Waarom Maria Freitag en veel andere vrouwen op Die Linke stemden. ‘Ik besefte: nu moeten we heel hard aan de andere kant trekken voor het evenwicht’

Uitgescholden worden door woedende trainers, of juist uitgelachen als je een foutje maakt op de training of in een wedstrijd. Pestgedrag door teamgenoten dat niet wordt gecorrigeerd. Controles op vetpercentages en lichaamsgewicht – bijgevolg niet meer naar McDonald’s durven. Jong voetbaltalent dat de top wil bereiken moet zich veel laten welgevallen, zo blijkt uit de serie onderzoeksverhalen die NRC en Trouw publiceerden over het meedogenloze selectieproces bij jeugdopleidingen in het Nederlandse profvoetbal.

Met als dieptepunt het verhaal over het voorgespiegelde uitstapje van een jeugdteam van AZ naar pretpark Walibi. Dat bleek een misvatting. De jongens van de ‘onder-16’ werden met een bus naar een militaristisch trainingskamp in Duitsland vervoerd. Daar werden ze dagenlang aan weinig slaap, strafmaatregelen en fysieke ontberingen blootgesteld. De jongens moesten onder meer met blote handen een kip slachten voor het avondmaal. Het idee achter de uitdagende excursie voor de club uit Alkmaar: jonge voetbaltalenten moeten niet „gepamperd” worden maar juist „mentaal weerbaarder”.

Als dit soort excessen opduikt bij zomerkampen, scouting of studentenverenigingen, volgen er geheid Kamer- of raadsvragen aan het bevoegd gezag, worden er sancties opgelegd of vergunningen ingetrokken. Dergelijke stappen zou je nu ook mogen verwachten.

In de concurrentiestrijd tussen voetbalclubs en hun grote (financiële) belangen doen clubs als Ajax, AZ en Feyenoord er alles aan om op tijd jong talent te scouten. Hun scouts staan al bij de jongste pupillen langs de lijn. Men wil de beste spelers inlijven voor sportief succes maar ook als lucratieve handelswaar. Topspelers uit eigen kweek kunnen later miljoenen op leveren. Voor de gelukkigen onder hen – én hun ouders – breekt in eerste instantie een droomscenario aan. Trainen en spelen in het shirt van een grote club, met als ultieme doel doorbreken in het eerste met een goedbetaald profcontract.

De lange weg daarnaartoe is alleen loodzwaar en in sommige gevallen traumatiserend, zo blijkt uit het onderzoek. De meeste talenten redden het immers níét. Uit cijfers van de KNVB blijkt dat er uiteindelijk maar 12 procent van de ruim negenhonderd deelnemers aan de laatste fase van een jeugdopleiding daadwerkelijk profvoetballer wordt.

Uit het relaas van betrokken spelers, ouders en sportpsychologen blijkt dat kinderen onder de constante prestatiedruk en verbaal agressieve jeugdtrainers geregeld kampen met gevoelens van stress, faalangst, rusteloosheid en onzekerheid. Dat leidt in sommige gevallen tot blijvende mentale schade. Nazorg voor afgewezen spelers is er vaak niet.

Het is zorgelijk dat professionele voetbalclubs niet of nauwelijks zijn ingericht om hun talenten op een pedagogisch verantwoorde wijze op te leiden. En dat toezicht erop lijkt te ontbreken. Dat is in het ‘gewone’ onderwijs toch ook geregeld?

Als clubs er niet in slagen de zwarte kanten van hun jeugdopleiding te verbeteren en de KNVB die niet adequaat in de gaten weet te houden, dan is hier een rol weggelegd voor de Inspectie gezondheidszorg en jeugd. Ook ouders hebben een verantwoordelijkheid. Zij zullen zich moeten afvragen of zij deze loodzware ratrace hun kinderen werkelijk willen aandoen. Hoezeer voetbalclubs ook beweren dat er veel zaken ook goed gaan bij hun jeugdopleidingen: elk exces is er een te veel, zeker als het om jonge kinderen gaat.

Delen

Mail de redactie

‘We hebben een folkloristisch idee van macht”, zei Lodewijk van Oord in het programma VPRO Boeken. Hij was er te gast in verband met zijn essay Protesteren voor beginners. Machthebbers beginnen met het zo lang mogelijk negeren van een demonstratie. Wanneer dat niet kan, gaan ze de demonstranten belachelijk maken, vervolgens bestrijden ze die vanuit het argument dat de demonstranten criminelen zijn. Wanneer dat allemaal niet helpt, gaan ze over op geweld, waarna de volgende fase de overwinning van de demonstranten is, aldus Van Oord die hierbij de lessen van Gandhi volgde. Hij had, niet geheel verrassend, ontdekt dat Extinction Rebellion dichter bij de ideeën van Gandhi stond dan Farmers Defence Force. Het was verder een interessant betoog waarbij Van Oord optimistisch meent dat de macht bij de massa ligt en nooit bij de machthebbers met kapitaal. „Geweld is een epidemie”, stelde hij, en dat kon je alleen doorbreken met geweldloosheid. Het eerste bewijs daarvoor zag hij in het toneelstuk Lysistrate dat Aristophanes in 411 v. Chr. had geschreven. Vrouwen, die er genoeg van hadden dat de Spartanen en de Atheners elkaar al zo’n twintig de kop insloegen, trokken zich terug op de Akropolis en onthielden hun mannen net zolang seks totdat ze vrede zouden sluiten. Zo dwing je met geweldloos verzet vrede af, betoogde Van Oord.

Mooi idee, maar helaas. Dat de mens een machtswellusteling is op alle niveaus was te zien in een nieuwe etappe van The Summit op RTL 4. Allemaal sportieve mensen gingen een berg opklimmen en ondertussen keken ze wie ze konden wegpesten. Vanaf een andere berg keek Beau van Erven Dorens als een ware Wanderer über dem Nebelmeer – dat beroemde schilderij van Caspar David Friedrich waar de eenzame man op de top symbool staat voor grootsheid van het enkele individu – neer op die groep van wie er één haar teen had gestoten, een ander pijn aan haar knie had en een derde een baard had. Beau kwam naar beneden en zei streng: „Wachten heeft geen zin.” Met zijn vinger wees hij naar gele kano’s die ze moesten gaan tillen. Niemand protesteerde, ze keken alleen heimelijk wie er gedumpt kon worden. Om te laten zien hoe machtsbelust en slecht de mens van nature is, heb je eigenlijk alleen een Beau van Erven Dorens nodig om de weg te wijzen. Het verraad is een epidemie.

High tea

Wie macht wil uitstralen moet niet veel lachen, bleek uit een nieuwe aflevering van Boer zoekt vrouw. Als een alfamannetje op een apenrots trakteerde boer John vijf vrouwen op een high tea om ze daarna zijn auto te laten opknappen met een spuitbus. Allemaal dongen ze om zijn aandacht, nauwelijks minder subtiel dan in The Summit werkten ze zich naar voren om de ander weg te werken. Een van hen schilderde een hartje op de auto.

Bij de andere boeren was de strijd er niet minder om. Boer Martijn had hartjes van karton uitgezaagd, deed een wedstrijd elkaar in de ogen kijken en wilde dat de vrouwen aan een spijkerbroek gingen hangen om te zien hoe lang ze dat konden volhouden. Hij lachte vaak en nerveus, om daarna een verbaasde yogadocent weg te sturen. Boer Julius daarentegen lachte geen één keer, en ergerde zich aan vrouwen die dat wel deden. Na een potje curling in de koeienstal stuurde hij de vrouw weg die speciaal voor hem die ochtend uit Noorwegen was overgekomen. John was als het even kon nog onverbiddelijker. Hij stuurde niet alleen twee vrouwen weg, maar legde ook bij een van die afgewezen vrouwen uit dat hij niet erg om haar had kunnen lachen die dag. Daar sta je dan: weggestuurd worden uit een groep door boer John die je nog even een trap na geeft ook door te zeggen dat je geen humor hebt. Boer zoekt vrouw: hoe folklore en macht werken, krijg je nergens beter te zien.

Delen

Mail de redactie

De een ziet eruit als een man, de ander als een vrouw. Een korte dialoog. Man: „Dan geef ik nu het woord aan (…) mijnheer McBride.” Waarna de aangesprokene, die er ontegenzeggelijk uitziet als een vrouw, maar toch ‘mijnheer’ wordt genoemd, de ander aanspreekt met: „Dank u wel, mevrouw de voorzitter.” Die voorzitter lijkt weer belachelijk veel op een man.

Een flard uit een toneelstuk, genderblind gecast? Nee, een commissievergadering Buitenlandse Zaken van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, een kleine week geleden.

‘Mijnheer McBride’ gaat door het leven als Sarah McBride, en zij is het eerste openlijk transgender lid van het Congres, en vertegenwoordigt de staat Delaware.

‘Mevrouw de voorzitter’ gaat door het leven als Keith Self, en sprak hier als de Republikeinse voorzitter van bedoelde commissie.

Dit is keiharde en ook volmaakt absurdistische taalpolitiek, waarbij het politieke het talige deel met gemak overtroeft. Want president Trump erkent nog maar twee geslachten, man en vrouw, en die zijn vanaf de geboorte gegeven. Vandaar zijn oekaze: de federale overheid zal alleen het gouden m/v-koppel accepteren, want zo wil de biologie het. En de transgender, de non-binairen en anderen? Die zijn simpelweg in rook opgegaan.

Wanneer je dus als trumpist een vrouw het woord moet geven, kondig je die aan als ‘mijnheer’, want zij is ooit man geweest, en dat zal ze blijven voor de rest van haar leven.

Het voorval in die Amerikaanse commissievergadering is om veel redenen buitengewoon naargeestig, ook als je bedenkt dat na dit taalpolitieke incident de bijeenkomst geschorst werd. Op de agenda stonden detailkwesties als het Amerikaanse wapenbeleid, internationale veiligheid en hulp aan Europa. First things first, inderdaad.

Deze dictatoriale versie van taalpolitiek zou voor westerlingen geboren na de Tweede Wereldoorlog ongekend moeten zijn, maar dat is toch niet helemaal het geval. Ik vraag u nu de zeer machtige, overweldigende Trump oneindig veel kleiner en machtelozer te maken dan hij is, als in een lilliputterversie. (Lilliputter is ook verkeerd, het moet zijn „kleine mensen” of, beter nog „een persoon met achondroplasie”.)

Nu komen we op bekend terrein: Trump en de zijnen hebben het over ‘woke’ en ‘wokisten’, al zijn die aanduidingen ondertussen onbruikbaar, want er is praktisch niemand meer die zichzelf zo noemt. Maar er bestaan socialerechtvaardigheidsactivisten, en ze houden er een taalpolitiek op na. Daar wordt gewerkt aan een ‘veilige, gedekoloniseerde, inclusieve taal’, die minstens genderneutraal moet zijn. Sindsdien stotteren we de non-binaire voornaamwoorden ‘die/hen/hun’, terwijl we maar één persoon bedoelen.

Publicist en activist Mounir Samuel schreef in 2023 dat „nieuwe tijden vragen om een nieuwe taal”, en ik vrees dat Trump die stelling onderschrijft, zij het met een kleine wijziging. „Nieuwe tijden vragen om een andere taal.”

Samuel wil het vocabulaire uitbreiden, en doet aanbevelingen; Trump decreteert en valt terug op een zelfverzonnen traditie. En met succes want het woord van de president is al snel wet. Ook bij Wikipedia heet de Golf van Mexico nu Golf van Amerika, nog wel tussen haakjes. Dat is nog eens een machtswoord: ik roep iets, en de wereld zegt het me na.

De verschillen tussen het progressieve en extreemrechtse kamp zijn oneindig veel groter dan de overeenkomsten. Vergelijk het overwicht van de overheid met dat van actiegroepen. Maar dit blijft: dat voorschrijven hoe je dient te spreken; het is alsof iemand hoogstpersoonlijk in je keel graait, en daar de woorden uitvist die niet meer mogen.

Het is zum Kotzen.

Stephan Sanders is essayist.

Delen

Mail de redactie