Zelensky hoopt met een gedeeltelijk bestand de Amerikanen te bewegen tot hervatting van hun militaire steun

Langzaam maar zeker groeit de bereidheid om meer vrouwen in de top van bedrijven te krijgen. Dat concludeert de Sociaal-Economische Raad (SER) maandag naar aanleiding van een analyse van gegevens van meer dan drieduizend bedrijven. De cijfers van de bedrijven zijn terug te vinden in het openbare diversiteitsportaal van het adviesorgaan. Hierover zei SER-voorzitter Kim Putters twee jaar terug dat het „de wortel en de stok” was die bedrijven, vanwege het transparante karakter, in de richting van gelijkere verhoudingen tussen mannen en vrouwen zou duwen.

Het percentage vrouwen in besturen van grote bedrijven groeide in 2023 licht, van 14,7 naar 15,3 procent. Het percentage vrouwen in raden van commissarissen kende juist een kleine daling, van 26,2 naar 25,7 procent. Omdat beide percentages sinds 2012 gestaag stijgen (zie grafiek), lijkt de daling bij toezichthouders een trendbreuk, maar de cijfers moeten volgens de SER met „enige voorzichtigheid” worden geïnterpreteerd.

Topvrouw

Dat er over 2023 flink meer bedrijven hun gegevens doorgaven dan voor 2022, kan een vertekend beeld opleveren. Bij bedrijven die voor het eerst rapporteerden, ligt het percentage vrouwen lager dan het gemiddelde; terwijl het bij bedrijven die de gegevens al langer doorgaven juist hoger lag dan gemiddeld.

Sinds 2022 zijn grote bedrijven wettelijk verplicht om ‘passende’ en ‘ambitieuze’ streefcijfers op te stellen om de verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen in de top van grote bedrijven evenwichtiger te maken. Er vallen zo’n 5.600 bedrijven onder de wet, waarvan er honderd beursgenoteerd zijn.

Voor de beursgenoteerde bedrijven geldt een ‘ingroeiquotum’, dat bepaalt dat ten minste een derde van een raad van commissarissen uit vrouwen – of mannen – moet bestaan. Als de benoeming van een nieuwe commissaris een meer gelijke genderbalans niet bevordert, wordt de benoeming als ongeldig beschouwd, totdat er iemand gevonden wordt die het quotum wel dichterbij brengt. Daarvoor kan de door de SER samengestelde database ‘Topvrouw uitgelicht!’ uitkomst bieden. „Het argument dat ze er niet zijn, geldt niet meer”, aldus Putters bij de perspresentatie maandag.

Onder druk

Onderdeel van de diversiteitswet is ook dat bedrijven een plan van aanpak moeten opstellen waarin ze aangeven hoe ze hun streefcijfers, die gemiddeld rond de 30 procent liggen, voor het aantal mannen en vrouwen in de (sub)top van hun bedrijf willen behalen. Daarin valt nog wel wat werk te verzetten. 40 procent van de bedrijven gaf aan zo’n plan van aanpak te hebben, maar 60 procent van de bedrijven had nog geen plan vastgesteld. Veel van die bedrijven gaven wel aan met een plan bezig te zijn, maar de formele vaststelling daarvan laat nog op zich wachten.

De man-vrouwverhoudingen in besturen verschillen aanzienlijk per sector, concludeert de SER. Er lijkt daarbij een overlap te zijn met het aantal mannen en vrouwen dat werkzaam is in de respectievelijke sector. Zo was bijna een op de drie directieleden in de zorgsector en het onderwijs vrouw, terwijl in de bouw ongeveer een op de veertien stoeltjes in de bestuurskamers door vrouwen worden bezet.

Hoewel honderden bedrijven niet aan de wettelijke rapportageverplichtingen voldoen, noemt SER-voorzitter Kim Putters het „bijzonder” dat „zoveel bedrijven” hebben gerapporteerd, „zeker in deze tijden waarin in internationaal opzicht diversiteit onder druk staat.” Putters doelt daarmee op ontwikkelingen in de VS, waar verschillende bedrijven onder invloed van de nieuwe regering-Trump hun diversiteitsbeleid recentelijk terugdraaiden. Hij roept bedrijven op de ontwikkeling te blijven gebruiken, om „van elkaar te leren, elkaar te inspireren en ervaringen uit te wisselen”.

Profijt

VNO-NCW-directeur Focco Vijselaar zegt dat de resultaten „nog niet zijn wat we voor ogen hebben”, maar benadrukt dat „elke cultuurverandering stap voor stap [gaat]”. Hij put hoop uit het feit dat het aantal vrouwen in managementlagen onder de directie ook gestaag groeit. „Dat is toptalent op weg naar de toplaag.”

De werkgeversvoorman is niet bang dat Nederlandse bedrijven in navolging van Amerikaanse bedrijven hun diversiteitsbeleid terug zullen schroeven. Vijselaar ziet „een intrinsieke motivatie”, maar ook „dilemma’s” voor internationaal opererende bedrijven, die bijvoorbeeld niet meer in aanmerking zouden komen voor overheidsopdrachten in de VS.

Verantwoordelijk staatssecretaris Mariëlle Paul (Emancipatie, VVD) is content, maar waakt voor al te grote tevredenheid. „Het gaat de goede kant op, maar we zijn er nog niet”, aldus de staatssecretaris in een persbericht. Ze onderstreept het belang van zoveel mogelijk verschillende meningen en ideeën binnen een bedrijf: „Daar heb je als bedrijf profijt van, maar ook als samenleving.”

Delen

Mail de redactie

Bij het Academiegebouw van de Universiteit Leiden is het op maandagochtend rond half tien uitgestorven. Het gebouw aan het Rapenburg is open, maar er loopt bijna niemand in of uit. Bovenop wappert een vierkante, rode vlag. Het is het symbool van het protest dat sinds de herfst klinkt tegen de bezuinigingsplannen van het kabinet op het onderwijs.

Deze maandagochtend wordt op de Universiteit Leiden gestaakt, zowel in Leidse universiteitsgebouwen als op de Campus Den Haag. Ook medewerkers van de Hogeschool Leiden doen mee. Het is de aftrap van een estafettestaking tegen de bezuinigingsplannen die komende weken heel Nederland door gaat.

Op het pleintje voor het Herta Mohr-gebouw van de Faculteit Geesteswetenschappen, aan de Witte Singel, is het wat drukker. Docenten, onderzoekers en studenten staan in de zon te wachten en te praten en laten zich rode vierkantjes opspelden door de organisatie van het protest. Samen zullen ze straks naar de Garenmarkt lopen, waar ze door onder meer vakbonden en politici worden toegesproken.

Expertise verdwijnt en de keuzemogelijkheden voor studenten worden kleiner

Bert van den Berg, universitair docent klassieke talen en filosofie, zou eigenlijk ’s ochtends college geven over De Staat van Plato en ’s middags over het fenomeen tijd in de Grieks-Romeinse filosofie. „Dat zal ik later inhalen”, zegt hij. „Ik wil niet dat mijn studenten de dupe worden.”

Dat bij Geesteswetenschappen klappen zullen vallen, staat wel vast, zo valt te horen onder medewerkers die zich klaarmaken om in colonne naar de Garenmarkt te lopen. Verwacht wordt dat tientallen medewerkers hun baan zullen verliezen. Deels doordat de faculteit een begrotingstekort heeft, deels doordat het faculteitsbestuur zich voorbereidt op nog grotere problemen, vanwege de bezuinigingsplannen van het kabinet.

„Expertise verdwijnt en de keuzemogelijkheden voor studenten worden kleiner”, zegt Van den Berg over de bezuinigingen. „Over een jaar of twee à drie zullen sommige opleidingen er niet meer zijn.” Welke precies staat nog ter discussie.

Verengelsing

Ook op de Campus Den Haag is de ongerustheid groot. Studenten en medewerkers verzamelen zich bij het Wijnhavengebouw, om samen de trein te nemen naar Leiden. Ze hebben kartonnen borden bij zich met leuzen als ‘Educatie is toekomst’ en ‘Niet promoveren? Wij emigreren’.

Vooral de plannen van het kabinet om de instroom van buitenlandse studenten in te perken maken onder actievoerders de tongen los. Het kabinet wil onderwijsinstellingen op termijn ongeveer 150 miljoen euro per jaar minder geven voor internationalisering. Bovendien ligt een wetsvoorstel klaar dat de verengelsing van het onderwijs moet terugdraaien, ten gunste van het Nederlands.

De Duitse Camilla Winterhager (21) studeert Global Challenges aan het Leiden University College, dat naast station Den Haag Centraal is gevestigd. „Er wordt gezegd dat internationale studenten niet in Nederland willen blijven en na ontvangst van hun diploma meteen naar het buitenland vertrekken”, zegt ze. Zelf is ze bang voor het tegenovergestelde: dat haar opleiding wordt wegbezuinigd en ze noodgedwongen weg moet uit Nederland.

Timmermans

Op de Garenmarkt is het rond elf uur behoorlijk volgelopen. Volgens de organisatoren en politie met zo’n drieduizend mensen. Als ze lid zijn van de FNV of de Algemene Onderwijsbond kunnen ze zich bij hun vakbond laten registreren als staker. Normaal gesproken is dat nodig om doorbetaald te krijgen, nu is het vooral handig voor de vakbonden om te weten hoeveel leden kwamen opdagen. Het college van bestuur van de Universiteit Leiden heeft laten weten dat het alle medewerkers die deze maandag staken sowieso zal doorbetalen.

Medewerkers van de Hogeschool Leiden die bij de actie aanwezig zijn, vertellen dat zij officieel niet staken, maar een paar uren vrij hebben gekregen. Niet alle medewerkers konden komen, want de lessen op de hogeschool gaan gewoon door.

Onder anderen oppositieleiders Rob Jetten (D66) en Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) spreken de actievoerders toe. Ze moedigen ze aan te scanderen: „Doe het niet! Doe het niet!” Daarmee roepen actievoerders de Eerste Kamer op niet in te stemmen met de bezuinigingsplannen die in de begroting van onderwijsminister Eppo Bruins (NSC) staan ingeboekt. Op 25 maart zal daarover in de senaat worden gesproken.

In december schrapte het kabinet onder druk van de oppositie weliswaar 750 miljoen euro van de 1,9 miljard aan bezuinigingsplannen op het onderwijs, maar de rest staat nog overeind. Universiteiten en hogescholen worden met een half miljard aan bezuinigingen relatief zwaar getroffen.

Duitsland

Bij wijze van ludiek protest geven Leidse docenten uit het hoger onderwijs die staken op meer dan twintig basisscholen en middelbare scholen lessen. Dit soort ‘teach-outs’ worden ook op openbare locaties gegeven, waar publiek gratis naar binnen mag.

Jürgen Zangenberg (61), hoogleraar antiek jodendom en vroeg christendom, houdt in de Waalse Kerk een praatje over zijn onderzoek naar Romeinse inscripties. „Ik kom oorspronkelijk uit Duitsland, maar werk al twintig jaar in Leiden”, vertelt hij vooraf tegen NRC op de Garenmarkt. „De Nederlandse wetenschap staat op hoog niveau, maar ik ben bang dat we internationaal zullen terugvallen.”

De Nederlandse wetenschap staat op hoog niveau, maar ik ben bang dat we internationaal terugvallen

Ook maakt Zangenberg zich zorgen over jongere collega’s, bij wie hij veel onrust ziet. „Zij krijgen het veel moeilijker dan ik het ooit heb gehad. Hun kansen om te promoveren en wetenschappelijk onderzoek te doen, zijn veel kleiner, want het kabinet bezuinigt op onderzoeksbeurzen.”

Aan het begin van de middag komt het protest op de Garenmarkt tot een einde. De organisatie draagt het estafettestokje, in de vorm van een rode vlag, over aan Utrecht. Daar wordt dinsdag gestaakt.

Delen

Mail de redactie