arrestatiebevel tegen president Poetin uitvaardigde omdat hij zich met de deportatie van Oekraïense kinderen schuldig zou hebben gemaakt aan oorlogsmisdaden.

NAVO-lidmaatschap

Het bezoek van Zelensky komt niet alleen aan de vooravond van een veelbesproken voorjaarsoffensief, maar valt ook in de voorbereidingsfase van een belangrijke NAVO-top in juli. Oekraïne wil graag snel toetreden tot de alliantie en een aantal, hoofdzakelijk Oost-Europese landen, steunt die wens. Een grote groep landen, waaronder Nederland, ziet niets in een discussie over lidmaatschap op dit moment.

Het was opvallend dat het bezoek van Zelensky eerder deze week werd ‘voorbereid’ door zijn stafchef, die zich uit eigener beweging bij Nederlandse media meldde. In NRC pleitte Andriy Jermak voor een soort voorlopig lidmaatschap. Hij hoopt dat de NAVO Oekraïne deze zomer alvast juridisch zal uitnodigen.

Oekraïne wil niet alleen lid worden van de NAVO, maar is ook hard op weg lid te worden van de Europese Unie. Vorige zomer kreeg het land de status kandidaatlid en nog voor het einde van dit jaar moeten de Europese regeringsleiders beslissen over de vraag of Oekraïne al ver genoeg is om onderhandelingen over toetreding formeel te openen.