Kijk op de deurmat en je weet hoe het gaat met PostNL.
Gemiddeld glijden er vier brieven of kaarten door de brievenbus van een Nederlands huishouden. Per week. Twintig jaar geleden ontving een huishouden nog drie poststukken per dag. 70 procent van de Nederlanders verstuurt bovendien minder dan één keer per maand een brief of een kaart via de brievenbus, aldus PostNL.
De bezorger van PostNL brengt tegenwoordig vooral brieven rond van de overheid en zakelijke post zoals mailings van kledingwinkels, parfumeries en de Postcodeloterij.
Massabladen als de Kampioen van de ANWB en de Consumentengids bezorgt PostNL nog wel regelmatig, maar verder is het aantal tijdschriften dat de bezorgers rondbrengen veel lager dan vroeger. De totale jaaroplage van publiekstijdschriften in Nederland was in 2004 nog 700 miljoen, nu ligt die rond de 300 miljoen papieren bladen.
Het aantal poststukken daalt al jaren. In 2023 bezorgde PostNL, dat het monopolie heeft op de bezorging van brieven en kaarten in Nederland, 1,75 miljard poststukken. Dat is 7,4 procent minder dan in 2022. En in twintig jaar is het aantal bezorgde poststukken 70 procent gedaald, aldus PostNL.
Die daling heeft vooral te maken met digitalisering; voor urgente zaken als bankafschriften en zakelijke mededelingen is een digitale variant vaak handiger. Een verjaardag of jubileum? Van harte gefeliciteerd, per e-mail of WhatsApp.
Bezuinigen op post
Al jaren probeert PostNL, dat maandag zijn jaarcijfers bekendmaakte, zich aan te passen aan deze nieuwe werkelijkheid. Het bedrijf, dat blijft krimpen in postbezorging en (licht) stijgen in pakketten, probeert almaar efficiënter te werken: postbezorgers krijgen bijvoorbeeld sinds enige tijd ook (kleine) pakketjes mee of ze moeten grotere rondes lopen. PostNL wil dit jaar 40 miljoen euro bezuinigen op de postbezorging.
Maar de rek is eruit, zei Herna Verhagen, bestuursvoorzitter van PostNL, maandag in een toelichting op de financiële resultaten. „Verdere mogelijkheden om onze bedrijfsactiviteiten aan te passen aan de aanhoudende daling van de postvolumes, om de benodigde kostenbesparingen te realiseren, zijn er vrijwel niet.”
Tegelijkertijd, stelde Verhagen, zijn de kosten, voornamelijk personeelskosten, aanzienlijk gestegen. Het resultaat van de postdivisie daalt elk jaar verder.
De behoeften ten aanzien van post zijn veranderd, stelt PostNL. Er is minder behoefte aan poststukken die er de volgende dag moeten zijn. Verhagen: „Veel post mag er wat langer over doen.” Bijna 80 procent van de Nederlanders zou bezorgen binnen twee of meer dagen prima vinden, blijkt volgens PostNL uit een recente enquête onder klanten.
Op dit moment is PostNL onder de Postwet verplicht om een poststuk binnen één dag te bezorgen. Het bedrijf wil daar graag vanaf. Bestuursvoorzitter Verhagen herhaalde maandag wat zij vorig jaar al stelde: niet langer zou bezorging de volgende dag, maar binnen twee of op termijn drie dagen moeten gebeuren. Urgente post, zoals rouwkaarten en medische brieven, moet nog wel binnen één dag worden bezorgd. Daarvoor moet je dan wel meer betalen.
Hoeveel PostNL vanaf 2025 hiermee wil besparen op postbezorging wil het bedrijf niet specificeren. In een telefonische toelichting op de financiële cijfers hield de directie het maandag op „tientallen miljoenen”.
Als de postbezorging wordt verruimd, hoeven postbodes niet langer elke dag door alle straten, maar kunnen ze dat beperken tot twee of drie keer per week. Zo kunnen ze langere routes lopen. Dat scheelt in de kosten voor personeel. Die lopen sowieso op, aldus PostNL. In 2024 verwacht het bedrijf 155 miljoen euro meer kosten te maken, waarvan 135 miljoen euro aan personeelskosten. Dat komt door de verhoging van het minimumloon en door cao-afspraken, aldus het bedrijf maandag.
Het pleidooi om de postbezorging te verruimen heeft ook te maken met het grote personeelstekort bij PostNL. Om overal in Nederland vijf dagen per week de volgende dag brieven en kaarten te bezorgen, zijn 15.000 postbezorgers nodig, stelt een woordvoerder. „We komen er structureel duizend te kort.” Die vacatures blijken heel lastig te vervullen. PostNL heeft in totaal 35.000 werknemers.
Herna Verhagen stelde maandag dat in veel landen in Europa de postdienstverlening al is aangepast. In de meeste Scandinavische landen, Italië en Frankrijk wordt niet-urgente post al binnen drie dagen bezorgd. In België is dat binnen twee dagen. En in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland wordt nu gediscussieerd over het aanpassen van de postregels.
Consumenten
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat meldde maandag dat het gaat onderzoeken of het voor een volgend kabinet mogelijk is om de Postwet aan te passen.
Ook wil het ministerie in gesprek met postbedrijven en gebruikers nu PostNL pleit voor een wijziging van de wet, zei demissionair minister Micky Adriaansens (Economische Zaken, VVD) tegen persbureau ANP. „Want uiteindelijk moeten zekerheid, betaalbaarheid en kwaliteit voor de Nederlandse consument centraal staan.”
Het ministerie vindt dat consumenten en bedrijven nu onvoldoende kunnen rekenen op dienstverlening van een goede kwaliteit, zoals een betrouwbare bezorging tegen redelijke voorwaarden en tarieven. De modernisering van de Postwet wordt wel pas een zaak van het volgende kabinet, omdat het wetsvoorstel eerder controversieel is verklaard.
Vakbonden FNV en CNV denken dat betere arbeidsvoorwaarden voor postbezorgers helpen om voldoende personeel te werven om de dienstverlening op peil te houden. Volgens de bonden is het beperken van de dienstverlening niet de oplossing.
