Weg van TikTok, X of Insta – waar kun je heen?

Posted on January 20, 2025 by admin

Even leek het erop dat 170 miljoen Amerikanen hun favoriete videoapp zouden moeten missen. TikTok ging op zondag even op zwart, om vervolgens “na beloften door President Donald Trump” weer uit de as te herrijzen. Volgens de Amerikaanse wet moet het platform van het Chinese bedrijf Bytedance verkocht worden aan een partij in de Verenigde Staten, om zo de staatsveiligheid te waarborgen. Wordt dat uitgesteld of afgesteld?

In de aanloop naar het ‘TikTok-verbod’ reageerden veel Amerikanen laconiek, zelfs rebels. Demonstratief ‘vluchtten’ zo’n miljoen Amerikanen afgelopen week naar de Chinese app RedNote – liever de Chinezen dan onze eigen overheid, was de teneur. Dat past perfect in het huidige online tijdsbeeld, waarbij al dan niet substantiële volksverhuizingen op de sociale media aan de orde van de dag zijn. Vaak om een statement te maken, bijvoorbeeld in de nasleep van de aankoop van X (née Twitter) door Elon Musk, of de recente aankondiging dat de moderatie van kwetsende teksten op Instagram wordt teruggeschroefd.

Tot nog toe slaagde geen enkel ‘alternatief’ sociale medium erin om concurrerend te worden. Wat zijn de alternatieven?

**Sociale media-gebruikers** zijn op zoek naar alternatieven voor de grote platforms.

De grote alternatieven

Waarom lukt het maar niet om de omvang van een Instagram of TikTok te bereiken? De belangrijkste verklaring is het netwerkeffect: waar kan je heen als al je vrienden op je oorspronkelijke app blijven? Waar vind je een soortgelijk publiek? De grote bedrijven spelen daarop in door functies van elkaar over te nemen. Zo kopieerde Instagram ‘Stories’ van Snapchat. Zo hopen ze gebruikers gevangen te houden in het eigen ecosysteem.

Instagram Threads (Meta)

Instagram lanceerde Threads kort na de aankoop van X door Elon Musk. De app biedt vrijwel hetzelfde als X: je deelt korte berichten van maximaal vijfhonderd karakters. Veel X-gebruikers vertrokken de afgelopen twee jaar naar Threads, onder andere om het betere moderatiebeleid. Al maakt Zuckerberg daar nu mogelijk een einde aan.

Verder is Threads direct verbonden met Instagram, wat de app snel veel gebruikers opleverde: inmiddels staat de teller op 300 miljoen maandelijkse gebruikers, ongeveer de helft van die van X. Maar dat is mogelijk een vertekend beeld, juist omdat het zo gemakkelijk is om via Instagram een Threads-account aan te maken. Het aantal dagelijkse gebruikers is lager: 100 versus 250 miljoen op X.

YouTube Shorts (Google)

Sinds de komst van TikTok zetten veel sociale media-apps ook in op korte filmpjes. Zowel Shorts van YouTube als Reels van Instagram zijn succesvol, met elk zo’n 2 miljard kijkers per maand. Shorts kent geen eigen app, maar is ingebed in YouTube zelf. Vaak gebruiken YouTubers de korte filmpjes om kijkers naar hun langere video’s te lokken. Het algoritme werkt anders dan ‘gewoon’ YouTube: Shorts schotelt je een eindeloze stroom filmpjes voor, je kan blijven scrollen.

Telegram en andere berichten-apps

De meeste berichtenapps (Snapchat, WhatsApp, Signal, Viber) spelen ook leentjebuur bij de grote sociale mediaplatformen. De Stories-functie, waarop je tijdelijk foto’s en video’s kan delen met je volgers, zit in vrijwel elke berichtenapp. Ook bieden apps als Snapchat, Telegram en WhatsApp de mogelijkheid om berichten in groepen te delen. De veiligheid van deze apps varieert: zo gebruikt Telegram niet standaard versleuteling voor je berichten, terwijl Signal bekend staat om zijn strikte privacyinstellingen. Als sociaal medium zijn ze niet ideaal: het is lastig om nieuwe content te vinden, er is geen algoritme.

RedNote (Xiaohongshu)

Lang onbekend in het westen, maar het Chinese Xiaohongshu (RedNote of ‘Het rode boekje’) is in de Verenigde Staten in opmars sinds het TikTok-verbod. De app lijkt op Instagram, met een stroom filmpjes en afbeeldingen waar je doorheen kan swipen. Hoewel het platform voornamelijk is gericht op Chinese gebruikers, kun je de app ook in het Engels gebruiken. Wel moeten de 300 miljoen maandelijkse gebruikers van het platform zich aan de Chinese censuurregels houden. De vraag is of de cultuurbarrière westerse gebruikers teveel wordt.

De kleine alternatieven

Voor gebruikers die de grote sociale mediabedrijven willen mijden, is het lastig een goede uitwijkmogelijkheid te vinden. De afgelopen jaren rezen nieuwe sociale media-apps als paddenstoelen uit de grond. Het zijn doorgaans bedrijven met sterke principes – maar betrekkelijk weinig gebruikers.

BlueSky (BlueSky)

BlueSky werd mede-opgezet door Twitter-bedenker Jack Dorsey en was bedoeld als alternatieve vorm van Twitter die gebruikers meer macht zou geven. BlueSky (25 miljoen gebruikers) oogt dan ook erg als Twitter en is vrijwel hetzelfde in het gebruik. Dorsey is inmiddels vertrokken na onenigheid over de koers. Het platform heeft de reputatie progressief te zijn in verhouding tot X en Threads. De groei lijkt af te nemen.

BeReal (Voodoo)

De Franse foto-app BeReal werd in 2020 gelanceerd als alternatief voor Instagram zonder visuele filters. Eens per dag vraagt de app je om een foto te maken – van zowel jezelf als je omgeving. Die deel je vervolgens met je vrienden. BeReal leefde op in 2022, maar zakte daarna in, vermoedelijk om de wat beperkte gimmick. BeReal telt 23 miljoen maandelijkse gebruikers.

Pixelfed (Daniel Supernault)

Instagram-alternatief Pixelfed is een ‘decentraal sociale medium’: iedereen kan zelf een onafhankelijke Pixelfed-server aanmaken of zich aansluiten bij een server naar keuze. Op de eigen server kun je zelf de regels bepalen. De grootste, Pixelfed.social, heeft 200.000 gebruikers. De decentrale constructie maakt Pixelfed voor een nieuwkomer lastig te doorgronden.

Mastodon (Mastodon)

Mastodon is een X-alternatief dat net als Pixelfed decentraal is opgezet. Ook hier geldt dat iedereen zijn eigen Mastodon-server kan opzetten, die naar wens verbonden kan worden aan andere servers – waaronder ook die van Pixelfed. Het nadeel is hetzelfde: voor een gemiddelde internetburger is het lastig te begrijpen.

Tumblr (Automattic/ WordPress)

Bloggingplatform Tumblr is een stuk ouder dan de meeste apps op deze lijst. In 2013 zat Tumblr op zijn hoogtepunt, inmiddels is het minder relevant. Toch blijft de site verrassend actief, met nog steeds zo’n 191 miljoen maandelijkse bezoekers, aldus marktonderzoeker DemandSage. Tumblr is een alles-in-één app: je kan er foto’s, teksten en video’s delen, en de site staat bekend om zijn hechte gemeenschappen rond series, films en identiteit.

Anders sociaal

De invloed van sociale media als Instagram is inmiddels zo groot dat ze de basis van het internet lijken te vormen. De spuit van het algoritme gaat aan, het publiek deint mee. Toch zijn platformen met kleinere, meer afgesloten online gemeenschappen in opkomst. Het zijn plekken waar gelijkgestemde gebruikers spreken over gedeelde interesses, zonder dat meteen het hele internet meedoet.

Discord (Discord)

Chatapp Discord werd ontwikkeld om gamers te helpen om met elkaar te coördineren tijdens het gamen. Inmiddels gebruiken 196 miljoen mensen maandelijks Discord, verdeeld over 28.000 servers rond een diverse waaier aan thema’s. Ze worden beheerd door gebruikers en bestaan uit tekst-, video- en audiochatkanalen. Het is gebruiksvriendelijker dan Mastodon. Zo is het gemakkelijk om tussen servers te schakelen via de app.

Reddit (Advance/ Tencent)

Ook Reddit bestaat al bijzonder lang: de site werd in 2005 opgezet voor brede discussies. Inmiddels is het uitgegroeid tot één van de meestbezochte sites op internet, met 500 miljoen maandelijkse bezoekers en 3 miljoen subpagina’s over alles, van politiek tot obscure sciencefictionseries. Ideaal als discussieplatform, maar voor de nieuwkomer oogt het gedesorganiseerd.

Substack en Medium (Substack, Medium)

De ouderwetse blog is al een tijd weer in opkomst. Zowel Substack (35 miljoen abonnees) als Medium (100 miljoen maandelijkse gebruikers) geven ruimte aan auteurs om lange lappen tekst te schrijven en die via mail en site naar de gebruikers te krijgen. Meestal zijn er mogelijkheden voor reageren en discussiëren waardoor levendige gemeenschappen kunnen ontstaan. Toch zijn dit vooral zendplatforms.

Twitch (Amazon)

Twitch is een livestreamingplatform, van origine gericht op gamers. Inmiddels zijn ook praatstreams erg in trek, waarin influencers kletsen over politiek en het dagelijks leven. Bij elke stream hoort een chatbox. Twitch groeit nog altijd, met zo’n 140 miljoen maandelijkse gebruikers, waarvan 30 miljoen in Europa. Een fijn platform voor wie op een druilerige middag wil luisteren naar een bekende stem, en eventueel wil meekletsen.

Is de Popprijs voor Roxy Dekker wel verdiend? De discussie erover staat in een lange traditie

admin
January 20, 2025
0

Een kluit van tien jonge mannen met hoodies wijkt op het podium van de Oosterpoort in Groningen uiteen. En daar kruipt de Amsterdamse popsensatie Roxy Dekker tevoorschijn, de eerste regels zingend van haar hit ‘Gaan We Weg’ met rapper Ronnie Flex, die naast haar danst: „Wat doen we hier? Hoe zijn we hier beland? Kwart over vier en ik ben uit balans…” Kort gonst de aarzeling door de volgepakte grote zaal: huh, is zíj de winnaar? Maar de confetti knalt en algauw gaan de handen in de lucht voor het tintelfrisse refreintje van de grote zomerhit. „Gaan we weg? Ik hou niet eens van house. Ik dans alleen door jou. Als je down bent, ben ik down, down, down.”

Zangeres Roxy Dekker won afgelopen weekend de Popprijs op festival Noorderslag in de Groningse Oosterpoort, van oudsher de ‘nieuwjaarsreceptie’ voor de muziekindustrie. En ze had ’m daarvoor best geknepen, gewaarschuwd als ze was voor traditionele morele verontwaardiging over ‘Popprijs-kapers’. Geen muziekprijs maakt zoveel los. Het is een typische splijtzwam van artistieke inhoud versus culturele impact.

Feit is dat Dekker haar stempel op popjaar 2024 drukte met vier nummer 1-hits. En op Spotify was haar liedje ‘Sugardaddy’ het meest beluisterd met ruim 66 miljoen streams. Ze is een fenomeen aldus het rapport van de jury, die bestond uit diverse muziekkenners – van radio-deejays tot programmeurs. Het klonk haast als een verontschuldiging hoe de jury stelde simpelweg niet om het ongekende succes van de twintigjarige Amsterdamse zangeres en TikTokker heen te kunnen. „Als geen ander wist zij de tijdgeest te vangen in scherpe, humoristische teksten vol zelfspot over haar eigen generatie.”

Te vroeg?

Maar zie de meningen nu eens over elkaar buitelen: deze belangrijke prijs voor de artistiek über-prille Roxy Dekker zou te vroeg komen. Ze maakte immers pas acht liedjes en moet haar eerste club-optreden op eigen naam nog geven (in april staat ze in Paradiso en de Melkweg in Amsterdam). Of kijk Noorderslag toch eens mainstream worden. „De vervlakking en verschraling van de muziek gaat maar door, mede door de TikTok aanhangers die een zouteloze smaak hebben!”, meent iemand bij de poll die het Dagblad van het Noorden heeft opgesteld met de vraag of Dekker de Popprijs verdient. 62 procent zag liever een andere winnaar.

De zangeres zelf was zaterdagavond uit Amsterdam naar Groningen komen racen. Ze had opgetreden in de Ziggo Dome met de populaire jongensgroep Bankzitters. Tegen het publiek: „Ik ben blij dat er toch mensen enthousiast zijn. Ik was er een beetje bang voor.” Vechtend tegen haar tranen: „O, ik wil nu niet janken hoor. Maar dit is zo bijzonder, een jaar geleden stond ik hier op het allerkleinste podium.” Dan zingt ze, in tegenstelling tot de langere shows van eerdere winnaars, met haar deejay nog slechts twee liedjes.

Controversieel

De discussie rondom de Popprijs-winnaar staat in een lange traditie. Bands worden omarmd, streamsucces gewantrouwd. De winst van zangeres Dekker brengt ook de gedenkwaardige, controversiële Popprijs-winnaar van 2017 in herinnering: hiphopcollectief New Wave met fakkeldragers Ronnie Flex en Lil’ Kleine. Ze wonnen toen om hun verbijsterende hoeveelheid streams. Maar ze riepen ook een golf van weerzin op tijdens de prijsuitreiking: was de jury gek geworden te kiezen voor stuiterende, puberaal grofspuiende rappers? Bij hun jolige optreden liep de zaal in De Oosterpoort leeg.

Ook het succes van Dekker leunt sterk op sociale media en knappe virale marketing. Jongeren lopen met haar weg, de oudere muziekliefhebber ziet liever erkenning voor artiesten met een bredere impact. Maar ook de winnaar van vorig jaar, Joost Klein kreeg kritiek, ook al ving ook hij „de tijdgeest”, aldus de jury. En zo verging het ook Goldband, het jaar ervoor al werd hun muziek beschouwd als ‘soundtrack van de postcoronatijd’.

Dit jaar werden de zangeressen Froukje (sterk popjaar met veel highlights van grote shows en een sterk album) en Eefje de Visser (sterk album en opvallende concerten, liep de prijs volgens kenners in 2021 al mis doordat de prijs door corona niet werd uitgereikt) het hoogst ingeschat.

Speculeren

Zeker, de prijs is vaak uitgedeeld aan bands met veel dienstjaren zoals De Dijk, Racoon, The Nits. Maar het is een van de grootste misverstanden over de Popprijs dat het een oeuvreprijs zou zijn. Anders dan veel andere muziekprijzen kun je er in je carrière nooit op rekenen. Dat weet ook Golden Earring, dat in 2021 na vijftig jaar zonder deze prijs stopte. En ook Doe Maar, Boudewijn de Groot, rockband De Staat en de poëtische rapper Typhoon kregen de popprijs nooit. Andere misvatting: dat internationale erkenning telt. Natuurlijk won deejay Martin Garrix eens met zijn imposante wereldcijfers, maar ook muziek als exportproduct is geen doorslaggevend gegeven.

De Popprijs gaat traditioneel naar de artiest die ‘de belangrijkste bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse popmuziek’. En dat kan op talloze manieren: door vernieuwing, artistieke prestaties, eigentijdsheid of door knappe schaalvergrotingen naar groot publiek. Maar wat altijd hetzelfde blijft, is de discussie erover.

Afslankmedicijnen hebben tal van positieve én negatieve bijwerkingen

admin
January 20, 2025
0

Afslankmedicijnen leveren méér op dan alleen gewichtsverlies. Dat was bekend. Maar Amerikaanse onderzoekers hebben nu het effect op een lange lijst aandoeningen in kaart gebracht. Deze atlas van effecten van zogenoemde GLP-1-medicijnen staat maandag in Nature Medicine.

De onderzoekers hebben in een databank van veteranen naar 175 gezondheidskenmerken van ruim twee miljoen gebruikers gekeken. De verbanden die ze vonden ondersteunen anekdotisch bewijs voor allerlei effecten van GLP-1-medicijnen, die inmiddels door circa één op de acht Amerikanen worden gebruikt en waarvan Ozempic het bekendste merk is.

De studie leest als een winst- en verliesrekening: de medicijnen die ontwikkeld zijn om obesitas en diabetes type 2 te behandelen, hebben allerlei positieve bijwerkingen, onder meer op hart- en bloedvaten en het beteugelen van verslavingen.

Maar de lijst toont ook legio vervelende en gevaarlijke bijwerkingen. Misselijkheid en braken komen veel voor. In zeldzamere gevallen kan de maag voedsel niet meer goed verwerken of krijgen mensen nierstenen of een lage bloeddruk.

De gunstige effecten zijn desalniettemin zo talrijk, dat tijdens de perspresentatie iemand vroeg of GLP-1-medicatie niet in het kraanwater zou moeten. „Deze medicijnen hebben ook risico’s, er belanden gebruikers in het ziekenhuis”, bracht hoofdonderzoeker Ziyad Al-Aly daar tegenin. „Niet iedereen heeft evenveel voordeel, en mensen zonder obesitas hebben op veel ziekten al een lager risico.” De epidemioloog van Washington University benadrukte dat artsen per individu moeten beoordelen of de risico’s opwegen tegen de verwachte gezondheidswinst.

Voor chimps geldt: zien plassen, doet plassen

admin
January 20, 2025
0

Zien plassen doet plassen, althans bij chimpansees: als één chimpansee in een groep plast, beginnen vaak ook andere chimps uit die groep te wateren. Dat zagen onderzoekers van de universiteiten van Kyoto en Nagoya in Kumamoto Sanctuary, het enige onderzoekscentrum in Japan waar chimpansees en bonobo’s worden gehouden – (deels) gepensioneerde dieren die vroeger voor biomedisch onderzoek zijn gebruikt. De Japanners hebben hun plasonderzoek gepubliceerd in Current Biology.

Plassen was echt besmettelijk; het was niet zo dat de chimps elkaar leken aan te steken omdat de onderzoekers daar inmiddels op gefocust waren. Dat stelden de ze vast door eerst vier groepen van vijf chimpansees (drie mannengroepen en één groep van vier vrouwtjes en een mannetje) in totaal 604 uur lang te observeren in hun buitenverblijven en onder meer bij te houden wanneer ze plasten. Er werd alleen geobserveerd als het niet regende, anders zagen de onderzoekers het plassen niet goed.

Plasbesmettelijkheid

Vervolgens toetsten ze of het percentage keren dat chimps binnen zestig seconden van elkaar plasten statistisch significant verschilde van dat in grootschalige computersimulaties met random geprogrammeerde plasmomenten. Dat bleek inderdaad zo. En plassen was besmettelijker naarmate de chimp die ermee begon dichterbij zat.

Het deed er wel toe welke chimp er met plassen begon. Chimpansees die elkaar vaak vlooiden (dus die bevriend waren), namen het plassen niet van elkaar over. Maar chimps met een lagere status volgden wel vaker het piesen van chimps hoger op de apenrots na. De plasbesmettelijkheid heeft dus met macht te maken, maar hoe dat precies zit is nog niet duidelijk. Daarvoor is meer onderzoek nodig, liefst in het wild en in diversere chimpgroepen. De chimps in dit onderzoek waren tussen de 28 en 53 jaar oud en overwegend mannetjes.

Bronzen fontein

En, schrijven de onderzoekers, meer onderzoek bij andere diersoorten is ook nodig. Want bij allerlei soorten wordt de beslissing om te gaan plassen niet alleen beïnvloed door een volle blaas, maar ook door sociale factoren. Het kan bijvoorbeeld dienen om een territorium te markeren of om relaties te verstevigen – dat laatste ook bij mensen. En ook bij mensen is er niet veel over bekend. De onderzoekers noemen wel diverse kunstwerken waarin je mensen gezamenlijk ziet plassen, zoals een Japanse prent van Utagawa Kuniyoshi (1831) en de Staffelbrunserbrunnen (2016) in het Duitse Miltenberg, een bronzen fontein met drie plassende mannen, van beeldhouwer Helmut Kunkel („kein Trinkwasser” staat erbij).

Tegelijk plassen kan ook handig zijn, voor mens en dier, als je met zijn allen op stap gaat. Dan hoef je de groep niet op te houden als je onderweg ineens nodig moet. „Ik ga ook nog maar even”, hoor je mensen daarom wel zeggen, „ook al hoef ik nog niet.”