Wat vindt NRC | De oorlog in Gaza heeft de wereld op zijn lelijkst laten zien

Er is veel onzeker over het staakt-het-vuren in Gaza, dat de Israëlische regering en Hamas na vijftien maanden oorlog en verwoesting bereikt hebben. Er is ook veel op aan te merken. Maar het oog van de wereld moet allereerst gericht zijn op de scènes van opluchting en blijdschap in Gaza en Israël. Die laten zien hoe groot het oorlogsleed van de Palestijnse bevolking is geweest, hoe alles verwoestend het geweld was, én hoe de Israëlische samenleving ontwricht is geraakt onder angst, geweld, dreiging en een vergiftigd politiek klimaat. De oorlog in Gaza heeft tot nu toe tienduizenden levens geëist, naar schatting ruim 45.000 Palestijnen en ruim 1.700 Israëliërs. Cijfers vertellen maar een deel van het verhaal van totale vernietiging, maar toch: negen van de tien huizen zijn beschadigd of verwoest. Zo’n 90 procent van de bevolking heeft moeten vluchten, meestal naar een plek die evenmin veilig is. Meer dan de helft van de 36 ziekenhuizen is niet meer functioneel. Er is geen onderwijs meer voor de ruim 600.000 minderjarigen in Gaza, vrijwel alle scholen zijn verwoest. Er is honger, trauma, ziekte en kou. Maar het lijkt erop dat het schieten is gestopt. En dat is een geschenk voor de geteisterde bevolking. Israël trekt zich in fases terug uit Gaza, laat honderden Palestijnse gevangenen vrij en helpt met de wederopbouw. In ruil laat Hamas stapsgewijs de Israëlische gijzelaars vrij, en draagt de lichamen over van hen die zijn vermoord of omgekomen. Logische stappen die al veel eerder genomen hadden kunnen worden.

Hoe positief ook, het bestand is veel te laat gesloten. De oorlog in Gaza heeft een verbijsterend gebrek aan urgentie laten zien om het belang van de Palestijnse en Israëlische bevolking voorop te stellen. Daar zijn alle partijen schuldig aan: Hamas, dat met een geweldsuitbarsting op 7 oktober 2023 deze fase van het conflict in gang zette, dat terreur gebruikte, burgers gijzelde en vooral ook de eigen bevolking op cynische wijze in de oorlog inzette. Israël, dat extreem geweld gebruikte en niet of nauwelijks onderscheid maakte tussen burgers en militanten. En tot slot de internationale gemeenschap, die niet ingreep en de middelen die ze wél heeft weigerde in te zetten. De Amerikaanse regering kon de bevriende regering van Benjamin Netanyahu niet tot kalmte manen. President Joe Biden zette weinig druk, bleef de regering steunen, en deed bovendien te weinig om het Palestijnse leed te verzachten. Dat het nu wel kon, ligt deels aan de machtswisseling in Washington: de vertrekkende regering (Biden) en de aankomende (Trump) hebben een kort moment een gedeeld belang en konden samenwerken. Maar het is veel te laat. Ook veel Europese landen, waaronder Nederland, hebben te weinig gedaan. Nederland onthield zich twee keer van VN-stemmingen die pleitten voor een staakt-het-vuren. De oorlog in Gaza heeft de wereld op zijn allerlelijkst laten zien.

Ook als de oorlog met dit staakt-het-vuren voorlopig ten einde komt, zijn de effecten ervan nog decennia voelbaar, zo niet langer. In Gaza zelf, waar een niet te bevatten leed is geleden. Maar ook wereldwijd. Gerechtigheid is zoek. Spanningen in samenlevingen zijn toegenomen, bevolkingsgroepen zijn tegen elkaar opgezet, er is in veel westerse landen een uitbarsting te zien van antisemitisme en haat jegens moslims. In Europa, ook in Nederland, zijn scheuren in de samenleving ontstaan die misschien nooit meer helen. Ook dat is een verwoesting die deze verschrikkelijke oorlog heeft aangericht.

Delen

Mail de redactie

Vorige week vrijdag belde Steve Witkoff met het kantoor van de Israëlische premier Netanyahu. Witkoff is door de aankomende Amerikaanse president Trump aangesteld als gezant voor het Midden-Oosten. Een week geleden nam hij zijn intrek in Doha, hoofdstad van Qatar. Daar zat hij toen hij de medewerkers van Netanyahu liet weten dat hij de volgende dag met de premier wilde spreken. Dan is het sabbat, wierpen de medewerkers tegen, u kunt wel zaterdag in de avond komen. „Die sabbat kan me gestolen worden”, zei Witkoff volgens bronnen van de Israëlische krant Ha’aretz.

En de volgende dag had hij inderdaad zijn gesprek met Netanyahu. Een „verhit” gesprek, volgens de Times of Israel, waarin Witkoff volgens ‘Arabische bronnen’ van die krant, in één ontmoeting meer bereikte bij de eigenzinnige Netanyahu dan de onderhandelaars van de scheidende president Joe Biden in het afgelopen jaar hadden bereikt.

Het woensdag aangekondigde staakt-het-vuren werd zo een gemeenschappelijke resultaat van zowel de uitgaande als de inkomende regering. Nog voor Bidens aankondiging eiste de maandag aantredende president het „EPISCHE” akkoord niettemin op als bovenal zijn eigen succes: „Dit was alleen mogelijk dankzij onze Historische Overwinning in november.”

Volgens Biden trok zijn onderhandelingsteam, onder leiding van Midden-Oosten-gezant Brett McGurk, samen op met dat van Witkoff. „Zij spraken met één mond.” Dat was ook logisch, stelde hij, omdat „het akkoord onder mijn regering is onderhandeld, maar uitgevoerd zal worden door de volgende”. Biden reageerde dan ook stekelig toen hem werd gevraagd of zijn opvolger de onderhandelingen had gered: „Maak je een grap?”, beet hij de journalist toe die dit durfde te vragen.

Ham-kaasbroodje

„Succes is niet voor huichelaars”, staat op de site van Witkoff. De 67-jarige is – net als Trump – een in New York rijk geworden projectontwikkelaar, die naar eigen zeggen „meer dan zeventig projecten in de belangrijkste zakendistricten van New York, Los Angeles en Miami” heeft gefinancierd en (her)ontwikkeld.

Als de gelijkenis met de Trump Organization zich opdringt, dan is dat geen toeval. Als jonge advocaat bij Dreyer & Traub diende Witkoff eind jaren tachtig ook Donald Trump van advies – en trakteerde hem volgens The Wall Street Journal eens op een ham-kaasbroodje om een geslaagde overeenkomst te bezegelen. De ruim tien jaar oudere Trump was „een van de grote inspiratiebronnen voor mijn vader”, aldus zoon Alex in de zakenkrant.

Volgens vrienden is Witkoff goed in onderhandelen omdat hij „geen bloed op de vloer hoeft te zien” voordat hij een overeenkomst sluit

Witkoff richtte zijn eigen firma op in 1997, nam zijn zonen mee naar het bedrijf en bleef altijd dicht bij zijn voorbeeld. Hij hielp Trump met fondsenwerving voor diens campagnes. Witkoff bezorgde hem onder meer de steun van de steenrijke Israëlisch-Amerikaanse arts (en casinomagnaatweduwe) Miriam Adelson, die 100 miljoen dollar in Trumps kas stortte. Zelf doneerde hij de afgelopen jaren circa twee miljoen dollar aan Trump. Tijdens een campagnerally haalde Trump hem eens op het podium en prees hem als „my pal, my special guy”.

Hun persoonlijke banden zijn nauw. Ze stonden samen op de golfbaan van Trump in West Palm Beach, Florida, toen Trump in september het doelwit was van een moordpoging door een schutter. En toen Witkoffs zoon Zach in april 2022 trouwde, vierde het paar dat in Mar-a-Lago, het privéresort van Trump. De presidentiële gastheer en zijn vrouw Melania kwamen op de receptie, evenals gouverneur Ron DeSantis van Florida.

Complexe onderhandelingen

Dat Trump projectontwikkelaar Witkoff als Midden-Oostengezant aanstelde, nadat hij in zijn eerste termijn zijn schoonzoon Jared Kushner met dezelfde zakenachtergrond dezelfde taak had gegeven, is geen toeval, schrijft The Wall Street Journal. „Trump beschouwt de situatie in het Midden-Oosten als een complexe onroerend-goedonderhandeling.”

Nog een overeenkomst: Witkoff heeft, net als Trump en Kushner, ook zakelijke banden met het Midden-Oosten. Na zijn vertrek uit het Witte Huis kreeg Kushners investeringsfonds een injectie van 2 miljard dollar (zo’n 1,95 miljard euro) uit een fonds van de Saoedische koninklijke familie. Witkoff was betrokken bij een corruptiezaak waarbij justitie beslag dreigde te leggen op het Park Lane hotel in Manhattan waarvan hij mede-eigenaar was. Een staatsfonds van Qatar kocht het hotel in 2023 voor bijna 625 miljoen dollar (zo’n 608 miljoen euro) en redde daarmee de investering van Witkoff.

Zijn New-Yorkse vastgoedwereld-mentaliteit neemt Witkoff nu mee naar een van de gevoeligste geopolitieke conflicten van de wereld. Vrienden noemen hem aardig en slim, en zeggen dat hij zo goed is in onderhandelingen omdat hij „geen bloed op de vloer hoeft te zien” voordat hij een overeenkomst sluit met zijn tegenstander.

Dat Biden pas in de slotdagen van zijn presidentschap dit lang bepleite akkoord voor elkaar krijgt, is pijnlijk. Maar dat het ook Trumps zegen heeft, geeft het wel meer kans van slagen. Als de implementatie de komende tijd op obstakels mocht stuiten, kan de inkomende president er minder makkelijk van weglopen. Zijn eigen gezant trok de gesprekken in Doha immers vlot.

Delen

Mail de redactie