N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Val kabinet-Rutte IV
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/lux-rubriek-1.png)
Deze eeuw is slechts één Nederlands kabinet erin geslaagd de rit uit te zitten. Dat was het kabinet Rutte II (2012-2017) van VVD en PvdA. In het licht daarvan zou de val van het kabinet Rutte IV, vrijdag 7 juli, niet verbazingwekkend moeten zijn. Toch is deze kabinetscrisis opmerkelijk omdat de minister-president zélf dit keer een eind maakte aan zijn eigen kabinet. Premier Mark Rutte (VVD), de uitvinder van het ‘geitenpaadje’, verklaarde plotseling een onderdeel van het asielbeleid tot ononderhandelbaar. Namelijk dat de komst van asielzoekers moest worden afgeremd door gezinshereniging voor een bepaalde categorie vluchtelingen te verbieden. De ‘pauzeknop voor nareizigers’ noemt de VVD dat eufemistisch. Een maatregel die overigens op gespannen voet staat met diverse humanitaire verdragen, en waarvan het effect volgens experts miniem zal zijn. Rutte was echter onwrikbaar, in de wetenschap dat de kleinste coalitiepartner, de ChristenUnie, voor wie gezinswaarden cruciaal zijn, hiermee nooit zou kunnen instemmen. En ziedaar: een crisis en nieuwe verkiezingen.
De premier zal wellicht gedacht hebben aan die keer dat het CDA zich onder leiding van minister-president Ruud Lubbers in 1989 ontdeed van coalitiepartner VVD. Hij liet zijn tweede kabinet vallen omdat VVD-leider Joris Voorhoeve zich verzette tegen de afschaffing van het reiskostenforfait. Net zomin als het reiskostenforfait de werkelijke reden was voor de val van het kabinet Lubbers II is dat de ‘pauzeknop’ van Rutte IV.
Dit kabinet was namelijk al klinisch gevallen op 15 maart dit jaar toen Caroline van der Plas (BBB) een monsterzege haalde bij de Provinciale Statenverkiezingen. De BBB heeft daardoor sinds kort de grootste fractie in de Eerste Kamer. Dat heeft de Haagse politieke balans verstoord en het toch al krakkemikkige kabinet aan het wankelen gebracht. Met uiteindelijk dit resultaat.
Het is een beetje naïef om de VVD nu van ‘cynische machtspolitiek’ beschuldigen. Het is geen morele kwestie maar een bestuurlijke. Politiek gaat om het vergaren en het behouden van macht, langs democratische weg, om zoveel mogelijk idealen van de kiezers te verwezenlijken. En het valt toe te juichen dat Rutte zijn vermomming als procesbegeleider even liet vallen en duidelijk zijn werkelijke gedaante van machtspoliticus toonde. Want schimmigheid is de bron van veel wantrouwen van burgers tegen politici.
Als je de duizend excuses die Rutte het afgelopen jaar maakte aan alles en iedereen ervan aftrekt is overigens de erfenis van zijn nu demissionaire kabinet tamelijk mager: oplossingen voor grote maatschappelijke problemen zijn blijven steken: stikstof, Groningen, afwikkeling Toeslagenaffaire, wooncrisis, ouderenzorg… de rij is langer dan de ochtendfile op de A1 tussen Apeldoorn en Amsterdam op een regenachtige dag.
Het zou goed zijn als de Tweede Kamer het demissionaire kabinet bij al die pijnlijke dossiers gewoon zijn klus laat afmaken en niet te veel onderwerpen controversieel verklaart. Het kabinet-Rutte IV is niet het kabinet geweest van de grote oplossingen maar van lopende zaken. Laat het daar zoveel mogelijk mee doorgaan.
