Wat vindt NRC | De Spreidingswet is gelukkig nog niet helemaal verloren, maar de burger verdient beter bestuur

Posted on by admin

Toen de Eerste Kamer in januari 2024 instemde met de Spreidingswet van het toen demissionaire kabinet-Rutte IV, lag er een wet die niemand écht blij maakte. Het was een ingewikkeld compromis, staatsrechtelijk en juridisch mankeerde er nogal wat aan. Voorstanders van een betere verdeling van asielplekken over het hele land zagen er te weinig dwang in. Tegenstanders vonden de wet juist te streng voor onwillige gemeenten, en vreesden (zonder bewijs) dat meer asielzoekers naar Nederland zouden komen als de opvang hier beter geregeld zou zijn. Hoe dan ook, de wet mocht het leven zien, en tot veler verbazing bleek de spreiding van asielplekken relatief goed te werken. De wet bood rust en duidelijkheid, precies waar gemeenten en provincies om vroegen. Het was dan ook teleurstellend dat de vier onderhandelaars van PVV, VVD, NSC en BBB vorig jaar besloten de Spreidingswet weer in te trekken – een diepe wens van de PVV, maar ook van de anderen. De wet was bedacht om de schrijnende toestanden in Ter Apel en Budel tegen te gaan, waar mensen buiten moesten slapen omdat er geen plek meer was. Een wet intrekken die goed werkt zonder een alternatief te bieden is onbehoorlijk bestuur. Dat er nog geen echt plan was, bleek wel door het gesol van minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV). Ze zei de afgelopen maanden te werken aan intrekking van de Spreidingswet. Ze zou worden tegengewerkt door premier Schoof, die haar beleidsnota niet op de agenda van de ministerraad wilde zetten.

Nu ligt haar (zeer algemeen geformuleerde) beleidsnota er wel, en kan de buitenwereld beoordelen of de grote woorden over intrekking van het hoofdlijnenakkoord worden onderbouwd. Dat blijkt erg mee te vallen. Ten eerste: de wet zal, als het aan het kabinet ligt, pas vanaf februari 2026 afgeschaft worden. En dat terwijl 2024 ooit de bedoeling was. Bovendien blijft de kern van de Spreidingswet intact: Den Haag zegt hoe de verdeling van opvangplekken per provincie en gemeente eruit kan zien. Daarna is het aan gemeenten om dit gezamenlijk te regelen. Het enige verschil is dat eventuele dwang of verplichting verdwijnt. De Spreidingswet wordt dus min of meer voortgezet, maar dan minder slagvaardig, en meer gebaseerd op polderen dan op daadkracht. Hoewel deze Spreidingswet 2.0 zeker geen verbetering is, is het verstandig dat het principe van spreiding in stand blijft. Iedereen die in Nederland asiel aanvraagt, verdient het menswaardig te worden opgevangen. Ter Apel en Budel verdienen het dat andere gemeenten meedoen bij de verdeling van opvangplekken. En Nederland verdient een kabinet dat problemen echt oplost, en niet aan symboolpolitiek doet. Alleen een solidair en eerlijk stelsel van verdeling kan hieraan bijdragen.

Het is zorgwekkend dat in meerdere gemeenten (hevige) protesten zijn uitgebroken bij inspraakavonden en vergaderingen van de gemeenteraad over de plaatsing van asielzoekerscentra. Niet om het protesteren zelf, dat is, buiten de raadszaal, toegestaan. Maar om het effect: gemeenten worden huiveriger, en zo dreigt het doel van dit jaar (115.000 opvangplekken op 1 januari 2026) niet gehaald te worden. Burgemeesters zien een verband met de opgelaaide discussie over de Spreidingswet: burgers denken dat aan die spreiding een einde zou komen. Bovendien wakkeren met name Marjolein Faber en Geert Wilders de onvrede met hun retoriek aan. Een regeringspartij heeft de plicht goed bestuur te bevorderen, niet tegen te werken.




Related Posts

In dit seizoen van ‘Black Mirror’ lopen afleveringen soms wél goed af

Serieleider Charlie Brooker doet in het zevende seizoen van Black Mirror iets wat hij nog nooit heeft gedaan: hij maakt een vervolg op een eerder verhaal wat afgerond leek. Black Mirror is namelijk een anthologie-serie: elke aflevering is een afgerond, op zichzelf staand verhaal. In de extra lange slotaflevering van dit nieuwe, zevende seizoen stappen we dus voor een tweede avontuur aan boord van ruimteschip de USS Callister. De bemanning bestaat uit werknemers die door hun rancuneuze baas zijn opgesloten in een computergame. Die baas hebben ze in seizoen vier al uitgeschakeld, maar omdat ze nog steeds illegaal in de game vastzitten, moeten ze een manier vinden om zich in leven houden.

Deze populaire hommage aan Star Trek (en Galaxy Quest) is zo leuk, dat Brooker er wel een spin-off zou kunnen uithalen. De bedenker zei in Netflix-clubblad Tudum: „Normaal laat ik iedereen op het einde sterven, maar hier heb ik er een paar laten leven. Blijkbaar groei ik, als mens.” De aflevering ‘USS Callister – Into Infinity’ blijft met zijn humor en ruimte-actie een oddball in de serie. Maar is een waardige afsluiter van dit zevende seizoen – het vrolijkste tot nu toe.

Black Mirror 7: In de aflevering ‘USS Callister: Into Infinity’ zit Elena (Milanka Brooks) vast in een videogame.Beeld Netflix

Duistere kant van technologie

De vorige twee seizoenen was Charlie Brooker zoekende. Het uitgangspunt van het hoog gewaardeerde Black Mirror was om dystopische sci-fi-verhalen te maken over de zeer nabije toekomst, waarbij de kijkers de duistere kant van technologische vooruitgang kregen voorgespiegeld. Vaak zijn de afleveringen een satire op sociale media, videogames en virtual reality. Brooker leek het vijfde en zesde seizoen een beetje door zijn ideeën heen. Nu legt hij zich erbij neer dat hij variaties op eerdere ideeën maakt, of juist verhalen die loskomen van het beginconcept. En de verhalen mogen nu ook wat minder duister zijn. Drie van de zes nieuwe verhalen lopen goed af – stuk voor stuk hoogtepunten in de reeks.

De eerste, ‘Common People’, is nog vintage Black Mirror. Een bouwvakker dreigt zijn vrouw te verliezen aan hersenkanker, maar dankzij een nieuwe transplantatie-methode komt ze er weer helemaal bovenop. Alleen, het echtpaar moet wel een peperduur abonnement nemen op een soort streamingdienst die het synthetische hersendeel voedt.

Black Mirror 7: in de aflevering ‘Hotel Reverie’ betreedt actrice Brandy (Issa Rae) de romantische wereld uit een filmklassieker. Beeld Netflix

Virtuele geheugensteun

Zacht melancholisch is de toon van ‘Hotel Rêverie’ en ‘Eulogy’. In de eerste komt een beroemde actrice vast te zitten in de remake van een klassieke romantische film à la Casablanca, waarna ze off script gaat en de liefde voorrang geeft. In ‘Eulogy’ is technologie zelfs helemaal geen bedreiging meer, maar een zegen. Na het overlijden van een jeugdliefde probeert een eenzame man zijn herinneringen aan haar op te graven met behulp van een virtuele geheugensteun-dienst. De strijd gaat hier niet tussen mens en machine, zoals gebruikelijk in Black Mirror, maar is een intern gevecht van een oudere man die in het reine komt met zijn verleden.

De twee mindere afleveringen zijn ‘Bête Noire’ (nieuwe werknemer blijkt het rare schoolmeisje uit het verleden) en ‘Plaything’ (zonderling vertelt aan de politie hoe hij een volk schiep in een computergame). Ze hebben vooral te lijden onder een slecht, pompeus einde. Hindert niet: elke aflevering is een afgerond, op zichzelf staand verhaal. Je kunt de mindere dus straffeloos overslaan.


Tv-recensie | ‘VI Inside’ nemen ze in Den Haag heel serieus, zei Sam. ‘Het was heel belangrijk wat met name door Johan Derksen gezegd werd’

Nederland is een land van tradities. Van normen en waarden. En nu mogen we een waarde vieren waarvan ik niet eens wist dat we hem hadden: 130 kilometer per uur rijden op de snelweg. Op drie stukjes snelweg, bedoel ik. Drie stukjes in heel Nederland. Maar god allemachtig, wat mogen we daar hard rijden.

Dit gegeven hield de Nederlandse televisie maandag flink bezig. Rond de paar plekken waar we nu lekker vroem-vroem konden doen werd weggebruikers gevraagd wat ze van deze ontwikkeling vonden. Voxpopjes doken overdag op in Goedemorgen Nederland (WNL), het NOS Journaal, RTL Nieuws en Nieuws van de dag (Talpa) en later op de avond mocht dan bijvoorbeeld René Froger bij Renze (RTL) weer op de voxpopjes uit RTL Nieuws reageren (het voxfrogje). Sommige Nederlanders waren blij, andere Nederlanders vonden het onzin en René Froger vond dat mensen ook 70 of 80 kilometer per uur konden blijven rijden als ze dat liever wilden; zo lang ze maar aan de rechterkant bleven, natuurlijk, want anders werd het gevaarlijk. Geknik aan tafel. Zo ontstond toch weer een mooi genuanceerd beeld over deze Nederlandse waarde.

Het was sowieso een leerzame tv-dag voor mensen die zich zo onderhand afvragen wat die Nederlandse normen, waarden en tradities nou eigenlijk zijn. Als ik het goed heb begrepen zijn door de NTR geproduceerde programma’s als Het Klokhuis en Het Sinterklaasjournaal wel een belangrijke Nederlandse traditie, maar de NTR zelf niet. Dat concludeerde ik uit het Kamerdebat met minister Eppo Bruins, dat te volgen was op NPO Politiek. En uit de woorden van Tweede Kamerlid André Flach (SGP) in zowel Goedemorgen Nederland als Nieuws van de dag – ook voor hem was het een lange maandag – concludeerde ik dat godsdienstvrijheid wel een belangrijke Nederlandse traditie is, maar het recht van moskeeën op versterkte gebedsoproepen niet. Dus: wél vroem-vroem, wél Sinterklaasjournaal, géén NTR, wél godsdienstvrijheid en géén versterkte gebedsoproepen. Verder nog iets?

Waterpistolen

Jawel. Bij Eva (AvroTros) was nog een belangrijke mediatraditie voelbaar: de ons-kent-onscultuur. Vader Pieter Jan Hagens was te gast met zoon Sam Hagens (door Jinek ook wel „schatje” genoemd). Ze hadden dezelfde oogopslag, alleen wezen de mondhoeken en het haar van Pieter Jan een beetje omlaag en die van Sam een beetje omhoog. Inhoudelijk waren er meer verschillen: Pieter Jan had altijd gewerkt voor de publieke omroep, terwijl zijn zoon bekend was geworden op SBS6. Daar was hij een tijd vaak te gast geweest bij Vandaag Inside. En hoewel Pieter Jan ’m eerst wel geknepen had toen zijn zoon daar aanschoof, was hij al gauw gaan beseffen dat het „een fantastische leerschool” en „een heel mooi podium” is om te laten zien wat je kunt. Dat vonden Sam en Jinek ook.

„Het mooie was ook echt dat VI op een gegeven moment heel serieus werd genomen”, zei Sam; „ook door politiek Den Haag. Zeker door dit kabinet, maar ook door het vorige. Het was heel belangrijk wat er in VI gezegd werd en met name wat er door Johan Derksen gezegd werd.” Johan Derksen – die van die kaars in de bewusteloze vrouw, weet je wel. Die nemen ze in Den Haag heel serieus. Daarom keek ik ook nog maar een stukje van VI. In minuut zes bekeken de mannen beelden van vrouwen die een spel deden met waterpistolen, waarna René van der Gijp gierde: „Ik spuit ze wel eens natter hoor. Jij niet?” En dat brengt me tot de laatste belangrijke traditie die ik maandagavond heb genoteerd. Hoe ging dat ene gedicht ook alweer? Heel oud, heel Hollands – ah ja, dat was ’m:

Denkend aan Talpa

zie ik breede meneeren

over de grens van

vrouwen gaan.


Wat vindt NRC | De Spreidingswet is gelukkig nog niet helemaal verloren, maar de burger verdient beter bestuur

Toen de Eerste Kamer in januari 2024 instemde met de Spreidingswet van het toen demissionaire kabinet-Rutte IV, lag er een wet die niemand écht blij maakte. Het was een ingewikkeld compromis, staatsrechtelijk en juridisch mankeerde er nogal wat aan. Voorstanders van een betere verdeling van asielplekken over het hele land zagen er te weinig dwang in. Tegenstanders vonden de wet juist te streng voor onwillige gemeenten, en vreesden (zonder bewijs) dat meer asielzoekers naar Nederland zouden komen als de opvang hier beter geregeld zou zijn. Hoe dan ook, de wet mocht het leven zien, en tot veler verbazing bleek de spreiding van asielplekken relatief goed te werken. De wet bood rust en duidelijkheid, precies waar gemeenten en provincies om vroegen. Het was dan ook teleurstellend dat de vier onderhandelaars van PVV, VVD, NSC en BBB vorig jaar besloten de Spreidingswet weer in te trekken – een diepe wens van de PVV, maar ook van de anderen. De wet was bedacht om de schrijnende toestanden in Ter Apel en Budel tegen te gaan, waar mensen buiten moesten slapen omdat er geen plek meer was. Een wet intrekken die goed werkt zonder een alternatief te bieden is onbehoorlijk bestuur. Dat er nog geen echt plan was, bleek wel door het gesol van minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV). Ze zei de afgelopen maanden te werken aan intrekking van de Spreidingswet. Ze zou worden tegengewerkt door premier Schoof, die haar beleidsnota niet op de agenda van de ministerraad wilde zetten.

Nu ligt haar (zeer algemeen geformuleerde) beleidsnota er wel, en kan de buitenwereld beoordelen of de grote woorden over intrekking van het hoofdlijnenakkoord worden onderbouwd. Dat blijkt erg mee te vallen. Ten eerste: de wet zal, als het aan het kabinet ligt, pas vanaf februari 2026 afgeschaft worden. En dat terwijl 2024 ooit de bedoeling was. Bovendien blijft de kern van de Spreidingswet intact: Den Haag zegt hoe de verdeling van opvangplekken per provincie en gemeente eruit kan zien. Daarna is het aan gemeenten om dit gezamenlijk te regelen. Het enige verschil is dat eventuele dwang of verplichting verdwijnt. De Spreidingswet wordt dus min of meer voortgezet, maar dan minder slagvaardig, en meer gebaseerd op polderen dan op daadkracht. Hoewel deze Spreidingswet 2.0 zeker geen verbetering is, is het verstandig dat het principe van spreiding in stand blijft. Iedereen die in Nederland asiel aanvraagt, verdient het menswaardig te worden opgevangen. Ter Apel en Budel verdienen het dat andere gemeenten meedoen bij de verdeling van opvangplekken. En Nederland verdient een kabinet dat problemen echt oplost, en niet aan symboolpolitiek doet. Alleen een solidair en eerlijk stelsel van verdeling kan hieraan bijdragen.

Het is zorgwekkend dat in meerdere gemeenten (hevige) protesten zijn uitgebroken bij inspraakavonden en vergaderingen van de gemeenteraad over de plaatsing van asielzoekerscentra. Niet om het protesteren zelf, dat is, buiten de raadszaal, toegestaan. Maar om het effect: gemeenten worden huiveriger, en zo dreigt het doel van dit jaar (115.000 opvangplekken op 1 januari 2026) niet gehaald te worden. Burgemeesters zien een verband met de opgelaaide discussie over de Spreidingswet: burgers denken dat aan die spreiding een einde zou komen. Bovendien wakkeren met name Marjolein Faber en Geert Wilders de onvrede met hun retoriek aan. Een regeringspartij heeft de plicht goed bestuur te bevorderen, niet tegen te werken.