Wat vindt NRC | Het antwoord op de winst van Trump is openheid, verdraagzaamheid en redelijkheid

Dus Israël stemt een beetje chagrijnig in met een voorlopige wapenstilstand met Hamas. Voor hoelang? Hoelang is een Chinees. Ik vraag me af of je erop kunt gokken. Dat zou grappig zijn: dat je bij de bookmakers mag wedden over de duur van de wapenstilstand. En dat je ook mag zeggen wie er volgens jou als eerste weer met zijn supersonische Cobra’s gaat gooien.

Wat je ermee kan winnen? Geld natuurlijk. Dat snap ik zelfs. En als je heel veel geld inzet, dan krijg je heel veel geld uitbetaald. Dat lijkt me heerlijk om kinderlijk blij te zijn omdat deze bijna tachtigjarige oorlog weer in alle hevigheid losbarst. Je kijkt op je telefoon en roept keihard ‘yes’! Je belt je geliefde met de mededeling dat je een exquis sterrenrestaurant hebt gereserveerd. ’s Avonds drink je aan een met damast gedekte tafel een schitterende Château Petrus 1995 op je welverdiende succes. Welverdiend? Ja, zoveel mazzel heb je nou ook weer niet gehad in je leven.

Het lijkt me ook leuk om dan in dat restaurant een feministische Babygirl-discussie te voeren. Over het orgasmerecht van vrouwen in de overgangsklasse. Ik lees de artikelen hierover al weken met zoveel jongensplezier. Moet de doorgaans uitgeneukte echtgenoot dat allemaal regelen of is een viriele toyboy/werkstudent een betere optie? Hoeveel jongens zijn bereid om dit soort oude fietsklusjes te klaren?

Of ik de film gezien heb? Ja. Of ik net zoals veel soortgenoten omver geblazen werd door de behandeling van deze problematiek? Dat viel nogal mee. Ik vond het goed gefilmd en gespeeld, maar het geheel nogal achterhaald. Ik vrees dat ik er te oud voor ben. Of te slim. Te dom kan ook. Volgens veel vrouwen in mijn omgeving ben ik dat alle drie.

Ik koppel grachtengordelonderwerpen graag aan sterrenrestaurants omdat rijke mensen nou eenmaal andere problemen hebben dan de rest van de wereld. Laatst luisterde ik in een keurig café in Amsterdam-Zuid naar een meneer met burn-outangst. Heerlijk woord. Het kwam van zijn emotiecoach, die hij meer dan ooit nodig had. Hij sprak schaamteloos luid over het zorgvuldig willen afbouwen van zijn prozac pretpastilles omdat hij door die pillen moeilijk klaarkwam en makkelijk aankwam. Ik dacht: dan heb je er twee problemen bij. Moet de dosis dan niet juist verhoogd?

Ik las onderhand over de geopolitieke conflicten die nu spelen en de oorlogen die binnenkort gaan beginnen. Mijn krant vatte spontaan vlam door de beelden uit Los Angeles. Grappig dat men in de media meer bezig is met de brandschade aan de protserige paleizen van de filmsterren dan met de doodgewone huizen van de doodgewone mensen. Reinout Oerlemans is veilig en dat lucht op. En ik ben ook blij dat die relatie tussen dat maffe mokkel en Brad Pitt niet is doorgegaan. Anders was deze arme Française ook haar huis nog eens kwijt geweest.

Dit zijn trouwens wel de lekkere verhalen die het leven in deze mistige tijden draaglijk maken. Net als de koning die deze week bij de Belastingdienst op bezoek ging. Dit alles onder het motto: komen jullie niet naar mij dan kom ik wel naar jullie. Toen een roddeljournaliste aan Willy vroeg hoe het voor hem was om een keer een blauwe envelop te zien, reageerde ons staatshoofd alsof hij juist een complete zak blauwe diepvriesbessen van Albert Heijn had doorgeslikt. Hij verdween verbolgen in zijn limo.

Toch nog even terug naar Gaza. Ik ben geen oorlogsdeskundige, maar ik mag toch wel verbijsterd zijn als ik begrijp dat de Israëliërs nog tot de laatste seconde voordat het bestand officieel ingaat bombardementen blijven uitvoeren op de weerloze Gazanen? De overeenkomst gaat namelijk zondag pas in. Dus dan sta je volkomen in je recht als je tot die dag nog wat kleine kinderen wil doodgooien.

Een emotiecoach en pretpastilles. Daar ben ik aan toe. Ik snak er zelfs naar. Maar de vraag is of ik ze krijg. Ik ga mijn uiterste best doen en denk dat dat lukt. Wedden?

Delen

Mail de redactie

Veel is de afgelopen maanden gezegd en geschreven over het gevaar dat een tweede presidentschap van Donald Trump met zich meebrengt voor de democratie en de Amerikaanse rechtsstaat. En zijn eerste woorden, benoemingen en daden nemen de grote zorgen over wat de VS en de wereld kunnen verwachten, niet weg.

Trump belooft zijn ambities waar te maken. De hoop is dat hij doelt op het verbeteren van de levens van al die miljoenen Amerikanen die in november opnieuw hun stem aan hem toevertrouwden. Die zich acht jaar geleden niet lieten wegzetten als ‘deplorables’ (dixit Hillary Clinton) of ‘garbage’ (Joe Biden). Die in Trump een verlosser zien, die zijn retoriek over onder meer de economie en immigratie zal omzetten in beleid.

Helaas lijkt Trump te doelen op het uitbreiden van zijn macht, op wraak op degenen die hem afvielen, op het uitschakelen van degenen die hem tegenspreken of simpelweg niet bevallen, en op het veranderen van die instellingen die de trias politica in balans houden. En al eerder bleek dat wat Trump zegt – hoe kwestieus, grof of onwaar dat ook is – daadwerkelijk is wat hij bedoelt. In tegenstelling tot zijn vorige presidentschap hebben hij en zijn naaste medewerkers zich nu bovendien beter voorbereid op de ambtstermijn.

Tot dit trumpisme en alle onvoorspelbaarheid die de aanstaande president met zich meebrengt, zullen de Amerikanen zich moeten verhouden, alsook de rest van de wereld. Duidelijk is dat de verkiezingsuitslag van 2016 geen eenmalige afwijking was. Zoals de voorkeur voor rechts-radicale en populistische partijen dat in Europa ook niet is.

De opdracht aan het midden, aan iedereen die de liberale vrijheden liefheeft die in de afgelopen eeuwen werden verworven, is niet te vervallen in bitterheid. Dat is helaas nog te vaak het zichtbare gevolg, ook in het Nederlandse parlement. Democratie is accepteren dat de kiezer een andere keuze heeft gemaakt.

Dergelijke acceptatie betekent niet dat er blijdschap hoeft te zijn. Vooral ook niet dat de eigen idealen opzij moeten worden geschoven – in tegendeel, geef er stem aan. Niet eens in de vier jaar, maar altijd. En blijf zonder omhaal je uitspreken tegen xenofobie, seksisme, racisme, en een gebrek aan respect en fatsoen.

Acceptatie betekent ook niet dat er moet worden meegegaan met het trumpiaanse frame dat democratie een zero sum-game is. In een tweepartijenstelsel kan dat zo lijken, zeker als de media de verkiezingen beschouwen als een race, een game bijna. Het is zorgelijk dat het Nederlandse meerpartijenstelsel ook steeds vaker zo wordt gezien.

Democratie is geen wedstrijd met één winnaar die vervolgens alleen voor zijn eigen trouwe achterban – of louter het miljoenen dollars donerende deel daarvan – iets verandert. Democratie is opkomen voor het héle volk, inclusief de achterban van de tegenstander en niet-kiezers, en juist voor minderheden die zichzelf niet kunnen beschermen. Democratie is opkomen voor de instituties die haar schragen: een vrije pers, een onafhankelijke rechtspraak, en een volksvertegenwoordiging die zonder last of ruggenspraak de macht kan controleren.

Het vraagt iets van de oppositie de komende jaren, in de VS en in Europa, om die democratie te beschermen. Dat begint met niet louter roepen dat de tegenstander niet deugt (want racist, misogyn, ophitser), maar oprecht nieuwsgierig te zijn naar de ander, naar waaróm de kiezer op Trump of op radicaal-rechtse leiders stemde.

Het is onverstandig om die kiezer weg te zetten als iemand die niet begrijpt hoe de economie werkt of de voordelen van migratie of een diverse samenleving niet snapt. Of erop te wijzen dat hij niet doorhad wat de gevolgen van nog eens vier jaar Trump zullen zijn. Trump was geen wild card, zoals in 2016. De kiezer wist ditmaal waarvoor hij koos.

Het liberale midden zal niet alleen moeten luisteren naar zorgen – dat is makkelijk en was een halfzachte oplossing van de afgelopen decennia – maar zal met een stevig antwoord moeten komen over hoe het leven van de kiezer eruit kán zien, die zorgen in acht nemend. Zonder moralisme te prediken, en door het grenzeloze vertrouwen in het eigen gelijk opzij te zetten.

Andersom wordt ook wat gevraagd van degenen die zich tegen beter weten in hebben laten leiden door desinformatie, en er voor kiezen om níet nieuwsgierig te zijn, alleen geïnteresseerd te zijn in het eigen lot.

Het vraagt kortom om openheid, om verdraagzaamheid, en om redelijkheid. Ouderwetse negentiende eeuwse liberale begrippen wellicht, maar wel die er anno 2025 nog toe moéten doen.

Delen

Mail de redactie