Waar moet je op letten tijdens de NAVO-top in Litouwen?

Steun voor Oekraïne en een slagvaardigere verdediging tegen eventuele Russische agressie zijn de belangrijkste onderwerpen op een NAVO-top die deze dinsdag in Litouwse hoofdstad Vilnius begint. Waar moet je op letten?

1 Locatie

De keuze voor Litouwen, dat ‘ingeklemd’ ligt tussen de Russische exclave Kaliningrad en Rusland-bondgenoot Wit-Rusland, is een politiek gebaar. De hele top moet één signaal zijn aan het Kremlin: de NAVO staat als een gesloten front achter Oekraïne en laat zich niet intimideren. Het is daarnaast een solidariteitsbetuiging aan de kleine Baltische landen die dicht bij Rusland liggen en zich al jaren zorgen maken over hun eigen veiligheid. Tot hun grote frustratie namen de westerse leden van de alliantie die vrees tot Poetins inval in Oekraïne niet serieus.

Lees ook het interview met de Amerikaanse generaal Ben Hodges: ‘We laten het Kremlin het NAVO-beleid dicteren’

2 Veiligheid

Vilnius is tijdens de top een van de best beveiligde steden van Europa. Er worden 31 regeringsleiders van de NAVO verwacht, onder wie de Amerikaanse president Biden. Daarnaast is ook kandidaatlid Zweden vertegenwoordigd en wordt de Oekraïense president Zelenksy verwacht. De NAVO-partners uit de Indo-Pacific – Japan, Zuid-Korea, Australië, Nieuw-Zeeland – sturen ook regeringsleiders. Het vliegveld wordt bewaakt door opzichtig geparkeerd luchtafweergeschut.

3 Oekraïne

Kyiv wil zo snel mogelijk lid worden van de NAVO, maar heeft zich erbij neergelegd dat dat niet tijdens de oorlog kan. Het bondgenootschap zou dan zelf in oorlog raken met Rusland en dat is een grens die men niet wil overschrijden. Oost-Europese landen willen Kyiv een onwrikbaar perspectief op toetreding bieden, voor het moment dat de wapens zwijgen. De VS en Duitsland willen zo ver niet gaan. Oekraïne is ook nog niet klaar voor toetreding, zei president Biden.

Lees ook het commentaar: De toekomst van Oekraïne ligt in de NAVO, ook als de weg daarnaartoe lang is

4 Veiligheidsgaranties

Om Kyiv toch beter aan de NAVO te binden stelt het bondgenootschap meer militaire steun in het vooruitzicht (geen wapens, dat gaat buiten de NAVO om). Er komt ook een NAVO-Oekraïne-raad, een formeel overleg dat vier keer per jaar vergadert. Die raad kan door Oekraïne in een crisis bijeen worden geroepen. (Zelensky zit straks tussen president Erdogan en premier Sunak). Ook willen NAVO-landen, samen, maar buiten de NAVO om, veiligheidswaarborgen aanbieden, in de vorm van intentieverklaringen.

5 Zweden

Maandagavond maakte NAVO-topman Jens Stoltenberg bekend dat Turkije zijn verzet tegen toetreding van Zweden staakt. Turkije blokkeerde maandenlang die toetreding, omdat het land niet hard genoeg zou optreden tegen Koerdische extremisten. Stoltenberg noemde het nieuws „een historische stap die het bondgenootschap sterker en veiliger zal maken”.