Wolvenexperts worden onthaald op gesnuif en gelach in het dorpshuis van Elspeet: âU bent dom!â

Posted on September 26, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Wolvenbeheer Een informatiebijeenkomst voor dierenhouders in Nunspeet over de wolf, loopt over van de emoties. „Ik vroeg hoe die wolf hier kwam. Maar ik weet het. Die is hier uitgezet!”

Marit Willemsen

26 september 2023 om 11:58

Leestijd 4 minuten

Bijeenkomst over de wolf, voor dierhouders in Elspeet en omstreken. — **Bijeenkomst over de wolf**, voor dierhouders in Elspeet en omstreken. Foto Bram Petraeus

Het kan, zegt de gespreksleider deze avond, nogal emotioneel worden. „Dat mag ook”, vertelt hij. Vanaf hun stoelen, met hun armen over elkaar, staren zo’n tweehonderd mensen in het dorpshuis in Elspeet hem aan. Het onderwerp van de avond ís voor hen zeker emotie. Dat zal later op de avond ook duidelijk worden, wanneer ze zelf aan het woord komen over het dier dat hen dagelijks bezighoudt: de wolf.

Voor de tweede keer organiseert de provincie Gelderland een dergelijke bijeenkomst. Een week eerder was de beurt aan buurtdorp Ermelo. Overal staan borden met wolveninformatie. De burgermeester en gedeputeerde Harold Zoet (BBB, Natuur en Landbouw) lopen rond.

Het is niet toevallig dat deze avond hier wordt gehouden. Elspeet is een landbouwenclave, een eilandje bestaande uit landbouwgebied, geheel ingesloten door bossen en heidevelden van de Veluwe. De Veluwe is wolvengebied en Elspeet is dat helemaal. Aan weerzijde van dit dorp woont een wolvenroedel. Geen beste combinatie met de meer dan honderd dierhouders, die niet allemaal wolfwerende maatregelen hebben getroffen. Sinds augustus vonden tientallen schapen en andere dieren de dood, met als lugubere apotheose de recente dood van shetlandpony Lucky Boy. Die was met zijn 35 jaar oud een begrip in Elspeet.

Er wordt dna-onderzoek gedaan naar de toedracht van de aanval, maar de dierhouders weten het zeker: het waren wolven. Wat bijt anders een pony dood? De aanval wakkert angst en zorgen aan. En het hoofdthema van de avond is precies dát: het uiten van die zorgen.

Telkens nieuwe beloftes

„Ben ik een wolvenkenner?”, zegt burgermeester Céline Blom tegen de zaal, “Nee, dat ben ik zeker niet. Maar ik waak als burgermoeder over mensen die zich zorgen maken.” Elke dag krijgt Blom berichten over aanvallen, zegt ze. „Iemand zei me: ik ga mijn dieren verkopen. Ik kan het niet aanzien wanneer ze dood in de wei liggen.”

Blom verzocht vorige week de provincie om in een klein gebied rond Elspeet een halfjaar wolven te mogen doden. Dat was vooral een statement, want de wolf is juridisch zó goed beschermd dat de kans op inwilliging van dat verzoek klein is.

Als gedeputeerde Harold Zoet spreekt, doet hij de zaal telkens opnieuw een belofte. „Mijn inzet is dat wij straks de wolf kunnen beheren, zoals we dat óók met herten en zwijnen doen. Het liefst op korte termijn.” Dat dit een boude uitspraak is, weet Zoet ook wel. Want ook híj kan die belofte zelf niet waarmaken. Dat moet in Brussel gebeuren, waar internationale regels over de ‘strikt beschermde’ wolf werden afgesproken.

Wij hebben dit nooit gewild!

Jan de Zwaan schapenhouder uit Emst

Zoet lobbyde vorige week nog in Brussel, de Europese Commissie kijkt op dit moment of het mogelijk is de beschermde status van de wolf aan te passen. „Ik heb echt een goed gevoel aan dat gesprek overgehouden”, zegt hij tegen de zaal. Mensen luisteren aandachtig.

Vlak voor Zoet zit een rijtje (ervarings)deskundigen. „Er zijn nu zeven roedels, zo’n zeventig wolven in Nederland”, zegt Zoet. Later noemt hij dat Nederland bij honderd een gezonde populatie heeft. Er klinkt gemor op de eerste rij. “Dat is ook maar wat ik meekrijg he”, zegt Zoet. Over het aantal wolven is discussie. De laatste officiële meting telde dertig. „Ik kan nu zeggen: bescherm uw dieren”, vervolgt de gedeputeerde. Hij benoemt een subsidie voor hekken. „En we hebben noodrasters beschikbaar. Die kunt u van ons lenen.”

Informatiebijeenkomst over de wolf voor dierhouders in Elspeet en omstreken. Na afloop **discussieerden bewoners met faunabeheerder Erik Koffeman (rechts)**.
Foto Bram Petraeus

Luid applaus

Tegen de wolfwerende maatregelen is veel weerstand. Schapenhouder Arjan de Zwaan uit Emst vindt dat er wel „heel makkelijk” door de provincie wordt gezegd dat dierhouders hun dieren moeten beschermen. „Er wordt nu gezegd: boer, er is subsidie, dus doe je werk maar. Dat is níét eerlijk.” Luid applaus volgt.

Antwoorden van de experts worden vaak met gesnuif en gelach ontvangen. Een man uit Elspeet vraagt hoe de wolf in Nederland is terechtgekomen. Ecoloog Erwin van Manen steekt een verhaaltje af over de route vanuit Oost-Europa door Duitsland. Een dierhouder wil weten wat er gaat gebeuren nu dadelijk al het „wild op is, de schapen achter rasters zitten en de koeien op stal zijn”. „Wie zijn er dan aan de beurt?” Erik Koffeman, van de afdeling faunazaken van de provincie, vertelt op dit moment helemaal geen meetbaar effect van de wolf op de wildstand te zien. Snuivend worden hoofden geschud.

Diverse mensen zeggen hun kinderen niet meer alleen naar school te laten fietsen. „Toen mijn schapen door een wolf werden gepakt, vroeg ik de schadetaxateur of mijn zesjarige kind nog in het bos kan spelen”, zegt een hobbyboerin. „Hij zei van niet. Dit doet iets met ons gevoel van veiligheid. Kunt u mij 100 procent garanderen dat mijn kinderen niks overkomt?”, vraagt ze ecoloog Erwin van Maanen. Die probeert haar gerust te stellen: hij bivakkeerde laatst nog tussen wolven – maar een 100-procentgarantie kan hij niet geven.

De man die als eerste een vraag stelde, pakt opnieuw de microfoon. „Ik vroeg hoe die wolf hier kwam. Maar ik weet het. Die is hier uitgezet!” De zaal applaudisseert luid. Van Maanens stellige ontkrachting kan niet op reactie rekenen.

Lees ook dit artikel: Nunspeet wil de wolf mogen doden – wat zijn de regels?

Moeflons en schapen

Na drie kwartier maakt het plenaire gedeelte plaats voor een informatiemarkt. En liefhebbers kunnen in een klein zaaltje een college van de ecoloog volgen.

Aan een statafel staat de boomlange medewerker faunabeheer, Erik Koffeman. Hem werd eerder op de avond nog verweten dat hij „vanachter zijn bureau” niet kan weten dat hier „tweehonderd moeflons” zijn verdwenen. „Dan kan je wel vertellen dat er maar veertig moeflons zitten, maar feit is wel dat die inderdaad weg zijn”, zegt hij. Koffeman legt uit dat moeflons en schapen makkelijke prooien vormen. „U weet ook, zegt hij tegen schapenhouder Jan de Zwaan uit het naburige Emst, ze zijn een beetje dom. „Maar ú ook”, roept de schapenhouder, met zijn vinger richting Koffeman priemend. „Wij hebben dit nooit gewild!” Koffeman blijft kalm. „Ik heb hier ook niet om gevraagd, hè. U mag me aanvallen. Ik begrijp dat het heel emotioneel is.” De Zwaan schudt zijn hoofd. “Dat heeft er niks mee te maken!”

De kring rond Koffeman wordt groter. Mensen vuren allerlei vragen en beschuldigingen op hem af. Waarom worden wolven hier bijgevoerd? „Nou, dat doe ik in ieder geval niet hoor, zegt Koffeman quasi-grappend.

Dat niemand naar zijn feitenrelaas wil luisteren, deert hem niet. „Op een avond als deze zijn feiten eigenlijk niet zo interessant. Mensen willen dat iemand luistert.”

Lees ook dit artikel: Stel je komt tijdens een rondje hardlopen een wolf tegen – wat moet je dan doen?

Tv-recensie | Ramsey Nasr doorbreekt het wij-tegen-zij-denken

admin
November 15, 2024
0

Alleen Robin had niet op Robin gestemd. Dat besef moet langzaam bij hem zijn ingedaald toen voor de vierde keer een bordje met zijn naam werd onthuld. De medespeler die dit keer ‘Robin’ had genoteerd als persoon die ze liever kwijt dan rijk was, had voor de vorm nog wel een beteurde smiley achter Robins naam gekrabbeld. Sorry, leek de 🙁 zonder woorden uit te drukken. Het doet mij ook pijn om dit mes in je rug te jassen. Maar uiteindelijk draait het in een afvalrace niet om compassie. Waar het om draait is volhouden, volharden, eliminatierondes overleven, koste wat het kost. En laten we wel wezen: met compassie win je de jackpot niet.

Het onbekende (RTL) vormt geen uitzondering op die regel – vraag maar aan Robin. Natuurlijk, het programma heeft zijn eigen onderscheidende eigenaardheid: deelnemers worden opgedeeld in twee groepen, en beide groepen krijgen telkens de keuze tussen een vooraf uitgelegd spelverloop en een onbekend alternatief. Maar als je je ogen een beetje samenknijpt, is er weinig verschil met succesvollere varianten van het format (zoals Wie is de mol (AVROTROS) en De verraders (RTL)). Een pot geld die nooit snel genoeg lijkt te groeien. Onnavolgbare opdrachten in verre oorden. Een onleesbare presentator die als onheilsgod executies aankondigt. En het belangrijkst: fanatieke kandidaten die deelname als een vrijbrief zien om zich tot de meest berekenende, gehaaide, manipulatieve versie van zichzelf te ontpoppen. Vleien, stoken, bondjes sluiten. Héél veel bondjes sluiten. Tot het bondje niet meer in je voordeel werkt: in de kern blijkt ‘wij tegen zij’ toch vaak een slim vermomde ‘ik tegen iedereen’.

Afvalraces halen niet het beste in de mens naar boven, zou ik, op basis van heel wat uren afvalrace-tv, toch wel durven stellen. Wat niet wil zeggen dat ik anti-afvalrace-tv ben. Daar zijn twee redenen voor. De eerste is dat ik zonder afvalrace-tv niet meer zou kunnen schrijven over afvalrace-tv. En de tweede, wat minder zelfzuchtige reden is dat ik liever zie dat mensen hun behoefte om mensen tegen elkaar uit te spelen, eenmalig uitleven in een tv-afvalrace dan in het echte leven. Sterker: ik zou ervoor willen pleiten om iedereen die geneigd is zich zo te gedragen, verplicht te laten deelnemen aan spelshows, en pas weer toe te laten tot de samenleving wanneer ze zijn uitgemanipuleerd.

Klopjacht

Een niet zo subtiel voorbeeld van wat er kan gebeuren wanneer mensen in het echte leven worden geveld door het bondjessluitvirus, was donderdagochtend te zien bij Ongehoord Nieuws (ON), waar men zich druk maakte om een artikel in de Volkskrant over racistische tweets van Rob Legeland, lid van ON’s raad van toezicht. Dit was een heksenjacht, vonden de ON-panelleden. „Een klopjacht van links en woke Nederland”. Een regelrechte cultuuroorlog. „Een oorlog om te overleven.” Daarna volgde een item waarin werd geopperd dat de geplande bezuinigingen op het onderwijs juist goed zijn voor universiteiten, omdat die zich dan weer moeten gaan focussen op hun kerntaken in plaats van randzaken, „zoals diversiteitsgroepen en genderneutrale toiletten”.

Dat extreme ‘wij tegen zij’-denken is helaas niet enkel voorbehouden aan een kleine omroep voor ‘andersdenkenden’. In Den Haag zetten coalitiepartijen zich deze week extra hard in om zulke vijandigheid verder aan te zwengelen; om het nog verder tot mainstream-gedachtengoed te maken.

Wat een verademing is het dan dat verbindende stemmen de afgelopen dagen hun weg wisten te vinden naar de talkshowtafels. Gister was het Ramsey Nasr die bij Bar laat (BNNVARA) trillend opriep tot saamhorigheid. De tafel viel stil toen hij herhaalde wat hij eerder die dag op Instagram had geplaatst, waar zijn filmpje al gauw duizenden keren werd gedeeld. „Wie het ene racisme inwisselt voor het andere kan nooit je vriend zijn – altijd weer op zoek naar een nieuwe stok om mee te slaan”, zei Nasr. „Antisemitisme bestaat. Het leeft weer op. Maar waar antisemitisme wordt bestreden met racisme, moeten we extra op onze hoede zijn.”

Wie spreekt in termen van wij tegen zij, heeft alleen met zichzelf het beste voor.

Column | Pauspulp Conclave laat zien: koester de twijfel

admin
November 14, 2024
0

Ik zag een geweldige film: Conclave. Een aartsbisschop houdt daarin een oor strelende speech, maar bovenal is er het einde van de film. Ik hoop dat u er zich met een interpretatieclubje op zult storten. Wat ik kan verklappen zonder te spoilen (alle recensenten noemden het reeds) is dat er een oude verteltruc uit de kast wordt gehaald waar ik erg vrolijk van werd: de deus ex machina.

Conclave is treffend als ‘pauspulp’ omschreven. Alle aartsbisschoppen zijn opgetrommeld om in Rome een nieuwe paus te kiezen. Dat gaat met een aantal stemrondes totdat er een meerderheid is. Er is veel filmische aandacht voor het strelen van witte pauselijke robes, fluwelen koorden, ringen, en mijters – ieder zijn fetisj. De katholieke geestelijken laven zich tussen de stemrondes door aan de door nonnen bereide handgemaakte dampende pasta en de rode wijn. Het verhaal is een parabel voor onze tijd. De machtige heren van middelbare leeftijd en ouder moeten een nieuwe paus kiezen. Er wordt geronseld, gemanipuleerd, gediscrimineerd, omgekocht, omgepraat, er moet een meerderheid komen. De ene kandidaat is ultraconservatief, de ander gematigd conservatief, een derde progressief. De progressieven hebben het zwaar, ze overwegen daarom strategisch het ‘minst slechte alternatief’ te steunen.

Dan is er de fraaie speech van Thomas Cardinal Lawrence die de stemming in goede banen moet leiden (gespeeld door Ralph Fiennes, noteer hem vast voor een Oscar). Er is één zonde, declameert hij, die hij vreest boven alle anderen, en dat is: zekerheid. „Als er alleen zekerheid zou zijn en geen twijfel zou er geen mysterie zijn, en dus geen geloof.” Dat is een promopraatje voor de kerk, maar ook een pleidooi voor verbeeldingskracht. Stelligheid, gaat hij door, is het grootste gevaar voor tolerantie. Stelligheid leidt tot oorlog. Absoluut denken verschrompelt het hart, dus laat twijfel toe.

Natuurlijk zat ik mee te knikken: er is geen enkele filosoof die niet is opgeleid met het vieren van de twijfel, het is zo’n beetje de basis van de hele westerse moderne filosofie. Cogito ergo sum! Twijfel staat haaks op de huidige tijdgeest, die volstrekt anti-filosofisch is. Het al dan niet figuurlijke ‘midden’ is inmiddels verdacht terrein (je krijgt dan aangewreven dat je neutraal en slap zou zijn, of, nog erger, een genocide ondersteunt), balans gruwelijk – false balance zul je bedoelen! – stilte een zonde (complicity!), tolerantie een zwakte, en nuance (‘geen maar!’) het goedpraten van misstanden.

De speech leidt tot twee reacties. Sommige aartsbisschoppen willen verzachten en stoppen met vechten. Anderen verharden prompt want dit soort slappe twijfelpraat is precies wat niet nodig is. Het biedt geen helder antwoord op de harde bedreiging van buitenaf.

Beide reacties zijn invoelbaar, en ook wel herkenbaar. Hoewel ik bijvoorbeeld graag wil vasthouden aan zoiets als ‘openheid’ of ‘zachtheid’, betrapte ik mezelf dat ik het wederom rondpompen van Henriette Roland Holsts dichtregels „De zachte krachten zullen zeker winnen in ’t eind – dit hoor ik als een innig fluisteren in mij” na de overwinning van Trump een wat fletse geste vond. Wie fluistert wordt platgewalst. Toch wil ik me verzetten tegen het verdacht maken van alles tussen de radicale flanken. Je kunt de slachtpartij in Gaza door Israël veroordelen, vernielingen door Israëlische hooligans in Amsterdam verwerpelijk vinden én het opgejaagde geweld jegens Israëliërs en Joden veroordelen én de gewelddadigheden en vernielingen in Nieuw-West onder het mom van ‘Free Palestine’ verafschuwen. Sinds wanneer is dat ‘slap’ of ‘neutraal’? Pleiten voor en werken aan vrede is nooit een slap midden.

Nu kom ik bij het einde van Conclave, waar ik me al dagen vrolijk over maak: de deus ex machina. De deus ex machina is een noodgreep van een verteller die er niet uitkomt, de auteur die een goddelijke ingreep pleegt, de plottwist die ‘uit de lucht’ valt. Daar wordt op neergekeken in onze tijd, want iets moet logisch en geloofwaardig zijn.

Maar de werkelijkheid is niet logisch, maar complex. Even was Kamala Harris de onverwachte plottwist, een dea ex machina – nou ja, ze had het kunnen zijn! Ze gaf mij hoop, evenals Conclave op een hilarische wijze opbeurend is en een pleidooi voor radicale verbeeldingskracht. Daar heb je schrijvers, scenaristen en kunstenaars voor nodig – niet voor niets willen potentaten dat verbannen dan wel de toegang bemoeilijken. Natuurlijk heeft deze ellendige tijd meer mysterie, vrede zachtheid, nuance, liefde en twijfel nodig én – ja! – meer deus ex machina – denken – daar is helemaal niets softs of sleets aan.

Stine Jensen is filosoof en schrijver. Ze schrijft om de week een column op deze plek.

<dmt-util-bar article="4873180" headline="Pauspulp Conclave laat zien: koester de twijfel” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/14/pauspulp-conclave-laat-zien-koester-de-twijfel-a4873180″>

Opinie | Werken als bijzonder hoogleraar onderzoeksjournalistiek én bij de NCTV? Geen enkel probleem

admin
November 14, 2024
0

Ik las in NRC (14/11) over de zeer mooie benoeming door de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) van Nikki Sterkenburg tot bijzonder hoogleraar, en de vrij wonderlijke en totaal misplaatste reactie die dat bij enkele onderzoeksjournalisten die lid zijn van de VVOJ heeft opgewekt.

Om naar goed journalistiek (en wetenschappelijk) gebruik met mijn conclusie te beginnen: ik wil de VVOJ met nadruk op het hart drukken om aan de benoeming van Nikki Sterkenburg vast te houden. De reactie van enkele leden op die benoeming getuigt namelijk van een verkeerd begrip van zowel wetenschap als van ambtelijk vakmanschap in het algemeen en de taken van de NCTV in het bijzonder.

Allereerst: ik werk al twintig jaar in de wetenschap. Dat deed ik al die tijd naast mijn hoofdbaan als achtereenvolgens ambtenaar bij Justitie en BZK, diplomaat voor BZK in Brussel en lid van het College voor de Rechten van de Mens. Ik heb me werkelijk nog nooit beperkt gevoeld om vanuit wetenschappelijke distantie naar activiteiten van mijn hoofdwerkgever te kijken, noch heeft mijn hoofdwerkgever (die, net als dat bij Nikki Sterkenburg het geval zal zijn, tenslotte akkoord heeft gegeven op mijn wetenschappelijke nevenactiviteit) me daar ooit een strobreed voor in de weg gelegd.

Het doel van wetenschap is namelijk op basis van een academische code, die kwaliteitsnormen oplegt, onderzoek en onderwijs te verzorgen. Iemand die met praktijkervaring een bijzonder hoogleraarschap invult, in het geval van Nikki Sterkenburg dus zowel vanuit haar eerdere journalistieke activiteiten als vanuit haar hoofdfunctie, brengt meer mee in die academische rol – dat is het hele punt van een bijzonder hoogleraarschap. Maar de academische onafhankelijkheid is gewaarborgd, omdat je je als hoogleraar onverkort bindt aan de academische code.

Nederland is geen Noord-Korea

Ten tweede: als ambtenaar leg je een ambtseed af. Het verbaast me sterk dat de ondertekenaars van de brief, helemaal omdat het onderzoeksjournalisten zijn, werkelijk geen idee lijken te hebben wat ambtelijk werk inhoudt. Nederland is geen Noord-Korea, waar je als een soort knipmes recht praat wat krom is.

Dat is onzin. Nederland heeft een zeer goed ambtelijk apparaat, kan ik dus uit eigen ervaring zeggen. Je taak is het adviseren van iemand met politieke verantwoordelijkheid, en die doet er dan mee wat hij of zij wil. Je kunt en moet je creativiteit kwijt in die advisering, en dat doe je dus vanzelfsprekend binnenhuis. Dat is het werk. Net als het werk van journalisten is om de besluiten van politici, of zaken die onder hun verantwoordelijkheid gebeuren, kritisch te volgen.

Ten derde, de reactie van een groep onderzoeksjournalisten maakt een enorm punt van specifiek de NCTV. Laat ik dit zeggen op basis van 10 jaar ervaring bij BZK en Justitie: er is helemaal niets bijzonders aan die organisatie, niet vanuit wetenschappelijk oogpunt, niet uit academisch oogpunt, noch uit onderzoeksjournalistiek oogpunt. Dit is een klassiek voorbeeld van van een muis een olifant maken. Er zou VVOJ-Professor Sterkenburg, als zij dat uit wetenschappelijk oogpunt relevant vindt (dat is namelijk straks haar vak – ze wordt door de benoeming geen onderzoeksjournalist), niets in de weg staan om onderzoek of onderwijs te wijden aan de NCTV. Gelukkig is de wereld die vanuit onderzoeksjournalistiek oogpunt relevant is een heel stuk groter dan het werkveld van de NCTV.

Analyse uit onbegrip

Tenslotte: Ik werk veel met journalisten op mijn expertisegebied, en heb respect voor het journalistieke vak en veel van zijn uitstekende beoefenaars. Journalisten zijn belangrijk voor het goed functioneren van een rechtsstaat. Niet elke tegenreactie vanuit die beroepsgroep is echter per definitie goudomrand en goed doordacht. Dit is een reactie puur vanuit de onderbuik. Door toe te geven aan de druk van enkele leden van haar vereniging zou de VVOJ niet alleen een ontzettend geschikte bijzonder hoogleraar enorm veel schade berokkenen, maar – voor de vereniging belangrijker – handelen op een analyse die uitgaat van een verkeerd begrip van zowel wat wetenschap inhoudt als wat ambtelijk vakmanschap is. De VVOJ zou haar eigen missie in de wielen rijden.

Kortom: de VVOJ moet de rug recht houden, en vasthouden aan deze benoeming. Daar zullen vele studenten als zeer goed onderlegde onderzoeksjournalisten uit resulteren, waar de maatschappij weer profijt van zal hebben.

Luister naar