De onvermoeibare pleidooien van Kyiv voor méér westerse steun hebben effect. Westerse bondgenoten beloofden deze week wapenleveranties op korte termijn, veiligheidsgaranties op de lange termijn, leningen én de belofte om ook de komende jaren tientallen miljarden per jaar op tafel te leggen voor wapenleveranties.
Het Westen wil hoe dan ook een herhaling van het debacle van dit voorjaar voorkomen. Haperende ondersteuning vertaalde zich toen onmiddellijk in tegenslag op het slagveld, zei NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg donderdagavond in Brussel. „Vertraging in onze steun had ernstige gevolgen, dat mogen we niet nog eens laten gebeuren.” Zo deed het Amerikaanse Congres er maanden over een steunpakket van 66 miljard dollar (omgerekend 62 miljard euro) aan te nemen.
Stoltenberg probeert de NAVO-bondgenoten er daarom van te overtuigen dat ze nu beloven in de komende jaren samen wapens leveren à 40 miljard dollar per jaar. Dat is ongeveer het bedrag dat afgelopen jaar aan Oekraïne werd uitgegeven. De toezegging moet onderdeel worden van een pakket maatregelen dat Kyiv wordt aangeboden tijdens de NAVO-top in Washington, in juli.
„De paradox is dat hoe verder we vooruit plannen, hoe langer we ons committeren, des te sneller het in Oekraïne vrede wordt”, zei Stoltenberg. Een geloofwaardige toezegging voor de lange termijn laat Moskou volgens de secretaris-generaal zien dat het niet loont om af te wachten totdat het Westen zijn steun opgeeft.
Signaal aan Moskou
Het meerjarenplan is van belang voor de planningszekerheid van Kyiv. Ook is het een signaal aan Moskou en een aanmoediging voor de westerse defensie-industrie om in de productiecapaciteit te investeren. Het moet de steun aan Oekraïne, voor zover dat mogelijk is, ook beschermen tegen politieke wisselingen bij bondgenoten. Denk aan een eventuele terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis. Onderdeel van het pakket is ook om de NAVO een coördinerende rol te geven in de training van Oekraïense militairen en in wapenleveranties.
Oekraïne zou liefst snel lid worden van de NAVO, maar dat zit er niet in. Als alternatief voor de collectieve veiligheidsgarantie van het bondgenootschap maken NAVO-lidstaten daarom op individuele basis afspraken met Kyiv voor steun op lange termijn. Veertien landen, waaronder Nederland en het Verenigd Koninkrijk, deden dat al. Donderdagavond tekenden ook de Verenigde Staten en Oekraïne een veiligheidsverdrag met een looptijd van tien jaar.
Hoe langer we vooruit plannen, des te sneller het in Oekraïne vrede wordt
De afspraak werd plechtig vastgelegd tijdens een ontmoeting tussen de Amerikaanse president Joe Biden en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in de marge van een G7-vergadering in Italië. Biden beloofde dat de VS en hun bondgenoten Oekraïne zullen steunen totdat het de oorlog heeft gewonnen.
Washington heeft zich nu formeel verplicht om Oekraïne te steunen en te helpen bij het opbouwen van een geloofwaardige afschrikking. Het verdrag bevat overigens wel de clausule dat het binnen zes maanden eenzijdig opgezegd kan worden.
George Clooney
De ontmoeting moest ook de lucht klaren tussen de twee bondgenoten. De afgelopen weken had Zelensky openlijk kritiek geuit op Biden, toen bleek dat de president niet zal deelnemen aan een vredesconferentie voor Oekraïne, die dit weekend in Zwitserland wordt gehouden. Biden stuurt vicepresident Kamala Harris naar de conferentie en neemt zelf in Californië deel aan een fundraiser voor zijn presidentscampagne met George Clooney.
De G7-landen besloten in Italië ook om Oekraïne 50 miljard dollar te lenen, met bevroren Russische tegoeden als onderpand. Het Belgische bedrijf Euroclear beheert 260 miljard euro aan Russische tegoeden, die jaarlijks ongeveer 3 miljard euro aan rendement opleveren. De basissom wordt niet aangesproken: het plan is dat het rendement gebruikt wordt om de lening af te betalen.
Daarnaast hebben de grote westerse landen en Japan besloten tot nieuwe sancties tegen Rusland en tegen landen die Rusland ondersteunen. Ondanks een aanzienlijke lijst westerse sancties draait de Russische oorlogseconomie gewoon door, mede dankzij handel met onder andere China.
Naast de planning voor de lange termijn, nemen bondgenoten ook steeds weer nieuwe initiatieven om Oekraïne snel van wapens en munitie te voorzien. Zo stelde Nederland deze week 350 miljoen euro beschikbaar voor een fonds waarmee granaten gekocht worden voor Oekraïne. Onder leiding van Tsjechië werd eerder een strooptocht opgezet om zoveel mogelijk granaten te vinden, nadat gebleken was dat Europese Unie er op korte termijn niet genoeg kon produceren. Nederland probeert ook met andere landen uit bestaande voorraden een extra Patriot-luchtafweersysteem samen te stellen voor Oekraïne.
Lees ook
Zonder deze negentiende-eeuwse granaat dreigt Oekraïne gevechten met Rusland te verliezen