Voor ik het wist stond ik midden in een boekwinkel een boek te aaien

Kun je het niet meer aan, al het leed in de wereld? Bommen op Gaza, branden in Los Angeles, haat op X, de opmars van radicaal-rechts? Een van de laatste trends in boeken brengt wellicht uitkomst. ‘Healing fiction’ biedt verhalen die je verwarmen als een kop warme chocola in je handen, die je omhullen als de met teddystof beklede stoel waarin je wegkruipt. Of, zoals de veelal jonge lezeressen het zeggen te ervaren: een safe space.

Je herkent het genre aan de omslag. Daarop staat een geïllustreerd klein gebouw, een apotheek, boekhandel, café of wasserette, gevangen in warme kleuren; oranje voor Het Pumpkin spice café, roze voor De buurtwinkel van tweede kansen, pastel voor Het restaurant van de herinneringen.

Sommige boeken hebben een reliëf – ik betrapte mezelf erop dat ik het boek De chocoladewinkel van verloren liefdes kocht louter en alleen vanwege de glanzende, gouden druppels op de omslag. Voor ik het wist stond ik midden in een boekwinkel een boek te aaien.

De verhalen zijn kort; healing fiction is populair onder 35-minners en zij kampen, murw gebeukt door sociale media, vaak met een korte aandachtsspanne. Bovendien zijn korte verhalen goed te lezen op een mobiele telefoon, zoals veel mensen in Japan en Zuid-Korea, geboortegrond van healing fiction, doen.

Het tempo is kalm, een plot ontbreekt, de afloop is immer goed. Takako, wier hart is gebroken, leert in de tweedehandsboekenwinkel van haar oom zichzelf te waarderen; Juno voorziet haar klanten van chocola én liefdesadvies; Sunao keert zonder veel problemen terug in de tijd om nog één keer haar inmiddels overleden hond te aaien (ja, heus).

Die boekhandeltjes en cafeetjes – verkleinwoorden zijn hier op hun plaats, want groothandels en ketens zijn in dit genre niet authentiek en dus uit den boze – vormen de plaats van handeling, de plaats waar het verhaal zich afspeelt. Hier ontvangt de eigenaar een keur aan personages met alledaagse problemen. Liefdesverdriet – niets universeler dan dat – staat op de eerste plaats, gevolgd door eenzaamheid, onzekerheid, faalangst. Het emotiepalet van een gemiddelde millennial, zeg maar.

Beter dan zelfhulp

Om zulke emoties onder controle te krijgen kun je natuurlijk ook zelfhulpboeken kopen, maar die zijn doorgaans hardvochtiger dan de donzige healing fiction. Of, zoals de Zuid-Koreaanse vertaalster Shanna Tan op een online forum schreef: „Een vriendin zegt dat ze liever [healing] fictie dan zelfhulpboeken leest, omdat het makkelijker is om het succes en de persoonlijke groei van de personages te ervaren zonder enige vorm van jaloezie of afgunst te voelen. Er is nabijheid én afstand. I totally get it.”

Vaak is er een knusse kat, soms kan die praten, en dat is helemaal niet gek, want healing fiction kent een grote mate van magie. Er wordt naar hartenlust getijdreisd, naar het hiernamaals of naar het verleden, al heeft het niet veel om het lijf; je reist naar je geliefde om haar nog één keer te vertellen hoeveel je van haar houdt en voor je kop koffie koud wordt ben je alweer terug in het heden, op de stoel in het café waar je nog geen tien minuten geleden je bewustzijn verloor, het teken dat de tijdreis begint – zie hier de essentie van de reeks Voordat de koffie koud wordt 1, 2, 3, 4 én 5, met meer dan zes miljoen verkochte exemplaren in 46 landen een van de succesvolste boeken in het genre.

Nooit wordt de magie ingezet om de toestand in het land te duiden. Nee, wie denkt in healing fiction iets te leren over de Japanse samenleving – aangewezen op een politiek van louter zelfverdediging terwijl de militaire spanningen in de regio oplopen – of de Zuid-Koreaanse maatschappij – betwist in haar bestaan, bedreigd door een dictatoriale buurman die, god verhoede het, straks als dank voor bewezen diensten in Oekraïne zijn snode annexeerplannen uitvoert met hulp van de nieuwe Russische tsaar – komt bedrogen uit.

Booktok

Het genre begon in Zuid-Korea – na K-beauty, waarbij meiden wordt verteld hoe een ‘natural healthy glow’ te krijgen, en K-pop, waar jongens en meisjes in het keurslijf van een bestaand muziekformat worden geduwd, is er nu dus healing fiction, onderdeel van K-book . En daarvoor gelden evengoed strenge regels, zoals de geïllustreerde omslag met gebouw of kat, en het ontbreken van een plot.

Nieuw is het natuurlijk allemaal niet. Met een beetje goede wil kun je het genre beschouwen als een variant op het aloude feelgood, de romcom, de mozaïekvertelling – denk aan Love Actually op papier, maar dan zonder die o zo fijne Britse spitsvondige ironie.

Vaak is er een knusse kat, soms kan die praten

De boeken zijn al een decennium populair in Zuid-Korea en Japan; niet verwonderlijk als je weet dat de prestatiedruk daar hoog is, waardoor sommigen geen andere uitweg zien dan zich totaal uit het sociale leven terug te trekken (‘hikikomori’).

Maar sinds een jaar veroveren ze in rap tempo Europa en de Verenigde Staten. Zo stamt het succesvolle Japanse Morisaki’s boekwinkel uit 2012, maar verscheen de Nederlandse vertaling pas in 2023. De verklaring voor de plotselinge, wereldwijde populariteit ligt volgens diverse uitgevers in de coronapandemie, toen het leven stil viel en introspectie zich aandiende. Daarnaast is healing fiction een hype op het populaire ‘Booktok’ (onderdeel van TikTok) en Instagram.

In Europa is het genre met name in Nederland, Engeland en Spanje populair, al lopen de Italianen voorop. Want die verstaan, zo zeggen ze zelf, de kunst van het ‘het zoete leven’ als geen ander – lees het autobiografische Boekhandel in de bergen er maar op na. Daarin geeft Alba Donati haar baan bij een uitgeverij in Florence op om een boekwinkel in een klein bergdorp te beginnen – klinkt niet als een verdienmodel, denk je dan als nuchtere Hollander, maar ja –, waar zij de dorpelingen helpt met goede literatuur, die op hun beurt haar helpen als er brand in de boekhandel uitbreekt.

Het doet denken aan een andere boekentrend, ‘novel therapy’, populair in onder meer Canada en het Verenigd Koninkrijk, waarbij lezers elkaar op sociale media boeken aanraden om hun emoties te bedwingen: het bekroonde Eleanor Oliphant is completely fine bijvoorbeeld, over eenzaamheid, of het recentelijk verfilmde It ends with us, over huiselijk geweld.

„Het voelde alsof ik in een kamer zat met een adviseur die me tips gaf over hoe ik mijn leven goed kon leiden en dankbaarder kon zijn”, schrijft ‘mobyskine’ op X, over healing fiction.

„Het brengt je naar een andere plek en vult je met warmte”, meent Erik Sanden, ook op X.

En een lezer laat Park, uitgever van De buurtwinkel van tweede kansen, weten dat ze het boek „met tranen in mijn ogen en een brok in mijn keel” heeft gelezen.

Nee, wringen doet het nooit. De pit komt hoogstens van de bonbon met cayennepeper die Juno serveert in haar ‘chocoladewinkel van verloren liefdes’. Maar wie de boze wereld buiten wil sluiten, al is het maar voor even, stopt met dit artikel, tilt de kat op schoot en gaat een ‘helend’ boek lezen.


Toshikazu Kawaguchi

Voordat de koffie koud wordt

Uitgeverij Meulenhoff,
256 blz. €21,99

Satoshi Yagisawa

Morisaki’s boekwinkel

Uitgeverij Meulenhoff,
208 blz. €20,99

Kim Ye-eun

De chocoladewinkel van verloren liefdes

Uitgeverij Wereldbibliotheek,
176 blz. €18,99

Kim Ho-yeon

De buurtwinkel van tweede kansen

Uitgeverij Wereldbibliotheek,
240 blz. €14,99

Yuta Takahashi

Het restaurant van de herinneringen

Uitgeverij Wereldbibliotheek,
176 blz. €18,99