Lange rijen wachtenden bij de Groningse gemeentehuizen, januari dit jaar. Daar kon compensatie voor aardbevingsschade worden aangevraagd.
Foto Jan Willem van Vliet
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Aardbevingsschade Als Bert Rollema (76) zich op een koude ochtend bij het gemeentehuis meldt voor een subsidieaanvraag, staan er al lange rijen.
Als Bert Rollema (76) op een maandagochtend in januari zijn huis in het Groningse Bedum uitstapt, weet hij nog niet dat hij die dag landelijk in het nieuws komt. Het vriest een paar graden die ochtend, de zon is nog niet op. In zijn hand houdt hij een wit plastic tasje vast, met daarin documenten voor een subsidieaanvraag. Omdat zijn linkerbeen nauwelijks meer doet wat hij wil, wil hij graag een traplift. Dan kan hij eindelijk weer pijnvrij de trap op en af.
Na een autoritje van een kwartier komt hij aan bij het gemeentehuis in Winsum, dat net als Bedum onder de gemeente Het Hogeland valt. Het is even voor acht uur ’s ochtends. Mooi op tijd. Pas een uur later gaat het gemeentehuis open. Maar zodra hij uitstapt, ziet hij tot zijn grote verbazing een rij van honderden mensen, vertelt zijn dochter Petra Rollema (53).
Bert Rollema pakt zijn uitvouwbare krukje uit de auto en sluit met zijn plastic tasje achter aan in de rij. Om hem heen zijn meer ouderen, met van huis meegebrachte klapstoeltjes, op krukken en achter rollators. „Dit is toch slecht geregeld”, zegt hij die ochtend tegen de omroep RTV Noord.
Duizenden in de rij
Die maandagochtend, 10 januari 2022, staan duizenden mensen in de rij voor de gemeentehuizen in de provincie Groningen. Er is een subsidie te verdelen voor bewoners in het aardbevingsgebied die schade hadden aan hun huis en lang moesten wachten op compensatie. Die kunnen ze online of op de gemeentehuizen aanvragen. De subsidie – die gebruikt mag worden voor alles wat een huis verbetert, dus ook bijvoorbeeld een traplift of een nieuwe keuken – komt voort uit afspraken tussen het kabinet en de provincie waar in totaal 1,5 miljard euro mee gemoeid is voor de gevolgen van de gaswinning in Groningen.
Maar al tijdens de presentatie ervan eind 2020 is duidelijk dat er te weinig geld beschikbaar is. Want terwijl er 53.000 gedupeerden onder de regeling vallen, is er maar geld voor 30.000 huishoudens. Het subsidieloket waarschuwt de bewoners van tevoren: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Het leidt tot ellenlange wachtrijen in de vrieskou.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95019365-7caf03.jpg|https://images.nrc.nl/icvjSbuuL85v8ORXfjt328QqEUk=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95019365-7caf03.jpg)
Bert Rollema (76) wordt geïnterviewd terwijl hij in de rij wacht.
Foto RTV Noord
En Bert Rollema? Die stáát niet alleen in de rij, hij valt ook in de rij. Niet één keer, meerdere keren, hij moet worden opgetild door omstanders. Die laten hem uiteindelijk voor gaan. „Groningers zijn lieve mensen”, zegt Rollema tegen RTV Noord als hij even voor de lunch weer richting huis gaat.
Hoe is het met hem en de rest van de wachtende Groningers afgelopen?
Traplift
Net als vele andere Groningers krijgen Bert Rollema en zijn vrouw te maken met schade aan hun huis door de bevingen in het gaswinningsgebied. Een paar jaar na de beving in Huizinge van 2012, met een kracht van 3.6 de zwaarste tot nu toe, blijkt de buitengevel van hun rijtjeshuis kapot. Het is zo erg, dat de hele binnenmuur moet worden vervangen.
Als er ter compensatie van het aardbevingsleed een subsidie beschikbaar komt van 10.000 euro per woning, aarzelt Rollema geen moment. Want er is meer aan de hand dan alleen een slecht been. Rollema heeft een paar weken eerder te horen gekregen dat hij acute leukemie heeft. De artsen verwachten dat hij niet veel langer dan een jaar meer heeft. En dat jaar wil hij zo normaal mogelijk doorbrengen. Niet in een ziekenhuisbed beneden in de woonkamer. Bovendien wil hij dat zijn vrouw en twee dochters zich geen zorgen meer hoeven maken dat hij van de trap valt. Alleen kost een traplift 8.000 euro.
Een blunder
Even voor de lunch ’s middags op die 10 januari krijgt dochter Petra allemaal berichten binnen op haar telefoon: je vader is op RTV Noord en hij is gevallen. Ze appt haar vader meteen. „Ik heb anderhalf uur in de kou gestaan. Drie keer gevallen. Mocht voor. Niet te doen voor mij”, appt hij terug. Vele anderen moesten uren langer in de kou staan, en ook online duurden de wachttijden de hele dag en liepen mensen de subsidie mis.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/01/data80613043-f2d89b.jpg)
Het openen van de subsidiepot leidde in Groningen tot een ‘vernederende’ tombola
De beelden van de duizenden wachtende Groningers verschijnen in meer media. Diezelfde ochtend wordt het kabinet-Rutte IV beëdigd en staan de ministers voor de kabinetsfoto op het bordes. Tijdens de beëdiging krijgt de net aangestelde politiek adviseur van staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw, D66) telefoontjes van de Groningse commissaris van de koning René Paas (CDA): er moet meer subsidiegeld komen voor de Groningers, én snel.
Natuurlijk was ik gegaan als ik van die rijen had geweten
Petra Rollema dochter van Bert
Diezelfde middag krijgt Rollema’s dochter Petra verwijten: waarom is zij niet in de rij gaan staan in plaats van haar vader. „Natuurlijk was ik gegaan als ik van die rijen had geweten, maar we wisten het niet”, vertelt ze. Petra voelt zich schuldig. „Dat mensen hem hebben opgeraapt, dat wil je niet over je vader lezen. Dat is echt vreselijk.”
Achteraf biedt Paas zijn excuses aan „voor wat we als overheden hebben veroorzaakt. Dat we van bewoners concurrenten hebben gemaakt terwijl iedereen recht heeft op deze regeling”. Premier Rutte zegt tijdens een debat in de Tweede Kamer: „Ik schaam me de ogen uit mijn kop als ik die beelden zie.” Hij noemt het een blunder en binnen een week peutert staatssecretaris Vijlbrief geld los bij het kabinet, zodat alle 53.000 bewoners aanspraak kunnen maken op de regeling.
Als Rollema begin februari de traplift krijgt, is hij erg blij. Eindelijk kan hij weer pijnloos naar de wc beneden en samen met zijn vrouw boven in bed tv-kijken. Lang heeft Rollema er niet van kunnen genieten. In de zomer belandt hij in het ziekenhuis. Daar overlijdt hij op 4 augustus aan de gevolgen van leukemie.
„Maar dankzij die traplift had mijn vader weer een menswaardig leven thuis”, vertelt dochter Petra. „Samen met mijn moeder om zeven uur naar boven, tv-kijken met wat drinken erbij. Dat deden ze graag.”
Intussen is er weer schade aan het huis in Bedum. Dochter Petra heeft het aangemeld, maar kreeg een reactie dat het vijftien maanden kan duren voordat het is opgelost. Weer wachten. Petra: „Dat het zolang duurt, dat maakt de mensen boos.”
