Woede na Israëlische inval Al-Shifa-hospitaal: ‘Ziekenhuizen zijn geen slagvelden’

Tot woede van velen in het Midden-Oosten en daarbuiten is het Israëlische leger woensdagochtend vroeg het Al-Shifa-ziekenhuis, het grootste van de Gazastrook, binnengevallen. Commando’s kamden het gebouw vervolgens onder de ogen van angstige patiënten kamer voor kamer uit op zoek naar strijders van Hamas. Volgens Israël, dat het ziekenhuis zelf in 1983 bouwde toen het nog de dienst uitmaakte in de Gazastrook, had Hamas een commandocentrum onder het ziekenhuis gevestigd en gebruikte het de patiënten als menselijk schild. Ook de Verenigde Staten zeiden dinsdag over zulke informatie te beschikken. Hamas en medici in het ziekenhuis ontkennen dit echter nadrukkelijk.

De toestand in het Al-Shifa-ziekenhuis voor de honderden patiënten en duizenden burgers die er een heenkomen hebben gezocht was al voor de inval wanhopig bij gebrek aan stroom, water en voedsel als gevolg van het Israëlische offensief van de laatste weken. Operaties moesten deze week zonder verdoving plaatsvinden. Lijken in het mortuarium konden niet langer gekoeld worden, waardoor er overal een ondraaglijke geur heerste. Dinsdag werden 179 lijken in een massagraf bij het ziekenhuis begraven. Enkele vroeg geboren baby’s zouden inmiddels zijn overleden doordat hun couveuses niet meer werkten.

Volgens ooggetuigen reden Israëlische tanks het ziekenhuisterrein op en werd er korte tijd geschoten, hoewel in de afwezigheid van onafhankelijke journalisten moeilijk viel vast te stellen wat er precies gebeurde. Israëlische woordvoerders stelden dat het om een confrontatie ging voor de ingang van het hospitaal tussen Israëlische commando’s en strijders van Hamas. Vijf Hamasstrijders zouden daarbij zijn gesneuveld. Uit angst geraakt te worden, hielden patiënten en medisch personeel zich zo ver mogelijk van de vensters af.

Binnenplaats

Een Israëlische legerwoordvoerder verklaarde enige uren later dat de tanks ook couveuses, babyvoeding en medicijnen mee hadden genomen. De militairen gaven alle aanwezige Palestijnse mannen van tussen de zestien en veertig jaar opdracht zich op de binnenplaats van het ziekenhuis te verzamelen na te zijn gefouilleerd. Legerwoordvoerders zeiden dat de commando’s al wapens hadden aangetroffen in het complex. Ook dat ontkende Hamas.

Ziekenhuispersoneel verplaatst woensdag een patiënt door een met rook gevulde gang van het Al-Shifa-ziekenhuis, na de Israëlische inval van het complex, op een beeld van het door Hamas bestuurde ministerie van Volksgezondheid van Gaza.

De Israëlische actie in het ziekenhuis is omstreden. Vooraf was er wereldwijd al veel kritiek op Israël omdat het hiermee de levens van patiënten en burgers die in het ziekenhuis bescherming zochten ten onrechte in gevaar zou brengen. Martin Griffiths, de baas van VN-noodhulporganisatie UNOCHA, schreef op X, het voormalige Twitter: „De bescherming van pasgeborenen, patiënten, medische staf en alle burgers dient boven alle andere overwegingen te gaan. Ziekenhuizen zijn geen slagvelden.” Volgens de Palestijnse minister van Volksgezondheid, Mai al-Kaila, „begaat Israël een nieuwe misdaad tegen de menselijkheid, medische staf en patiënten.”

woordvoerder Nationale Veiligheidsraad van het Witte HuisJohn Kirby We willen geen vuurgevecht zien in een ziekenhuis

Ook John Kirby, de nationale veiligheidswoordvoerder van het Witte Huis, verklaarde dinsdag nadrukkelijk: „We willen geen vuurgevecht zien in een ziekenhuis waar onschuldige, hulpeloze en zieke mensen simpelweg proberen de medische zorg te krijgen die ze verdienen.”

Eerder had Kirby bevestigd dat ook de Amerikanen over eigen informatie beschikten dat Hamas het Al-Shifa en anderen ziekenhuizen voor militaire doeleinden gebruiken. Ook zouden volgens sommige berichten in tunnels onder de ziekenhuizen de ruim tweehonderd gijzelaars die Hamas op 7 oktober tijdens zijn slachtpartij in Zuid-Israël mee terugnam naar de Gazastrook deels worden vastgehouden. Tot dusverre zijn daarvan in het Al-Shifa-ziekenhuis echter geen sporen gevonden.

Kankerbehandelingen

Hamas reageerde woedend op de Amerikaanse beschuldigingen en stelde Washington „volledig verantwoordelijk” voor de Israëlische aanval op het ziekenhuis. De VS zouden daarvoor „groen licht” hebben gegeven. Dinsdagavond had de Israëlische premier Benjamin Netanyahu ook een lang telefoongesprek met de Amerikaanse president Joe Biden.

Israël had eerder videobeelden en foto’s vrijgegeven van het Rantissi-hospitaal, een kleiner ziekenhuis in Gaza-Stad dat is gespecialiseerd in kankerbehandelingen voor kinderen. Ook daar zouden wapens en tunnels onder het ziekenhuis zijn aangetroffen, die Hamas daar had opgeslagen. Volgens Hamas waren die beelden echter door Israël gefabriceerd.

Beschuldigingen aan het adres van Hamas dat de beweging het Al-Shifa-ziekenhuis voor militaire doeleinden gebruikt, zijn niet nieuw. Hamas heeft het ziekenhuis, waaronder volgens Israëlische bronnen indertijd al door Israël zelf een grote bunkerachtige kelder en enige tunnels werden aangelegd, ook dikwijls gebruikt voor persconferenties. Journalisten constateerden bij dat soort gelegenheden al eerder dat er opvallend veel bewapende Hamasstrijders rondliepen, die ze echter niet mochten fotograferen. Ook kregen ze geen toegang tot de kelderverdieping.

Tijdens de oorlog van 2014, zo meldde Amnesty International naderhand, zou Hamas in sommige kamers ook verdachten van collaboratie met Israël hebben gemarteld. Sommigen stierven daarbij.

Grotere doel

Ondanks alle hardnekkige ontkenningen dat ze opzettelijk een belangrijk commandocentrum, mogelijk zelfs hun hoofdkwartier, onder het Al-Shifa-hospitaal zou hebben gevestigd, heeft Hamas door de jaren heen bewezen dat voor haar de belangen van gewone Palestijnse burgers nauwelijks meetellen. Alles moet wijken voor het grotere doel van de strijd tegen Israël. „Het doel van Hamas is niet Gaza te besturen en het water en elektriciteit en dergelijke te brengen”, stelde Khalil al-Hayya, lid van Hamas’ politburo, nog onlangs tegenover The New York Times in zijn ballingsoord Qatar.

Volgens Israëlische commentatoren speculeerde Hamas erop dat Israël voor invallen in het Al-Shifa-ziekenhuis zou terugschrikken uit angst voor negatieve publiciteit, maar komen de Hamas-leiders nu bedrogen uit in die veronderstelling. Volgens het humanitair oorlogsrecht is het ook verboden burgers als menselijk schild te gebruiken. Ziekenhuizen genieten tijdens oorlogen in principe een beschermde status maar die kan komen te vervallen als de tegenstander ervan gebruik maakt voor eigen militaire doeleinden.

lid van Hamas’ politburoKhalil al-Hayya Het doel van Hamas is niet Gaza te besturen en het water en elektriciteit en dergelijke te brengen

Het lijkt intussen niet waarschijnlijk dat Hamasleiders zoals de militaire bevelhebbers Yahya Shinwar en Mohammed Deib zich nog onder het ziekenhuis bevinden. Aangenomen wordt dat zij zich inmiddels elders, mogelijk in de zuidelijke helft van de Gazastrook, bevinden.

Israël zegt dat Hamas de controle over de noordelijke helft van de Gazastrook inmiddels kwijt is. Alleen in tunnels onder de grond zouden nog Hamasstrijders zitten, al valt niet uit te sluiten dat sommige strijders zich in burger met andere burgers vermengd hebben. De Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant erkende begin deze week echter dat het nog „lange maanden” kan duren voor Hamas verslagen zou zijn.