Wat vindt NRC | Aan het permanent voeden van boosheid heeft niemand iets

Na bijna 22 jaar komt er een eind aan de politieke loopbaan van Pieter Omtzigt. Niet alleen om de imposante lengte daarvan, ook door de manier waarop hij zich de laatste jaren heeft laten gelden is dit waarlijk het einde van een tijdperk.

Het besluit van Omtzigt kwam uit de lucht vallen, met een onaangekondigde videoboodschap op Goede Vrijdag. Maar geheel onverwacht was het ook weer niet, misschien wel onvermijdelijk. Tweemaal was de politicus uit Enschede de afgelopen jaren geveld door een burn-out. De eerste keer in zijn nadagen als CDA’er in 2021, de tweede keer vorig najaar als partijleider van zijn nieuwe partij NSC.

Van dat laatste noodgedwongen ziekteverlof wist hij nooit goed te herstellen. Om die reden kiest hij er nu definitief voor om „mijn gezin voorop te stellen, en voor mijn gezondheid te kiezen.”

Was Omtzigt aanvankelijk een anonieme backbencher in het CDA van Jan Peter Balkenende, in de tweede helft van zijn Haagse carrière kreeg Omtzigt steeds meer bekendheid en uiteindelijk ongekende populariteit. Of hij nu in de oppositie zat of in de coalitie, hij verwierf de reputatie van een scherp, doortastend Kamerlid: een dossiervreter, die aanhoudend zijn tanden zette in taaie dossiers. Voor nabije collega’s óók: een drammer, solist, emotioneel en een lastpak.

Omtzigt gaat er prat op een van de parlementariërs te zijn geweest die het toeslagenschandaal heeft blootgelegd. Dat is correct, maar hij wordt er liever niet aan herinnerd dat hij óók een van de aanstichters was. Door na de zogenoemde Bulgarenfraude in 2013 juist te pleiten voor harde en naar later bleek te hardvochtige maatregelen tegen misbruik van fiscale regelingen.

Het is niet de enige smet op Omtzigts politieke blazoen. In 2017 speelde hij een omineuze rol in het onderzoek naar de ramp met de MH17. In een zaal vol nabestaanden had hij via een ‘nepgetuige’ twijfel gezaaid over de toedracht van die aanslag.

Na zijn breuk met het CDA besloot Omtzigt twee jaar geleden een eigen partij op te richten met de veelbelovende naam Nieuw Sociaal Contract. In de ogen van Omtzigt had de overheid in de jaren van premier Rutte herhaaldelijk gefaald de burger rechtszekerheid te bieden. Alles moest anders en hij, Pieter Omtzigt, zou met een nieuwe bestuurscultuur komen. Op de thermiek van zijn status als politiek verlosser verzuimde Omtzigt na te gaan of hij wel in staat zou zijn een politieke beweging te leiden.

Kiezers volgden hem niettemin blind. NSC behaalde twintig zetels. Bij de moeizame kabinetsformatie die volgde, brak Omtzigt herhaaldelijk stellige (verkiezings)beloftes. Met zichtbare tegenzin besloot hij om toch met de PVV te gaan regeren, de partij van Geert Wilders die in rechtsstatelijke zin mijlenver van NSC afstaat. En van het door Omtzigt aangekondigde ‘extraparlementaire kabinet’, waarbij de regering regeert en de Kamer controleert, is nog helemaal niets terechtgekomen, getuige de vorige week door de coalitiefracties gesloten politieke deal over de Voorjaarsnota.

Van de populariteit van Omtzigt is inmiddels nog maar weinig over, in peilingen is NSC diep gezakt. En juist op dat moment keert de ooit bewierookte partijleider Den Haag de rug toe. Vanuit persoonlijk welzijn bezien een verstandig besluit. Bij de achterblijvers in zijn partij én bij zijn ruim 1,3 miljoen kiezers zal de gedachte opkomen: misschien had hij er nooit aan moeten beginnen.

Delen

Mail de redactie

Het was een wonderlijk Pasen. De Heer was waarlijk opgestaan en zijn Plaatsbekleder op Aarde legde het hoofd voorgoed te rusten. Het zou interessant zijn geweest als een vluchteling, een dakloze, of een vrouwelijke pastoraal werker aan de talkshowtafels waren geschoven om over de dood van paus Franciscus te praten. Dat waren de mensen voor wie deze leider van de Rooms-Katholieke kerk zich inzette. In plaats daarvan bleef het een „patriarchaal circus” (Jeroen Pauw) van katholieke mannen met brillen.

Behalve bij Eva (NPO1). Die had ook allesweter Coks Donders en BBB-politica Mona Keijzer. De katholieke vicepremier vertelde van haar ontmoeting met de paus, daags voor hij ging hemelen. Presentator Eva Jinek vroeg haar naar de pauselijke omgang met asielzoekers. Franciscus had herhaaldelijk gepleit voor een barmhartige behandeling van vluchtelingen, terwijl het kabinet van Mona Keijzer juist een zo onbarmhartig mogelijke opvang voorstaat. Terwijl de paus langs ging op Lampedusa om bootvluchtelingen de hand te reiken, ging Keijzer op werkbezoek in Bakkum om de lof te zingen van een berucht slechte ‘sobere doorstroomlocatie’ voor asielzoekers.

Een aardige tegenstelling waar Eva Jinek uiteraard niet naar vroeg. Dus kon Keijzer ongestraft de dode paus voor haar karretje spannen. Ze klaagde over de „stroom van vluchtelingen” die ze soepel en leugenachtig koppelde aan de wooncrisis. Was dat in de geest van Fraciscus? „Hoe kunt u slapen, mevrouw Keijzer ?” had die haar moeten vragen. Ik snap het wel, zo’n man kan niet al te kieskeurig zijn met zijn visite. Vlak voor hij vertrok had hij de Amerikaanse vicepresident Vance ontmoet. Veel dichter bij de antichrist kun je niet komen.

Jeroen Pauw poseerde in Bar Laat (NPO2) als de onnozele ongelovige, wat werd afgestraft met een minutenlang academisch betoog van de dienstdoende theoloog waarin deze maar liefs negen keer het begrippenpaar „tijd en ruimte” gebruikte. De theoloog van Eva benadrukte dat Franciscus twaalf jaar geleden een bedrijf in crisis aantrof door het kindermisbruik in de kerk. De paus had „de stal uitgemest” en de kerk „opnieuw in de markt gezet als een frisdrank die niemand meer wilde drinken”.

Nieuwsuur had een eloquente theoloog met een indrukwekkende baard, wat mij deed afvragen waarom de paus nooit een baard heeft. God, Jezus en vrijwel alle mannelijke heiligen hebben een baard. Er is zelfs een vrouwelijk heilige met een baard. Sint Wilgefortis liet haar baard staan om een huwelijk met een Moorse koning te voorkomen. (Oké, ik zat weer te googelen.) Maar de paus heeft al meer dan driehonderd jaar een gladgeschoren kin. Jammer, want een lange baard staat zo wijs en spiritueel. Misschien een punt van aandacht bij het komende conclaaf.

Dictatoriaal en driftig

Ik moet zeggen, de betekenis van het twaalfjarig pontificaat van Franciscus werd op televisie uitstekend geduid. Voor zijn mindere kanten was vooral aandacht in het In Memoriam Paus Franciscus (NPO2). Hierin werd ook benadrukt dat hij dictatoriaal en driftig was, dat hij zijn ondergeschikten uitfoeterde en op staande voet ontsloeg. Als hij in Hilversum had gewerkt, zouden we het grensoverschrijdend gedrag hebben genoemd. We moeten niet vergeten dat de kerk een „autoritair regime” heeft, zo zei Guido Klabbers van de KLOKK, de organisatie voor slachtoffers van kerkelijk kindermisbruik.

Over de aanpak van dat misbruik gaf Klabbers de paus trouwens een positieve beoordeling. In het Achtuurjournaal (NPO1) was een gay priester ook positief over de paus, die over katholieke homoseksuelen had gezegd: „Wie ben ik om over hen te oordelen”. Twee slachtoffers van het oude regime gaven deze paus de zegen, en daar gaat het toch om.

Delen

Mail de redactie

Onlangs las ik met een groep acht het gedicht ‘Zo’n ochtend’ van Erik van Os, waarin de jonge verteller verzucht dat zijn moeder „zeurt… dat ik zeur”. Er klonken zuchten van herkenning, alle aanwezigen hadden opvoeders die in de ochtend niet te harden zijn.

„Het eerste wat ik doe is koffie zetten”, vertelde een jongen.

„Dat is lief”, zei ik, „dan zijn je ouders vast snel weer voor rede vatbaar.”

„Niet voor hen,” schaterde hij, „voor mezélf, anders word ik helemaal gek!”

Bijna de gehele groep bleek de dag met een cappuccino te beginnen. Dat had je natuurlijk kunnen zien aankomen toen tien jaar geleden de babyccino (melkschuim plus wat cacaopoeder à 3 euro vijftig per ml) opkwam maar toch, ik had de langetermijnstrategie van de cafeïne-industrie onderschat. Gedurende de workshop ontdekte ik ook dat de meeste kinderen bij de lunch nog een latte achteroverslaan.

„Is al die cafeïne niet heel slecht voor hun zenuwstelsel?” vroeg ik in de docentenkamer. „Ze zijn nog in de groei enzo.”

„Tja, wij hebben er geen problemen mee”, zei de hoofdmeester. „Hun ouders vinden het ook prima. Beter gezellig met zijn allen een bakkie doen dan dingen uitvreten zoals in Adolescence.”

„En trouwens”, zei zijn piepjonge collega, „alsof de huídige wereld goed is voor hun zenuwstelsel.”

Oeh. Ik moest even denken aan ‘Good Bones’, een gedicht van de Amerikaanse dichteres Maggie Smith, dat massaal werd gedeeld toen Trump voor de eerste keer werd gekozen. Het vers begint met de mededeling dat het leven kort is, maar dat de verteller dat geheimhoudt voor haar kinderen. Ze voegt er meteen aan toe dat ze haar eigen bestaan heeft ingekort „op duizend heerlijk onverstandige manieren” want: „de wereld is voor ten minste/ vijftig procent verschrikkelijk, en dat is een voorzichtige/ schatting, hoewel ik dit voor mijn kinderen geheimhoud”. Toch probeert ze haar kinderen de wereld te verkopen, als een „fatsoenlijke makelaar”, die maar doorratelt over dat de basis goed is en dat je er nog wel wat van kan maken, als je maar echt wilt, en zolang je jezelf er maar niet al te veel over opwindt dat de vorige bewoners alles al aardig hebben gesloopt.

Opeens gunde ik die jongste generaties een dagelijks bakje troost. Het kortte hun bestaan misschien wat in, maar je kon je afvragen hoe erg dat anno 2025 nog was. Ik schonk ook mezelf nog maar even bij, terwijl de mobiel rilde van updates, aardverschuivingen, vastgoeddeals.

Ellen Deckwitz schrijft elke week op deze plek een column.

Delen

Mail de redactie