Wat vindt NRC | Trumps lauwe reactie op escalatie Kasjmir is zorgwekkend

Posted on by admin

Het is altijd weer heftig om te zien hoe dicht de wederzijdse haat onder de oppervlakte ligt bij India en Pakistan. ‘Jai Hind!’, ‘Leve India!’ klonk het op sociale media in India na de luchtaanvallen die woensdag 31 dodelijke slachtoffers maakten in Pakistan. „Hier zullen ze voor boeten”, was de reactie van de Pakistaanse premier. India: „Als Pakistan reageert, zal India reageren.”

Escalatie ligt altijd op de loer als de twee landen ruzie hebben om Kasjmir, het schitterende maar getroubleerde voormalige prinsdom dat al sinds de onafhankelijkheid van de Britten in 1947 het belangrijkste twistpunt is. Telkens weer kijkt de wereld met spanning toe of de twee kernmachten zich zullen weten te beheersen. Ze hebben al drie oorlogen gevoerd om Kasjmir, wordt dit de vierde?

En altijd is daar Washington, dat meteen publiekelijk maant tot terughoudendheid van beide partijen en achter de schermen op diplomatiek niveau hard aan het werk gaat om de situatie te sussen.

Ditmaal loopt het anders. „Het is jammer”, zei president Trump desgevraagd. „Ik hoop dat het heel snel ophoudt.” Een dag later voegde hij toe: „Als er iets is dat ik kan doen om te helpen zal ik dat doen.” Het zijn vrijblijvende, makkelijke opmerkingen.

En dat terwijl dit de meest ernstige situatie rond Kasjmir is in zeker twintig jaar. De directe aanleiding is een aanslag in april, waarbij moslimmilitanten 26 toeristen doodschoten in het Indiase deel van Kasjmir. India zoekt de daders in terreurorganisaties die opereren vanuit Pakistan, waaronder Lasjkar-e-Taïba, dat al vele bloedbaden in India heeft aangericht. Pakistan ontkent betrokkenheid.

Ter vergelding liet premier Narendra Modi negen aanvallen uitvoeren op doelwitten in het door Pakistan bestuurde deel van Kasjmir, maar ook in de belangrijke provincie Punjab. Pakistan op zijn beurt claimt meerdere gevechtsvliegtuigen en drones te hebben neergehaald. Later kwamen daar nog drones bij die volgens Pakistan boven Lahore en Karachi vlogen, twee miljoenensteden die niets met Kasjmir te maken hebben. Grondgevechten tussen militairen langs de bestandslijn in Kasjmir hebben inmiddels zeker twaalf levens gekost.

Elke aantredende Amerikaanse president weet dat hij vroeg of laat met Kasjmir te maken kan krijgen. Voor Trump is dit de eerste internationale crisis die nieuw uitbreekt sinds het begin van zijn tweede termijn, een gelegenheid om te laten zien hoe hij zoiets oplost. Maar zijn opstelling is zo hands-off, dat India de ruimte lijkt te hebben gevoeld om na de aanslag harder terug te slaan dan gebruikelijk.

Dat is zorgwekkend, niet alleen ten aanzien van kruitvat Kasjmir, ook met het oog op alle andere sluimerende conflicten in de wereld. De manier waarop de Amerikaanse president Rusland en Israël hun gang laat gaan in Oekraïne en Gaza was in dit opzicht al veelzeggend. Nu staan er twee kernmachten tegenover elkaar.

Andere wereldleiders roepen nog wel op tot kalmte. De Britse premier Starmer, de nieuwe Duitse bondskanselier Merz, VN-leider Guterres, Frankrijk, China en de Europese Unie deden dit al. Maar zij hebben nu eenmaal niet de invloed die de Verenigde Staten nog altijd als enige hebben. De achteloosheid die Trump aan de dag legt ten aanzien van Kasjmir laat eens te meer zien dat de wereld onder zijn leiding een onveiliger plaats is geworden.




Related Posts

Wat vindt NRC | Trumps lauwe reactie op escalatie Kasjmir is zorgwekkend

Het is altijd weer heftig om te zien hoe dicht de wederzijdse haat onder de oppervlakte ligt bij India en Pakistan. ‘Jai Hind!’, ‘Leve India!’ klonk het op sociale media in India na de luchtaanvallen die woensdag 31 dodelijke slachtoffers maakten in Pakistan. „Hier zullen ze voor boeten”, was de reactie van de Pakistaanse premier. India: „Als Pakistan reageert, zal India reageren.”

Escalatie ligt altijd op de loer als de twee landen ruzie hebben om Kasjmir, het schitterende maar getroubleerde voormalige prinsdom dat al sinds de onafhankelijkheid van de Britten in 1947 het belangrijkste twistpunt is. Telkens weer kijkt de wereld met spanning toe of de twee kernmachten zich zullen weten te beheersen. Ze hebben al drie oorlogen gevoerd om Kasjmir, wordt dit de vierde?

En altijd is daar Washington, dat meteen publiekelijk maant tot terughoudendheid van beide partijen en achter de schermen op diplomatiek niveau hard aan het werk gaat om de situatie te sussen.

Ditmaal loopt het anders. „Het is jammer”, zei president Trump desgevraagd. „Ik hoop dat het heel snel ophoudt.” Een dag later voegde hij toe: „Als er iets is dat ik kan doen om te helpen zal ik dat doen.” Het zijn vrijblijvende, makkelijke opmerkingen.

En dat terwijl dit de meest ernstige situatie rond Kasjmir is in zeker twintig jaar. De directe aanleiding is een aanslag in april, waarbij moslimmilitanten 26 toeristen doodschoten in het Indiase deel van Kasjmir. India zoekt de daders in terreurorganisaties die opereren vanuit Pakistan, waaronder Lasjkar-e-Taïba, dat al vele bloedbaden in India heeft aangericht. Pakistan ontkent betrokkenheid.

Ter vergelding liet premier Narendra Modi negen aanvallen uitvoeren op doelwitten in het door Pakistan bestuurde deel van Kasjmir, maar ook in de belangrijke provincie Punjab. Pakistan op zijn beurt claimt meerdere gevechtsvliegtuigen en drones te hebben neergehaald. Later kwamen daar nog drones bij die volgens Pakistan boven Lahore en Karachi vlogen, twee miljoenensteden die niets met Kasjmir te maken hebben. Grondgevechten tussen militairen langs de bestandslijn in Kasjmir hebben inmiddels zeker twaalf levens gekost.

Elke aantredende Amerikaanse president weet dat hij vroeg of laat met Kasjmir te maken kan krijgen. Voor Trump is dit de eerste internationale crisis die nieuw uitbreekt sinds het begin van zijn tweede termijn, een gelegenheid om te laten zien hoe hij zoiets oplost. Maar zijn opstelling is zo hands-off, dat India de ruimte lijkt te hebben gevoeld om na de aanslag harder terug te slaan dan gebruikelijk.

Dat is zorgwekkend, niet alleen ten aanzien van kruitvat Kasjmir, ook met het oog op alle andere sluimerende conflicten in de wereld. De manier waarop de Amerikaanse president Rusland en Israël hun gang laat gaan in Oekraïne en Gaza was in dit opzicht al veelzeggend. Nu staan er twee kernmachten tegenover elkaar.

Andere wereldleiders roepen nog wel op tot kalmte. De Britse premier Starmer, de nieuwe Duitse bondskanselier Merz, VN-leider Guterres, Frankrijk, China en de Europese Unie deden dit al. Maar zij hebben nu eenmaal niet de invloed die de Verenigde Staten nog altijd als enige hebben. De achteloosheid die Trump aan de dag legt ten aanzien van Kasjmir laat eens te meer zien dat de wereld onder zijn leiding een onveiliger plaats is geworden.


Opinie | MAGA-katholieken hopen op een geestverwant in het Vaticaan

Soms past een paus precies in zijn tijd. De progressieve Vaticanum II-hervormingen van paus Johannes XXIII vonden plaats toen The Beatles de wereld veroverden. Johannes Paulus II was de juiste paus om het wankelende Sovjet-imperium een flinke duw naar het einde te geven. Kunnen we in het tijdperk van Trump een reactionaire populist verwachten als opvolger van Franciscus?

Aangezien een groot aantal kardinalen die daarover gaan beslissen door Franciscus zijn benoemd is de kans daarop gering. Toch zullen sommige conservatieve katholieke lobbyisten hun uiterste best doen om de meer progressieve ideeën van Franciscus terug te draaien – zijn verdraagzaamheid tegenover homoseksuelen, zijn aandacht voor de armen, zijn zorg over klimaatverandering, en last maar zeker niet least, zijn kritiek op de politiek van Donald Trump. Veel van de rechtse lobbyisten komen uit de Verenigde Staten, en de meesten van hen zijn voor Trump. Die zogenaamde MAGA-katholieken (Make America Great Again) beschikken over veel geld en hebben machtige vrienden.

Trumps voormalige adviseur Steve Bannon staat bekend als een strenge katholiek. Volgens hem was de vorige maand overleden paus Franciscus een anti-Amerikaanse marxist, die moet „branden in de hel” omdat hij massa-immigratie zou hebben aangemoedigd, zich niet had verzet tegen de controle van de Communistische partij op de Rooms-Katholieke Kerk in China, en andere zonden.

Roger Stone is ook zo’n katholieke blaaskaak in de entourage van Trump. Volgens hem was Franciscus geen „legitieme” paus. Ook hij verwacht dat „het heet is waar [Franciscus] nu zit”.

Lees ook

Wachten op witte rook: mogelijk komt die nog deze week, maar er zijn meerdere ‘papabili’

Boven: De Sixtijnse Kapel, waar het conclaaf plaatsvindt. Midden: Kardinaal Pietro Parolin (rechts vooraan), staatssecretaris en nummer twee van het Vaticaan. Onder: Kleermaker Raniero Mancinelli werkt aan een witte soutane voor de paus. Foto’s Vaticaan Media, Tiziana FABI / AFP, Guglielmo Mangiapane/Reuters

‘Roomse stem’

Wat is er gebeurd met Amerikaanse katholieken? Ooit werden zij gezien als de relatief progressieve christenen in de VS. In 1960 stemde zo’n 80 procent op John F. Kennedy, en niet alleen omdat hij katholiek was. In 2020 kreeg Joe Biden, een veel vromere katholiek dan JFK, slechts 49 procent van de roomse stemmen.

De ‘roomse stem’ is evenmin eenduidig als de ‘Joodse stem’. Er bestond altijd een kloof tussen conservatieve katholieken die Nixon prefereerden boven JFK en progressieve gelovigen. JFK zelf zei daarover: „De nonnen zijn voor mij, de bisschoppen voor Nixon.” Maar de verschuiving naar rechts en extreem-rechts onder Amerikaanse katholieken is opmerkelijk.

Het slinken van de kerk heeft hier iets mee te maken. Minder jonge mensen hebben zin om priester te worden, en zij die dat nog wel willen zijn overwegend conservatief. Volgens een onderzoek van de Catholic University of America zag 68 procent van de aankomende priesters zichzelf in de jaren zestig als „theologisch progressief”. Dat zijn er nu niet eens 10 procent meer. De rest vindt zich „conservatief/orthodox”, en zelfs „zeer conservatief/orthodox”.

Er zijn echter meer redenen voor de verrechtsing van de Katholieke Kerk in de VS. Klassenverschillen spelen een rol, en dat betekent in Amerika onvermijdelijk ook rassenverschillen. De Democratische Partij kreeg vroeger veel stemmen in de zuidelijke staten, met name van witte kiezers die niet behoorden tot de hoogopgeleide, welvarende elite. Die stemmers waren in cultureel opzicht conservatief, maar steunden een progressief economisch beleid.

Toen kwamen de jaren zestig: seks, drugs, en rock ‘n roll, Vaticanum II, en wat gewis nog belangrijker was, burgerrechten voor zwarte Amerikanen. Als gevolg daarvan liepen veel katholieken, en vooral ook evangelische christenen, over naar de Republikeinen, die een culturele contrarevolutie beloofden: orde op straat, kerk op zondag, geen seks buiten het huwelijk, zeker niet tussen mensen van hetzelfde geslacht, en (in bedekte termen natuurlijk) de handhaving van witte suprematie. Daarom stemden veel behoudende christenen in 1968 op Nixon, en een halve eeuw later op Trump. Ras was ook hier van belang. Katholieke Trumpstemmers waren overwegend wit; zwarte en latino katholieken stemden eerder op Biden.

Progressieve katholieken

Er zijn natuurlijk nog heel wat liberale en progressieve katholieken in de VS, waaronder een aantal kardinalen. Maar de invloed van extreemrechtse katholieken die de sociale verworvenheden van de vorige eeuw ongedaan willen maken is enorm gestegen. Steve Bannon en Roger Stone zijn enkel de meest platvloerse voorbeelden. Belangrijker zijn de vijf extreem conservatieve katholieke rechters in het hooggerechtshof. Sonia Sotomayor is de enige progressieve katholiek onder de negen rechters. Trumps voormalige procureur-generaal, William Barr, was ook katholiek. Hij zag secularisme als een „sociale pathologie” die de „morele orde” aantastte. Trumps vicepresident, JD Vance, koos in 2019 voor het katholieke geloof.

Theologie telt uiteraard mee in de christelijke contrarevolutie. Katholieken zijn fel tegen abortus omdat het leven volgens hen begint met de conceptie. Protestanten tilden hier minder zwaar aan, maar zij schaarden zich achter katholieken in hun gemeenschappelijke streven om overheidsgeld los te krijgen voor confessionele scholen. Maar strenge katholieken en evangelische christenen vonden elkaar meer dan ooit in de cultuurstrijd die begon met Nixon, en die nu het land meer en meer verdeelt in twee kampen.

Verwoede cultuurstrijder

Aan de ene kant staan de relatief hoogopgeleide, min of meer seculiere bewoners van de grote steden die zich soepel opstellen tegenover de seksuele moraal, immigratie, en genderdiversiteit, maar die streng oordelen over racisme, homofobie, islamofobie, en andere xenofobieën. Aan de andere kant staan de lager opgeleide Amerikanen die geloven in de kerk, in een duidelijk onderscheid tussen man en vrouw, en in hun recht om wapens te dragen. Antiracisme wordt door hen vaak gezien als een bedreiging van hun status als witte meerderheid, en zij storen zich minder aan de fobieën die het progressieve kamp zo intens bezighouden.

Dat deze cultuurstrijd ook een klassenstrijd is bleek uit de opmerking van Barack Obama, die in 2008 een deel van zijn politieke tegenstanders afdeed als mensen „die zich vastklampen aan hun geweren of hun religie”, de mensen kortom die Hillary Clinton later de deplorables noemde.

Verbanden die in de cultuuroorlog vaak worden gemaakt zijn niet altijd logisch. Donald Trump zei in 2020 dat de vrome Joe Biden „tegen God” was, en „tegen wapens”. Wij houden van wapens, en God dus ook. Voor een verwoede cultuurstrijder is dit verband volstrekt duidelijk. Dat veel katholieken dit nu ook geloven is, wel… deplorable.


Complottheorieën ontleed voor kinderen: nergens simplistisch en toch speels

‘HET ZOU KUNNEN…”, vangt de suggestieve inleiding van Complot aan, „… dat dit boek door Jan Paul Schutten geschreven is, zoals op het omslag staat. Maar geloof jij dat? Misschien is het wel geschreven door een geheim genootschap, in opdracht van de regering. Bijvoorbeeld om mensen in slaap te sussen en te doen alsof het wél klopt wat je op het nieuws hoort of in de kranten leest.”

Een non-fictieboek over „de spannendste samenzweringstheorieën” beginnen met het zaaien van twijfel is niet alleen grappig maar ook sterk: zo laat Schutten je ervaren hoe makkelijk het eigenlijk is over van alles en nog wat een complottheorie te bedenken. En hoe moeilijk het kan zijn de grens tussen gezond en ongezond wantrouwen te bepalen. Want hoe weet je nou welk verhaal je kunt geloven en of het een echt complot is of niet?

Met deze fijne, bevragende houding ontrafelt en ontkracht Schutten vervolgens een aantal beroemde en beruchte complotverhalen. Zoals die over de aarde die plat is, de in scène gezette maanlanding, de klimaathoax, de elite die uit is op wereldheerschappij… Consequent en helder zet hij in ieder hoofdstuk uiteen wat de betreffende samenzweringstheorie behelst, wie in het complot zitten, welke bewijzen en tegenbewijzen er zijn, wat de rol van de media en wetenschap zijn en hoe de psychologie werkt die schuil gaat achter de aantrekkingskracht van het complot. Daarna volgt een slotoordeel over hoe groot de kans is dat de complottheorie waar is, en of deze gevaarlijk is.

Denkbeeldige gesprekjes

Al die verschillende aspecten van complotdenken belichten, is geen sinecure. Maar Schutten kan dit. Net als in zijn bekroonde non-fictietrilogie over de evolutie, het menselijke lichaam en de oerknal, maakt hij in begrijpelijke taal en met humor complexe materie inzichtelijk zonder zaken te simplificeren. Effectief daarbij zijn de gesprekjes die Schutten met zijn denkbeeldige lezers voert: „Dit zijn wel heel veel verdachte dingen”, merkt er bijvoorbeeld eentje op na Schuttens lijst van dubieuze omstandigheden rondom 9/11. „Ik wil het allemaal uitgezocht hebben.” „ALLES? Meen je dat nou!” „ALLES!” Waarna Schutten puntsgewijs toewerkt naar zijn conclusie dat de kans dat 9/11 een complot was „even groot is als de kans dat jij nadat je deze eindconclusie hebt gelezen nog steeds denkt dat het een complot is”.

Die speelse aanpak geeft lucht aan de hoge informatiedichtheid. Daarnaast schreef Schutten zijn boek in de vorm van rapporten en dossiers om het „een beetje spannender te maken”. Die lardeerde hij met tal van onderhoudende feitjes, kaarten, grafiekjes en historische overzichten. Zo is er een krantenberichtje over de mislukte (stoom)raketlancering van stuntman Mike Hughes die in 2020 wilde bewijzen dat de aarde plat is, en blijkt uit de tijdlijn van „ufo’s door de eeuwen heen” dat er mogelijk al in 1450 v. Chr. onverklaarbare dingen aan de hemel opdoemden. Maar ook de slimme vormgeving en paginagrote, cartoonachtige tekeningen in zwart-wit van de Vlaamse illustrator Koen Aelterman, geven sjeu aan Complot. Krachtig is bijvoorbeeld het onheilspellende beeld van de elite die als een groep gemaskerde marionetspelers boven een krioelende wereld hangt.

Denkfouten

Het is overigens lovenswaardig dat Schutten complotdenkers nergens wegzet als idioten. Sterker: hij laat juist zien dat iedereen denkfouten maakt („zelfs ik dus, kan je nagaan!”) en verbanden ziet die er niet zijn of op toeval berusten, zoals hij uitlegt middels de Ramsey-theorie (in grote systemen duiken altijd patronen op), en ook dat als je eenmaal in de rabbit hole van de sociale media bent gekukeld je er niet zomaar uitklimt. Bovendien: complotten bestaan. Denk maar aan hoe big oil decennialang de wetenschap voor hun fossiele karretjes spande om de klimaatopwarming te ontkennen. En maakt niet elke bewezen samenzwering een verwante mogelijk? Ja, zegt Schutten, maar pas op voor misleiding: check de bron, controleer bewijs, herken drogredenen en vermijd de sociale media.

Complot is een boek dat hoognodig geschreven moest worden.