Nog een tribunaal? Ja, toch maar wel. De oprichting van een speciale rechtbank voor de Russische inval van Oekraïne, vrijdag aangekondigd in Lviv, is belangrijk voor de internationale rechtsorde. Oók als de kans op succesvolle berechting van Vladimir Poetin gering is.
Het speciale tribunaal, waarin Oekraïne samenwerkt met de Europese Unie, zal zich uitsluitend richten op de misdaad agressie, ofwel het binnenvallen van een ander land. Het zal complementair zijn aan het Internationaal Strafhof, dat in 2023 al een arrestatiebevel uitvaardigde tegen Poetin voor oorlogsmisdaden in Oekraïne, meer specifiek het ontvoeren van kinderen. Het Strafhof kan volgens zijn eigen regels Poetin niet vervolgen voor agressie, omdat Rusland niet bij het hof is aangesloten.
Op het eerste gezicht klinkt het misschien als juristerij, een nieuwe rechtbank voor een oorlog die al is ondergebracht bij het Strafhof, het permanente tribunaal dat de zwaarste misdrijven in de wereld behandelt. Bovendien verandert een nieuw tribunaal weinig aan het belangrijkste probleem voor de berechting van Poetin: het ontbreken van een internationale politiemacht om hem te arresteren.
Het agressietribunaal kent zelfs een extra belemmering: anders dan het Strafhof mag het geen zittende staatshoofden vervolgen. Omdat Poetin nog geen belangstelling heeft getoond voor zijn pensionering – en daar nu wellicht nog minder toe geneigd zal zijn – is veel geduld een vereiste, zoals vrijwel altijd in het internationaal recht.
Aanklachten zonder beklaagden in het verdachtenbankje: het is een fenomeen dat het Strafhof een tandeloos imago geeft. Zo wacht het al zestien jaar op de Soedanese oud-president Bashir en al twintig jaar op de Oegandese rebellenleider Joseph Kony. Dit roept de vraag op of de initiatiefnemers met een agressietribunaal niet hun eigen teleurstelling en vernedering organiseren.
Maar Poetins arrestatie is geenszins uitgesloten, evenmin als die van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, die eveneens wordt gezocht door het Strafhof. Dat bewijst de verrassende overdracht van de Filippijnse oud-president Rodrigo Duterte eerder dit jaar. Doordat Duterte in ongenade was gevallen bij zijn opvolger zit hij nu in de cel in Scheveningen. Het kan de beste autocraat overkomen.
Een speciaal tribunaal voor Russische agressie zendt vanaf de oprichting een signaal uit. Niet alleen naar Poetin, ook naar andere leiders met neigingen tot imperialisme. Het laat zien dat er een internationale norm bestaat en dat er nog staten zijn die zich er sterk voor maken. Of het nu gaat om Poetin en de Baltische staten, om Xi Jinping en Taiwan of Donald Trump en Groenland; ze kunnen de soevereiniteit van landen negeren, maar krijgen er nieuwe zorgen voor terug. Anders dan het Strafhof mag het agressiehof processen voeren bij verstek. Dat is niet zaligmakend, maar helpt bij handhaving van de norm.
Premier Schoof sprak zuinig over de vraag of dit tribunaal net als het Strafhof, het Internationaal Gerechtshof en de inmiddels gesloten tribunalen voor voormalig Joegoslavië, Rwanda en Libanon in Den Haag gevestigd moet worden. Alleen als andere landen gelijkwaardig meebetalen aan het „forse prijskaartje”, dan is het volgens hem een optie. Meer enthousiasme is op zijn plaats. Den Haag als internationale stad van vrede en recht doet veel voor de reputatie van Nederland. Als het kabinet dat wil behouden, moet het consequent zijn.
Gisteravond zat Marco Kroon, erkend oorlogsheld en drager van de Militaire Willems-Orde, aan bij Bar Laat om zijn boek Paraat te promoten. In de ankeiler op X stond: ‘Paraat staan zit Marco Kroon in het bloed’. Gezien het zeer recente verleden een waarheid als een koe. Ik vervloekte het dat Bar Laat tegenwoordig zo laat wordt uitgezonden want deadline technisch helaas te laat voor deze column. Toen ik het las vond ik het optreden van Marco Kroon bij de herdenking van tachtig jaar Vrijheid in Wageningen, waarbij hij een demonstrant tegen de grond wierp nog voordat die zijn vlag kon uitvouwen en vervolgens een paar meter over het wegdek sleepte, waarbij de demonstrant naar eigen zeggen een lelijke schaafwond opliep waarvoor hij aangifte deed tegen Marco Kroon, wat veel verontwaardiging opriep, maar voor Kroon zeker herkenbaar moet zijn omdat hij zelf ook ooit aangifte deed tegen agenten die hem arresteerden wegens wildplassen met carnaval omdat ze daarbij zijn pink kneusden, opeens wel slim. Of slim… Gewiekst is een beter woord omdat Marco Kroon met die actie de auteur Marco Kroon op het juiste moment in het zonnetje zette. Hij was zijn boek geworden, hij had het ook ‘super-paraat’ kunnen noemen. Zijn sympathie-factor steeg enorm, meer dan driekwart van ons volk schijnt achter zijn parate ingrijpen te staan. Amerika heeft Superman, Spiderman en al die anderen, wij konden daar tot voor kort niets tegenoverstellen, maar nu is daar onze Marco Kroon die deze stripfiguren naar de kroon steekt. Wat een timing, achter het gespuis aan tijdens de nationale herdenking. Live, het volk zat ademloos voor de buis. Wat hij in zijn nog korte leven al heeft meegemaakt grenst aan het ongelooflijke, zelfs als hij niet kan schrijven is het spannender dan pak ’m beet Snuf de Hond, Oorlogswinter of alles van Tommy Wieringa.
Dat zijn actie eigenlijk overbodig was, de demonstrant en zijn trawanten waren al gespot en bijna gegrepen door de veiligheidsmensen, deed geen afbreuk aan zijn heldendaad. Zelfs onze hoogste militair, commandant der strijdkrachten Onno Eichelsheim liet op de radio weten dat hij trots is op deze Marco Kroon. Zo dapper had hij ze nog niet vaak in het echt gezien. Op naar een waakzame samenleving, vol mensen die niet twijfelen maar meteen handelen als ze denken dat de orde wordt verstoord! Mensen die geen last hebben van mitsen en maren. Niet dat Marco Kroon die niet kent, maar die komen pas later, achter zijn schrijftafel. Een deel van het gedachtegoed is nu te koop. Het heet Paraat. Marketingtechnisch laat hij alle andere schrijvers met een korte sprint van nog geen twaalf meter zijn hielen zien. Marco Kroon is veel slimmer dan ik al dacht. Wat een held.
Marcel van Roosmalen schrijft op maandag en donderdag een column.
Nog een tribunaal? Ja, toch maar wel. De oprichting van een speciale rechtbank voor de Russische inval van Oekraïne, vrijdag aangekondigd in Lviv, is belangrijk voor de internationale rechtsorde. Oók als de kans op succesvolle berechting van Vladimir Poetin gering is.
Het speciale tribunaal, waarin Oekraïne samenwerkt met de Europese Unie, zal zich uitsluitend richten op de misdaad agressie, ofwel het binnenvallen van een ander land. Het zal complementair zijn aan het Internationaal Strafhof, dat in 2023 al een arrestatiebevel uitvaardigde tegen Poetin voor oorlogsmisdaden in Oekraïne, meer specifiek het ontvoeren van kinderen. Het Strafhof kan volgens zijn eigen regels Poetin niet vervolgen voor agressie, omdat Rusland niet bij het hof is aangesloten.
Op het eerste gezicht klinkt het misschien als juristerij, een nieuwe rechtbank voor een oorlog die al is ondergebracht bij het Strafhof, het permanente tribunaal dat de zwaarste misdrijven in de wereld behandelt. Bovendien verandert een nieuw tribunaal weinig aan het belangrijkste probleem voor de berechting van Poetin: het ontbreken van een internationale politiemacht om hem te arresteren.
Het agressietribunaal kent zelfs een extra belemmering: anders dan het Strafhof mag het geen zittende staatshoofden vervolgen. Omdat Poetin nog geen belangstelling heeft getoond voor zijn pensionering – en daar nu wellicht nog minder toe geneigd zal zijn – is veel geduld een vereiste, zoals vrijwel altijd in het internationaal recht.
Aanklachten zonder beklaagden in het verdachtenbankje: het is een fenomeen dat het Strafhof een tandeloos imago geeft. Zo wacht het al zestien jaar op de Soedanese oud-president Bashir en al twintig jaar op de Oegandese rebellenleider Joseph Kony. Dit roept de vraag op of de initiatiefnemers met een agressietribunaal niet hun eigen teleurstelling en vernedering organiseren.
Maar Poetins arrestatie is geenszins uitgesloten, evenmin als die van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, die eveneens wordt gezocht door het Strafhof. Dat bewijst de verrassende overdracht van de Filippijnse oud-president Rodrigo Duterte eerder dit jaar. Doordat Duterte in ongenade was gevallen bij zijn opvolger zit hij nu in de cel in Scheveningen. Het kan de beste autocraat overkomen.
Een speciaal tribunaal voor Russische agressie zendt vanaf de oprichting een signaal uit. Niet alleen naar Poetin, ook naar andere leiders met neigingen tot imperialisme. Het laat zien dat er een internationale norm bestaat en dat er nog staten zijn die zich er sterk voor maken. Of het nu gaat om Poetin en de Baltische staten, om Xi Jinping en Taiwan of Donald Trump en Groenland; ze kunnen de soevereiniteit van landen negeren, maar krijgen er nieuwe zorgen voor terug. Anders dan het Strafhof mag het agressiehof processen voeren bij verstek. Dat is niet zaligmakend, maar helpt bij handhaving van de norm.
Premier Schoof sprak zuinig over de vraag of dit tribunaal net als het Strafhof, het Internationaal Gerechtshof en de inmiddels gesloten tribunalen voor voormalig Joegoslavië, Rwanda en Libanon in Den Haag gevestigd moet worden. Alleen als andere landen gelijkwaardig meebetalen aan het „forse prijskaartje”, dan is het volgens hem een optie. Meer enthousiasme is op zijn plaats. Den Haag als internationale stad van vrede en recht doet veel voor de reputatie van Nederland. Als het kabinet dat wil behouden, moet het consequent zijn.
Oorlog, draken, seks en magie zijn de ingrediënten van de megabestseller van Rebecca Yarros, Onyx Storm – in de Nederlandse vertaling verschenen als Door duisternis gesmeed. Het derde boek uit de Empyrean-reeks van Yarros staat al maanden in de bovenste regionen van de bestsellerlijst van de New York Times. Met bijna drie miljoen verkochte exemplaren in de eerste zeven dagen na de verschijning is Onyx Storm bovendien de snelst verkopende roman in twintig jaar. Ook in Nederland stond het boek na de lancering bovenaan in de Bestseller 60.
Volgens Ilse van Lith, boekverkoper bij boekhandel Van Piere in Eindhoven valt de populariteit van de boeken van Yarros alleen te vergelijken met de Harry Potter-boeken rondom de eeuwwisseling: „Net als twintig jaar geleden bij J.K. Rowling, willen mensen zo snel mogelijk het nieuwe deel in de serie van Rebecca Yarros in handen hebben.”
Dat leverde ook van Harry Potter bekende taferelen op: boekwinkels overal in Nederland en België, waaronder Van Piere, organiseerden eerder dit jaar nachtelijke verkoopmomenten om fans de kans te geven om als eerste een exemplaar van het boek te bemachtigen. Van Lith: „Zulke fans zijn in positieve zin gestoord dat ze elkaar zo opjutten dat ze ’s nachts naar een boekwinkel willen komen.”
Ter vergelijking: de laatste megabestseller van Colleen Hoover, It Starts With Us, verkocht 810 duizend exemplaren in de eerste week. Onyx Storm verpulverde dat record door meer dan het driedubbele te verkopen. Inmiddels zijn wereldwijd in totaal al meer dan twaalf miljoen exemplaren verkocht van de drie boeken uit de Empyrean-reeks.
Wat maakt de boeken van Rebecca Yarros zo populair? „Je belandt als lezer in een emotionele rollercoaster”, vertelt Jolien, die in haar vrije tijd boeken bespreekt voor website StoerLeesVoer. „Yarros heeft het vermogen om je enorm mee te laten leven met haar personages. Ze weet je écht te raken.” Jolien werd naar eigen zeggen overrompeld door de boeken uit de Empyrean-serie: „De hele serie zit vol spannende momenten. De gigantische cliffhangers zorgen ervoor dat je op het puntje van je stoel zit en door móet blijven lezen.”
Volgens Nienke Posthuma, die wekelijks schrijft over boeken op haar blog Booksometea, beschikt Yarros over een indrukwekkend verteltalent. „Ze bouwt haar verhalen met zoveel vaart en humor op, dat je als lezer direct meegesleurd wordt. Ondanks de zware thema’s, zoals oorlog, moord en martelingen, weet ze toch ook een luchtige toon te behouden. Het verhaal wordt nooit te zwartgallig.”
Broze heldin
In 2023 begon de boekenreeks met Fourth Wing (In steen gebrand), een jaar later verscheen Iron Flame (Een ijzeren vlam) en begin dit jaar kwam daar het derde deel Onyx Storm bij. In de boeken maak je kennis met een fictief continent dat verscheurd wordt door een oorlog die al honderden jaren duurt. Het twintigjarige hoofdpersonage, Violet Sorrengail, is allesbehalve een onoverwinnelijke heldin. Violet lijdt namelijk aan een chronische ziekte waardoor ze last heeft van hypermobiliteit, gewrichtspijn en broze botten. Dat weerhoudt haar niet haar om, onder dwang van haar moeder, een loodzware opleiding te volgen aan het Basgiath Oorlogscollege in Navarre en toe te treden tot het elitekorps van de drakenrijders.
Op het oorlogscollege blijkt Violet tegen ieders verwachting in een bijzonder talent te hebben om contact te maken met draken. Ze weet haar beperkingen te compenseren met vindingrijkheid en intelligentie.
Centraal in het verhaal staat ook de relatie met rebellenzoon Xaden Riorson. Door de boeken heen ontwikkelt hun verhouding zich van concurrerende vijanden tot een diepgaande band waarbij trigger warnings nodig zijn om de lezer voor te bereiden op de onverhulde seksscenes.
De Empyrean-serie valt onder te brengen in het tamelijk nieuwe genre fantasy-boeken dat ‘romantasy’ wordt genoemd. Daaronder vallen boeken waarin klassieke fantasy-elementen, zoals magie en draken, worden gecombineerd met romantiek en expliciete seksscènes. Boeken als A Court of Thorns and Roses van Sarah J. Maas en de Twilight-reeks van Stephenie Meyer wisten vergelijkbare elementen al eerder succesvol te combineren.
Boekblogger Nienke Posthuma stoort zich aan dat etiket ‘romantasy’ dat op de boeken van Rebecca Yarros is geplakt. „Dat klinkt zo patriarchaal en neerbuigend. De boeken bevatten zoveel meer dan alleen die paar seksscènes. Met zo’n term wordt geen recht gedaan aan de breedte en diepte van het verhaal en de personages. In totaal tellen de drie boeken zo’n vijftienhonderd pagina’s. Romantische scènes komen maar in een handjevol hoofdstukken voor. Game of Thrones wordt toch ook geen ‘romantasy’ genoemd? De enige verschillen zijn dat de seks hier wèl met wederzijdse instemming gebeurt en dat dit boek is geschreven door een vrouw.”
De boekenreeks van Yarros wordt daarnaast ook wel gerekend tot een andere categorie: New Adult-boeken, hoewel dit vooral een term uit de marketingwereld lijkt te zijn. Linda Ackermans, die als promovendus aan de Radboud Universiteit onderzoek doet naar Young Adult-boeken: „New Adult-boeken zijn in de regel voor lezers van twintig jaar en ouder. De hoofdpersonages zijn vaak ouder dan in Young Adult-boeken, waarin hoofdpersonages tieners zijn. Seks is daarom ook explicieter aanwezig. Er is nog geen onderzoek naar gedaan, maar ik zou me kunnen voorstellen dat Young Adult-lezers als ze ouder worden meer belangstelling hebben voor boeken met iets meer pit.”
Dat seksualiteit in de boeken wordt beschreven vanuit het oogpunt van de vrouw, is vernieuwend
Onderzoek van WordsRated, een internationaal onderzoeksbureau, laat zien dat de verkoop van Young Adult-boeken tussen 2018 en 2023 wereldwijd met 48,2 procent is gestegen. Daarmee is het de boekencategorie die de grootste groei heeft doorgemaakt.
Het megasucces van Onyx Storm heeft volgens Jan Verhagen, directeur bij boekhandel Van Piere in Eindhoven, voor een groot deel te maken met de populariteit van het boek op sociale media. „Er is rondom Onyx Storm een grote online community ontstaan die zo snel mogelijk het boek in handen wil hebben om spoilers te voorkomen en mee te kunnen praten op sociale media.”
Ackermans spreekt in haar onderzoek over de marketing van Young Adult-boeken van een ‘interactief brandingproces’. Daarbij zijn lezers, auteurs en uitgevers gezamenlijk betrokken. „Lezers zijn niet meer alleen consumenten van boeken, maar helpen – onbetaald – mee bij de promotie door actief te zijn op sociale media. Een deel van het marketingwerk wordt zo voor de uitgever gedaan. Uitgevers proberen daar op in te spelen door invloedrijke boektokkers aan zich te binden, onder meer met exclusieve speciale edities van de boeken.”
Ook auteurs spelen volgens Ackermans een steeds actievere rol bij de promotie. „Rebecca Yarros deelt bijvoorbeeld op Instagram een zogeheten ‘bookcover reveal’, waarbij het omslag van haar nieuwe boek voor het eerst te zien is. Fans op TikTok delen dit weer met hun volgers, zodat er op een hele simpele manier miljoenen potentiële lezers worden bereikt.”
Miljoen beoordelingen
Yarros is daarmee zelf voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor haar succes door actief te zijn op sociale media. Ze heeft 1,4 miljoen volgers op Instagram en 442.000 volgers op TikTok. Daardoor kan ze rekenen op een fanatieke en loyale achterban. Twee maanden na verschijning had Onyx Storm al bijna een miljoen beoordelingen op het populaire platform GoodReads. Bijna de helft van de lezers beoordeelde het boek met vijf sterren. Populaire TikToks over het boek kunnen rekenen op honderdduizenden views – met uitschieters in de miljoenen. „Harry Potter, Twilight en Hunger Games waren in het verleden soortgelijke fenomenen, maar het unieke bij de boeken van Yarros is dat TikTok zo’n enorme rol speelt”, zegt Ackermans.
Dat de boeken van Yarros voornamelijk vrouwelijke lezers aanspreken heeft volgens Ilse van Lith te maken met de feministische inslag. „Dat seksualiteit in de boeken wordt beschreven vanuit het oogpunt van de vrouw, en dat het vrouwelijk orgasme zo’n prominente rol speelt, is vernieuwend”, vertelt de boekverkoper. „De combinatie van een vrouwelijke heldin en erotiek in een genre dat voorheen bijna volledig werd gedomineerd door sterke mannelijke hoofdpersonages, blijkt een succesformule.”
Lees ook
Boekenclubs zijn niet stoffig: tien tips om van start te gaan
Ackermans beaamt de nieuwe interesse in een vrouwelijke heldin: „Complexe vrouwelijke hoofdpersonages, bij wie het perspectief ligt, zijn sinds het begin van deze eeuw in fantasy veel gangbaarder geworden. Dat kan er natuurlijk aan bijdragen dat dit soort boeken vaker vrouwelijke lezers aanspreken.”
Het belangrijkste van het fenomeen Onyx Storm, is misschien wel dat Yarros jonge mensen aan het lezen krijgt. Volgens boekblogger Nienke Posthuma werken de boeken aanstekelijk: „Een vriendin van me had jarenlang geen boek aangeraakt, tot ze zich aansloot bij een leesclubje. Een van de eerste boeken die ze daar lazen was Onyx Storm – en sindsdien is ze weer helemaal in de ban van lezen.”
