Woensdag kondigde president Donald Trump per decreet een inreisverbod af voor twaalf landen. De maatregel roept herinneringen op aan de zogenoemde ‘muslim ban’ uit Trumps eerste termijn, een negentig dagen durend inreisverbod voor inwoners van zeven overwegend islamitische landen, waarbij het verbod voor Syriërs voor onbepaalde tijd zou gelden. De reden is dezelfde: het brede en vage begrip ‘nationale veiligheid’. In het decreet uit 2017 werden inwoners uit deze landen gekoppeld aan terroristische aanslagen in de Verenigde Staten, waarbij werd verwezen naar de aanslagen van 11 september 2001. In het nieuwe decreet worden meer redenen aangevoerd en is de geografische spreiding breder. Vier vragen over de nieuwe travel ban.
1. Voor welke landen geldt nu een inreisverbod?
Voor Afghanistan, Myanmar, Tsjaad, de Republiek Congo, Equatoriaal Guinea, Eritrea, Haïti, Iran, Libië, Somalië, Soedan en Jemen geldt een compleet verbod. Volgens het Witte Huis vormen deze landen een „zeer hoog risico voor de Verenigde Staten”. Voor inwoners uit Burundi, Cuba, Laos, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan en Venezuela geldt een gedeeltelijk verbod. Zij zouden een „hoog risico” vormen. Inwoners uit die laatste reeks landen kunnen geen visa meer krijgen in bepaalde categorieën (zaken- en studentenvisa). Ook wordt de geldigheidsduur van andere visa beperkt. Expliciet is opgenomen in de verordening dat deze nieuwe regels een asielverzoek voor inwoners uit die landen niet in de weg staat.
Amerikaanse media meldden dat vorig jaar zo’n 170.000 Amerikaanse visa voor inwoners uit deze landen zijn afgegeven.
2. Welke redenen geeft de Amerikaanse regering voor deze lijst?
In het decreet staat dat de regering de Amerikaanse burgers wil beschermen tegen „vreemdelingen die van plan zijn terroristische aanslagen te plegen, onze nationale veiligheid in gevaar brengen, hatelijke ideologieën verspreiden of op een andere manier misbruik maken van de immigratiewetten”. In een videoboodschap waarin hij zijn besluit toelichtte, verwees president Trump naar een recente aanslag in Boulder, Colorado. Een pro-Palestina demonstrant viel een groep pro-Israël demonstranten aan en verwondde er acht, van wie enkelen zwaar gewond werden. De man bleek de Egyptische nationaliteit te hebben – een land dat niet in het decreet wordt genoemd.
De regeringen van de landen op de lijst slagen er volgens het decreet niet in hun burgers afdoende te screenen voor zij uitreizen. Zij werken bovendien in de ogen van de Amerikanen onvoldoende mee aan het opnemen van uit de VS gezette landgenoten. En de burgers uit die landen hebben volgens het ministerie van Binnenlandse Veiligheid in de afgelopen jaren regelmatig langer in de VS verbleven dan hun visum toeliet.
In sectie 1, lid b) van het decreet staat nog een reden voor het uitsluiten van reizigers uit bepaalde landen. Zo op het oog een meer transactionele reden: landen die in de ogen van de Amerikaanse regering te weinig doen aan de uitwisseling van informatie die de VS over hun burgers willen hebben.
3. Hoe staat het met reizigers uit andere landen?
De context van dit nieuwe inreisverbod is een algemeen vijandige houding tegen vreemdelingen, waar alle reizigers last van kunnen krijgen. Buitenlanders die in de Verenigde Staten wonen, zonder geldige verblijfspapieren, maar soms ook mét worden in grote aantallen uitgezet. Ook naar landen waar zij niet vandaan komen, maar die een overeenkomst met Trump hebben gesloten om hen op te nemen, zoals Zuid-Soedan. Onlangs trok minister Noem van Binnenlandse Veiligheid de bijzondere status voor Afghanen in de VS in – velen van hen zijn hun land ontvlucht omdat zij met de Amerikaanse troepen daar hadden samengewerkt.
Aan de grenzen worden reizigers uit alle landen aan strenge controles onderworpen, waarbij hun telefoons worden afgenomen en wordt gekeken naar wat zij schrijven en delen op hun sociale media. Daarbij worden die burgers, of ze nu uit Canada, de Europese Unie of India komen, soms voor meerdere dagen vastgehouden in cellen aan de grens.
De regering-Trump wil ook het mes zetten in studentenvisa. Dat wil zeggen: in het conflict dat Trump heeft uitgelokt met de universiteit Harvard, waarvan hij vindt dat de leiding onvoldoende doet ter bescherming van Joodse studenten en om uitingen van steun voor de Palestijnen tegen te gaan, zullen niet langer visa worden verstrekt voor buitenlandse studenten die zich willen inschrijven aan Harvard.
4. Welke landen staan niet langer op Trumps lijst?
In 2017 lokte de muslim ban van Trump veel verontwaardiging uit – en juridische procedures, waardoor de president uiteindelijk vier versies van zijn decreet opstelde en het Hooggerechtshof één daarvan goedkeurde. De eerste lijst van uitgesloten landen leek destijds tamelijk willekeurig: Irak, Iran, Libië, Somalië, Soedan, Syrië en Jemen. Later werden Venezuela en Noord-Korea aan de lijst toegevoegd en Irak er weer afgehaald. Reizigers uit Saoedi-Arabië werden destijds wel toegelaten, hoewel het merendeel van de vliegtuigkapers die de aanslagen van 11 september 2001 pleegden, de Saoedische nationaliteit had.
Op de nieuwe lijst is Syrië niet langer opgenomen. Tijdens zijn reis door het Midden-Oosten eerder deze maand, ontmoette Trump de nieuwe president Ahmed al-Sharaa, die ooit een aan Al-Qaida gelieerde strijdgroep leidde. De Amerikaanse president noemde de Syrische leider een „jonge, knappe vent”.
