Vrijheid van meningsuiting? Alleen als je het eens bent met de regering-Trump

Hij wordt niet verdacht van een misdrijf, hij heeft met zijn green card een geldige verblijfstitel en toch is Mahmoud Khalil in de Verenigde Staten gearresteerd. De activist die zich in de lente van 2024 regelmatig roerde bij pro-Palestinademonstraties op de Columbia-universiteit, werd afgelopen weekend door de vreemdelingenpolitie uit zijn huis in New York gehaald en afgevoerd. In reactie op de dagelijkse protesten die nadien tegen Khalils voorgenomen uitzetting zijn georganiseerd, zei de door president Trump als ‘grenstsaar’ aangestelde Tom Homan dat Khalil met zijn steun aan de Palestijnse zaak de veiligheid van de VS in gevaar brengt. Mag je dan niks meer zeggen, vroegen de demonstranten. Waarop Homan als hoofd van Enforcement and Removal Operations zei: „De vrijheid van meningsuiting heeft grenzen.”

Heus?

En het decreet dan dat president Trump op de eerste dag van zijn tweede termijn uitstuurde? „Overheidscensuur van meningsuiting is ontoelaatbaar in een vrije maatschappij.”

In de zuiveringsijver was een foto gemarkeerd van het vliegtuig dat de eerste atoombom had afgeworpen: de Enola Gay

En de toespraak van vicepresident JD Vance dan, tijdens de veiligheidsconferentie in München? Die gaf een kleine maand geleden de Europese bondgenoten een veeg uit de pan. Het lijkt wel, zei Vance, alsof jullie zijn vergeten dat vrijheid van meningsuiting de hoeksteen van democratie is en dat het geen pas geeft beperkingen op te leggen aan andersdenkenden. „Wij zouden niet bang moeten zijn voor ons volk, ook niet als ze meningen naar voren brengen die haaks staan op die van hun regering.”

Met elkaar zozeer tegensprekende hoogwaardigheidsbekleders is de enige manier om te weten welke opvatting beleid is: kijken wat de Amerikaanse regering en haar medestanders doen. Drie voorbeelden.

1Khalil en de universiteiten

De arrestatie van Khalil werd op dinsdag door de woordvoerder van het Witte Huis nader onderbouwd. Hij zou een gevaar voor de nationale veiligheid zijn omdat hij „de kant van Hamas heeft gekozen”. Omdat hij een Palestijn is, worden Khalil op grond van immigratiewet zijn verblijfspapieren ontnomen. De suggestie dat Khalil actief steun verleent aan het in de VS (en de Europese Unie) als terreurorganisatie aangemerkte Hamas, werd niet met bewijzen onderbouwd. Zijn advocaat verwierp die suggestie met kracht. Juristen verwachten dat de zaak van Khalil, als die het Hooggerechtshof bereikt, vooral om het Eerste Amendement zal draaien, en dus om de vrijheid van meningsuiting.

De arrestatie van Khalil staat niet op zichzelf. Deze week werd bekend dat de regering 400 miljoen dollar aan subsidies voor de Columbia universiteit intrekt. Als reden werd gegeven dat Columbia te weinig doet tegen de „hardnekkige intimidatie van Joodse studenten”. Daarmee lijkt het ministerie van Onderwijs uitvoering te geven aan een boodschap die de president op 4 maart verspreidde: „Alle federale subsidies voor hogescholen, scholen en universiteiten die illegale demonstraties toestaan, worden stopgezet. Activisten moeten de gevangenis in, of terug naar het land waar ze vandaan komen.”

Dinsdag verstuurde de minister van Onderwijs een waarschuwing aan zestig onderwijsinstellingen, waaronder Columbia, waarin ze zei maatregelen te overwegen als die instellingen Joodse studenten op de campus onvoldoende beschermen. Alle instellingen, schreef ze, worden onderzocht op grond van burgerrechtenwetgeving voor zover die van toepassing is op „antisemitische intimidatie en discriminatie”.

Onder druk van dergelijke dreigementen zijn universiteiten al begonnen met eigen maatregelen, die beslist verder gaan dan onderzoek naar intimidatie of discriminatie. Persbureau AP berichtte vorige week over studenten aan Columbia die door het college van bestuur worden onderzocht wegens hun activisme. Een van hen schreef mee aan een opinieartikel waarin werd gepleit voor het doorsnijden van economische en academische banden met Israël en werd beschuldigd van ‘discriminerende intimidatie’. Anderen kregen mails van een pas ingesteld universitair bureau voor ‘institutionele gelijkwaardigheid’, omdat zij op sociale media hun steun aan Palestina hadden betuigd of hadden deelgenomen aan ‘ongeoorloofde’ demonstraties. Straffen hiervoor kunnen oplopen tot schorsing of verwijdering van de universiteit.

Demonstranten bij de universiteit van Columbia na de arrestatie van Mahmoud Khalil.
Foto Jeenah Moon/Reuters

2Verboden woorden

Opmerkelijk, trouwens, dat de minister van Onderwijs in haar verklaring het woord ‘discriminatie’ gebruikt. The New York Times vlooide de afgelopen weken door memo’s en notities die op ministeries rondgingen, waarin bepaalde woorden werden aangemerkt als ongewenst. Het leverde een groslijst van 199 woorden op – en de krant verwachtte er nog meer te vinden.

Elke nieuwe Amerikaanse regering doet bij aanvang betekenisvolle woorden van de vorige regering in de ban (Trump I: ‘klimaatcrisis’. Biden: ‘illegalen’ om zich te onderscheiden van de vorige, aldus de krant. Maar de foute-woordenlijst van Trump II is wel heel lang en heel ideologisch. Het gaat – met uitzondering van het niet langer geoorloofde ‘Golf van Mexico’ – om woorden met een progressieve bijklank. ‘Antiracistisch’, ‘gelijkwaardigheid’, ‘ongelijkheid’, ‘structureel’, ‘voorrecht’, ‘vrouwen’.

Het gaat om woorden met een progressieve bijklank: ‘antiracistisch’, ‘gelijkwaardigheid’, ‘ongelijkheid’

Op de lijst die The New York Times vorige week publiceerde ontbrak nog het woord ‘gay’. Diezelfde dag berichtte AP dat het ministerie van Defensie in zijn ijver om documenten en beelden in haar archief te zuiveren van politiek onwenselijke termen, een vinkje had gezet bij de naam van het vliegtuig dat voor het eerst in de geschiedenis een atoombom had afgeworpen: de Enola Gay. Niet genoemd naar homoseksuele activisten, maar naar de moeder van een luchtmachtpiloot.

Een woord dat wel op de New York Times-lijst staat: ‘discriminatie’. De stok waarmee de minister anti-Israëlische demonstraties slaat, is in andere verbanden taboe. Zo blijkt dat de vrijheid van meningsuiting van de regering-Trump de vrijheid is om een welbepaalde mening te uiten. De mening die in lijn ligt met het regeringsbeleid.

Een man roept zijn mening naar Chuck Edwards tijdens de townhall in Ashville, North Carolina.
FotoSean Rayford/Getty Images/AFP

3De Townhalls

Het duidelijkst is dat te zien in de haarvaten van de Republikeinse Partij zelf. Anders dan in zijn eerste termijn, van 2017 tot 2021, is Trump nu de onbetwiste leider. Tegenstribbelende politici, twijfelaars en tegenstemmers, zijn allemaal uit de partij gewerkt. In het Congres zitten alleen nog Republikeinse jaknikkers.

Dezelfde volksvertegenwoordigers die in Washington geen vinger durven op te steken bij de ravage die de president en zijn rechterhand Elon Musk aanrichten in de federale overheid, moeten zich daarvoor thuis in hun kiesdistricten verantwoorden. Dat leverde de afgelopen weken een paar spektakelstukken op die de Democraten en media gretig verspreidden.

In Republikeinse districten in staten die Trump in november veroverde, zoals Wisconsin, Oklahoma, North Carolina, vroegen kiezers op lokale partij-avonden hun afgevaardigden naar de bezuinigingen op het ziekenfonds en de veteranenzorg, naar de invoertarieven en naar de massaontslagen van ambtenaren door het ‘efficiëntieministerie’ van Elon Musk. In het ene na het andere zaaltje stonden rijen bewoners te joelen tegen bedremmelde politici.

Het antwoord van de Republikeinse Partij op deze meningsuiting? Stop met die kiezersbijeenkomsten. Republikeinse politici zeiden in interviews dat de joelers en vragenstellers door George Soros gefinancierde Democraten waren. Maar wie de filmpjes bekijkt, ziet een doorsnee van de bevolking. Ja, sommige mensen waren duidelijk gekomen om te demonstreren tegen de regering-Trump. Maar geregistreerde Republikeinen stelden evengoed kritische vragen.

Dat beaamde Keith Self. „Er zijn veel mensen die zich zorgen maken over wat er gebeurt”, zei de Republikeinse afgevaardigde uit Texas na afloop van zo’n woeste bijeenkomst. „Dit is Amerika. Wij verschillen hier van mening, en we mogen die verschillen laten horen.”

Dat was twee weken geleden. Sindsdien heeft vrijwel geen Republikein zich nog publiekelijk laten ondervragen. Chuck Edwards, uit North Carolina was deze week een nobele uitzondering. Hij ploeterde een uur lang door vragen van kiezers over sociale uitkeringen en de activiteiten van Elon Musk. „Collega’s in Washington zeiden tegen me: je bent een idioot, Chuck.”


Lees ook

Met arrestatie van student-activist Mahmoud Khalil lost Trump zijn dreigement tegen Gaza-betogers in

Mahmoud Khalil tijdens een pro-Palestijnse protestbijeenkomst op Columbia University in New York, juni 2024.