Voor het eerst in beeld: de jonge Johan Cruijff in kleur

Posted on March 23, 2025 by admin

Korrelige kleurenbeelden, gefilmd achter het doel, bij de cornervlag of op een dak van stadion De Meer. Voor opvallend lege tribunes, want Ajax streed in 1964 nog tegen degradatie. En voor eigen publiek vaak spelend in het blauw, want de thuisploeg moest zijn tenue als teken van gastvrijheid toen nog aanpassen aan de outfit van de bezoekers. Ajacieden die Feyenoorders voor een ‘Klassieker’ bloemen overhandigden, omdat de Rotterdammers in de Europa-Cupfinale stonden.

De 8 millimetercamera van de Amsterdamse gelegenheidsfilmer Louis van Schoonhoven registreerde de Ajax-periode 1963-1973 in binnen- en buitenland. Zijn focus lag op Johan Cruijff: een jonge, frêle aanvaller, nog spelend met de rugnummers 7, 8, 9 of 10 en pas later met zijn vermaarde nummer 14.

Kort geknipt haar, een oranje bal, en de contouren van de rijzende ster waren al zichtbaar. Voorzetten met buitenkant rechtervoet, dubbele versnellingen, passeerbewegingen achter het standbeen waarmee de tegenstander op het verkeerde been werd gezet: de Cruijff-kap of Cruyff Turn. En de typisch Cruijffiaanse manier van juichen niet te vergeten – terugrennend en springend terwijl zijn gebalde rechtervuist door de lucht zwaait.

Johan Cruijff met nummer zeven aan de bal voor Ajax in een wedstrijd tegen Volendam, het oudste beeld uit de verzameling.

Na zijn overlijden in 2011 boden Van Schoonhovens familieleden de ruim driehonderd kleurenfilmpjes aan bij het Nederlands instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. Geen belangstelling. Ook Ajax had destijds geen interesse in het historische materiaal. Nadat een redacteur van Andere Tijden Sport de filmpjes bij de familie toevallig had aangetroffen, kwam de bal alsnog aan het rollen. Beeld en Geluid digitaliseerde het materiaal. Regisseur Marcel Goedhart van Andere Tijden Sport vatte het geheel samen tot drie kwartier kijkplezier, deze maandagavond door de NPO uitgezonden op de sterfdag van Cruijff.

Keihard in de duels

In een persbericht zegt Goedhart: „Uit een brei van honderden minuten beeld hebben we de mooiste en meest bijzondere beelden geselecteerd. Het voelde voor ons een beetje alsof er een nieuwe Van Gogh of Vermeer was ontdekt. De jonge Cruijff in kleur, sprieterig, klein, een danser, maar nooit bang en keihard in de duels ook.”

Het originele beeldmateriaal was zonder geluid, er is muziek of commentaar van toenmalig radioverslaggevers Theo Koomen en Dick van Rijn of tv-commentator Herman Kuiphof aan toegevoegd. De spaarzame NOS/NTR-fragmenten uit dezelfde wedstrijden zijn als een aanvullend puzzelstukje voor of achter de amateurbeelden gemonteerd.

Zo krijgen we dezelfde acties uit verschillende hoeken te zien. Dat was bij de beroemde mistwedstrijd van Ajax in 1966 in het Olympisch Stadion tegen Liverpool geen overbodige luxe. Van Schoonhoven stond achter het Engelse doel, waardoor we de 5-1 beter in beeld krijgen dan de televisiekijkers – en de commentatoren.

Johan Cruijff komt het veld op voor een wedstrijd van Ajax in het Olympisch Stadion.

Aan het woord komen oud-ploeggenoten Ruud Krol, Jan Mulder, Klaas Nuninga en de latere directeur Arie van Eijden. Ook Rinus Israël (ex-DWS en Feyenoord) wordt gevraagd te reageren. Ze zien zichzelf voor het eerste terug in kleur en zijn vol lof over Nederlands beste voetballer aller tijden. Mulder: „Cruijff was nieuwe muziek, een soort Zuid-Amerikaans.” Krol: „Johan incasseerde, maar deelde ook uit.”

Cruijff was nieuwe muziek, een soort Zuid-Amerikaans

Jan Mulder
Oud-ploeggenoot

Regisseur Goedhart vertelt dat hij tijdens het monteren „bijna nat was gegaan”. Op een van de filmpjes leek de jonge Johan Cruijff weer in beeld, maar een attente redacteur merkte op dat het een ander aanstormend Ajax-talent moet zijn geweest: Sjoerd Ruiter. De twee snelle, schichtige spitsen werden wel vaker verwisseld. De nooit doorgebroken Ruiter overleed tamelijk anoniem in 2017, een jaar na de wereldberoemde Cruijff. Zijn nabestaanden kregen de beelden van de jonge Sjoerd bijna zestig jaar na dato aangeboden.

Op de vraag of amateurfilmer Van Schoonhoven zijn grote idool Cruijff wel eens had gesproken in de tien jaar dat hij hem van zeer nabij filmde, zeggen zijn broer en zus: „Daar hebben we Louis nooit over gehoord. En hij had het ons anders vast wel verteld.”

Wat vindt NRC | Het Indonesische leger hoort in de kazerne te blijven

admin
March 27, 2025
0

Onder wereldleiders is de president van Indonesië, generaal b.d. Prabowo Subianto, een bijzonder specimen. Hij begon enige maanden terug zijn presidentschap met het uitrollen van een kostbaar, en terecht zeer bekritiseerd, populistisch programma om gratis maaltijden te verstrekken aan scholieren. Alsof hij de oude wijsheid, there is no such thing as a free lunch (voor niets gaat de zon op) wilde logenstraffen. Maar deze afleidingsmanoeuvre kon afgelopen week niet de echte agenda verhullen van de ex-schoonzoon van autocraat Soeharto (1966-1998). Die agenda is: de restauratie van de militaire greep op de Indonesische samenleving.

Het voltallige Indonesische parlement heeft, onder druk van Prabowo, een wet op de interne structuur van de strijdkrachten (TNI) aangenomen die neerkomt op de terugkeer van de beruchte ‘dwifungsi’ of dubbele functionaliteit van het leger, niet alleen militair maar ook bestuurlijk. Dat was een pilaar onder de militaire dictatuur van Soeharto, want zo had het leger toegang tot de belangrijkste bestuurlijke posten. Dankzij deze zogenaamde ‘sociaal-politieke’ rol kon het leger ook economische bedrijvigheid ontplooien en zat er bovendien een ongekozen fractie van militairen in het parlement.

Corruptie, nepotisme en economische samenspanning waren het gevolg. Maar daaraan maakte de studentenbeweging van 1998 een einde. Het leger keerde uiteindelijk weer terug naar de kazerne. En dat betekende een grote overwinning voor de burgerlijke samenleving. Dit keer gaat de machtsgreep niet met een militaire coup maar gewoon via parlementaire verkiezingen. Een mensenrechtenactivist noemde het nieuwe Indonesische bestuursmodel in NRC treffend een „electorale autocratie”.

Dat Prabowo de geschiedenis nu probeert terug te draaien heeft grote gevolgen. Sociaal-maatschappelijk, kijk alleen naar de ongeregeldheden die overal in de archipel zijn losgebarsten uit protest tegen het besluit van het parlement. Maar, mogelijk veel ernstiger, ook economische gevolgen. The Jakarta Post waarschuwt in een commentaar dat Prabowo niet alleen het vertrouwen van de kiezers maar ook dat van de markt aan het verspelen is. Gewezen wordt op de koers van de roepia die nu ten opzichte van de dollar is gekelderd tot hetzelfde dieptepunt als ten tijde van de economische crisis die in 1998 mede de oorzaak was van de val van Soeharto. De koersval wordt, behalve uit geopolitieke oorzaken zoals de tarievenoorlog van Trump, verklaard uit de grillige economische koers die Prabowo vaart met zijn reusachtig uitgedijde kabinet, zijn kostbare gratis lunch-programma en nu dus die mogelijke terugkeer van het leger in de economische verhoudingen.

Voor Indonesië dat onder Prabowo een meer internationale koers wil varen, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de toetreding van het land tot het blok van de BRICS in januari, is een terugkeer van het leger als politiek orgaan een anachronisme.

De politiek bestuurlijke constellatie in het land heeft zich na de Reformasi, het democratiseringsproces na Soeharto, meer en meer ontwikkeld tot een oligarchie waarbinnen Prabowo op zoek is naar de macht. Het is nu aan de in de afgelopen dertig jaar in Indonesië gegroeide civil society om de politieke klasse in Jakarta tot de orde te roepen. De 280 miljoen veelal jonge inwoners van de archipel, die geopolitiek midden in de spanningsboog ligt tussen de VS en China, moeten nu alles op alles zetten om de nalatenschap van de generatie van 1998 overeind te houden.

Loretta Schrijver was een pionier en geliefd RTL-boegbeeld

admin
March 27, 2025
0

Een warme persoonlijkheid met een prachtige, kenmerkende stem. Zo herdenkt de hoofdredactie van RTL Nieuws presentatrice Loretta Schrijver die woensdag 26 maart op 68-jarige leeftijd overleed aan darmkanker: „Ze informeerde miljoenen mensen over het wereldnieuws, op haar eigen toegankelijke manier. We zijn Loretta ontzettend dankbaar voor alles wat ze voor RTL Nieuws heeft betekend.” De RTL-directie voegde daar nog aan toe: „Met haar onovertroffen, unieke lach kon ze iedereen in het hart raken.”

Loretta Schrijver was een van de boegbeelden en pioniers van RTL. Ze werkte vanaf de allereerste uitzending in oktober 1989 voor de commerciële omroep; met onderbrekingen een periode 35 jaar. Naast nieuwslezer van RTL Nieuws (1989-2007) was Schrijver vooral bekend van Koffietijd (2010-2023), de ochtendtalkshow die ze presenteerde met haar vriendin Quinty Trustfull.

Schrijver was in december voor het laatst te zien in The Masked Singer, een RTL-show waarin ze als panellid bekende mensen in vermommingen moest herkennen. Naar eigen zeggen was ze erg slecht in het raden wie er in de pakken zat, maar brachten de uitzinnige creaties haar in sprookjesachtige sferen. Omdat ze al geruime tijd ziek was, nam ze een verpleegkundige mee naar de opnames. In de kleedkamer stond een bed waarop ze kon rusten. Dat bed was nog van Hennie Huisman geweest.

Loretta Schrijver werd in 1956 geboren in New York, kwam als kleuter naar Amsterdam en verhuisde sindsdien als kind nog verschillende keren, onder meer naar Venlo, Zandvoort en Hollywood. Haar moeder Aletta Visser was schoonheidsspecialist, haar vader Max Schrijver was een Joodse textielhandelaar die zijn oorlogsstrauma’s onderdrukte met humor. Hij overleed in 1989 en maakte het succes van zijn enige dochter niet meer mee. Als tiener werd ze verliefd op een vriend van haar vader, de twee keer zo oude Lou Vaz Diaz. Nadat ze het huis uit ging, hadden de twee een korte, geheime affaire. Twintig jaar later kwam ze Vaz Diaz opnieuw tegen. Dit keer bleef hij dertig jaar bij haar, tot het einde. Schrijver woonde tot ze ziek werd apart van haar geliefde, was bewust kinderloos en stapelgek op haar honden.

Schrijver samen met Jeroen Pauw. Foto RTL

Ze wilde wc-juffrouw worden, of actrice. Voor de schoolkrant interviewde ze acteurs als Piet Römer en Lex Goudsmit. Op school las ze graag toneelstukken van Miller en Shakespeare. Actrice Ank van der Moer was haar grote voorbeeld. Ze werd twee keer afgewezen voor de toneelschool. Toen ze een relatie kreeg met acteur Dick Nooij werkte ze wel een tijdje als rekwisiteur bij het Amsterdams Volkstoneel van diens moeder Beppie Nooij. Ook kreeg ze eind jaren zeventig een rolletje als sekswerker in de film Rooie Sien.

Ze ging vertaalkunde en geschiedenis studeren, werkte daarna op de ondertitelingsafdeling van de NOS, en vanaf 1982 als radiopresentator bij de Wereldomroep. Daar ontmoette ze Jeroen Pauw, met wie ze een relatie kreeg. Pauw reageerde woensdag op Instagram op haar overlijden: „Ach Loret [hartje] de kleine optimist, tijdens haar ziekte nog altijd blij met de goede dagen. We waren de jonkies van de Wereldomroep, verliefd op elkaar en het werk, variërend van nieuws tot Ponypark Slagharen.” Later trof hij haar opnieuw bij RTL Nieuws: „De relatie was over, maar de liefde gebleven.”

Duo-presentatie

In 1988 kwam Schrijver bij Veronica. Oud-collega Jan de Hoop zegt daarover in het AD: „We vonden het zo’n deftige dame. Een beetje bekakt zelfs. Maar al snel konden we ook letterlijk over de grond kruipen van het lachen.” Omroepveteraan Jaap van Meekren haalde haar over om zich aan te sluiten bij RTL Veronique, de eerste commerciële omroep van Nederland die toen nog in oprichting was. Hier kwam ze bij het RTL Nieuws terecht. Het nieuwe programma kreeg een duo-presentatie. Schrijver en Pauw, om het te onderscheiden van het concurrerende NOS Journaal en om het een Amerikaans gevoel te geven. Toen de duo-presentatie na enig oefenen vlotjes verliep, bleek deze vooral praktisch bij grote gebeurtenissen als de Eerste Golfoorlog.

Loretta Schrijver en Quinty Trustfull tijdens de laatste aflevering van het programma ‘Koffietijd’. Foto ANP / Robin van Lonkhuijsen

Afgezien van een uitstapje naar de AVRO bleef Schrijver tot 2007 het nieuws presenteren. Toen stapte ze over naar Omroep MAX waar ze een eigen talkshow kreeg, MAX en Loretta. Het combineren van eindredactie en presentatie viel haar echter zwaar, Schrijver kreeg een burn-out en vertrok weer. In 2010 keerde ze terug bij RTL om Koffietijd over te nemen.

In 2016 werd Schrijver geridderd, onder meer voor haar inzet voor het milieu en voor de stichting AAP, een Europese dierenwelzijnsorganisatie. Ze was ook ambassadeur voor het Wereld Natuur Fonds en World Animal Protection. In een reactie op haar dood noemde de directeur haar een van de grootste dierenvrienden van Nederland. „Ze schuwde het niet om zich uit te spreken tegen dierenleed. Of het nu ging om wilde dieren in gevangenschap, zwerfhonden of dieren in de vee-industrie: ze stond pal voor alle dieren en hun leed raakte haar diep.”

Eigenlijk vond Schrijver zichzelf totaal ongeschikt voor het televisieleven. „Ik ben best wel verlegen” zei Schrijver in november in De Telegraaf. Ze vertelde dat ze de laatste tijd het tv-werk niet meer zo leuk vond. Sinds het MeToo-schandaal bij The Voice, zo stelde zij, was Hilversum in een kramp geschoten en waren daardoor juist angstculturen ontstaan: „De laatste jaren heb ik op mijn tenen gelopen in een wereld die niet meer de mijne is.”

Heel Holland Host: hoe nu-metalband Limp Bizkit de Ziggo Dome laat terugverlangen naar 1999

admin
March 27, 2025
0

„Laten we feesten alsof het 1999 is.” Fred Durst (54) zegt het zo’n vijf keer, woensdagavond in de Amsterdamse Ziggo Dome, en geef hem eens ongelijk. Zesentwintig jaar geleden veranderde alles wat hij aanraakte in goud en deed de wereld wat hij wilde. Met zijn band Limp Bizkit vormde Durst het epicentrum van de (nu)metal en verkocht hij tientallen miljoenen platen. En als hij tegen de tierende kudde buffels voor het podium het bevel „GIMME SOMETHING TO BREAK!” brulde, bijvoorbeeld op het festival Woodstock, dan brak ook daadwerkelijk de pleuris uit.

Dus ja, waarom zou hij geen heimwee hebben naar zulke gloriedagen?

Hetzelfde geldt voor alle vaders (en in mindere mate: moeders) die toen – net als Durst nu nog steeds – een korte broek in maatje XXXL droegen omdat ze nu eenmaal schijt hadden aan alles en iedereen. Om die oude rebellie te herdenken, hebben ze nu hun zonen (en in mindere mate: dochters) meegenomen om samen op en neer te springen – het liefst met hetzelfde rode baseballpetje dat Durst vroeger steevast droeg achterstevoren op hun headbangende hoofden.

Dus ja, feesten alsof het 1999 is? Natúúrlijk willen ze dat!

Het maakt van ‘Loserville’, zoals de tournee van Limp Bizkit anno 2025 heet, een nostalgisch allemansfeest, een soort nu-metal-editie van Vrienden van Amstel of zo je wilt: Heel Holland Host (of Mosht). Daarin is iedere sprong of opgestoken vuist een uiting van een diep verlangen naar betere en onbezorgde tijden, toen er nog geen Derde Wereldoorlog of verwoestende klimaatapocalyps dreigde, en er eigenlijk maar één wereldprobleem leek te bestaan: teenage boredom.

Dus ja: „Let’s party like it’s 1999!”

En toch is het zeker géén ouwelullenreünie.

Wederopstanding

Dat lijkt het wél als je naar Durst kijkt. Hij is – net als de overige bandleden – een paar pondjes zwaarder, heeft een pluizige, grijswitte sinterklaasbaard, oogt vermoeid, sjokt loom over het podium en gaat soms zelfs zitten. Wanneer een op het podium gehesen fan mag meeschreeuwen in ‘Full Nelson’ doet hij dat eigenlijk … beter en met meer overtuiging.

Maar: wie naar de voorste rijen kijkt, ziet bijna niemand die in 1999 al was geboren. Als Durst vraagt voor wie dit de eerste Limp Bizkit-show is, vliegen tot zijn eigen verbazing zo’n beetje alle handen in de Ziggo Dome (waar de bovenste ring leeg bleef) de lucht in. „Allemaal maagden”, meesmuilt hij.

Die wonderbaarlijke wederopstanding is best begrijpelijk als je de doodeenvoudige effectiviteit van ‘Break Stuff’ hoort waarin gitarist en verkleedmuppet Wes Borland (dit keer vermomd als een uit de dood herrezen Romeinse centurion) met welgeteld één (of hooguit anderhalf) akkoord een onweerstaanbare groove weet te bouwen. Het is zowel de opener áls afsluiter van de set. „Omdat we van jullie houden”, verklaart Durst.

Maar in ‘9 Teen 90 Nine’ hoor je toch ook hoeveel lelijkheid Limp Bizkit de wereld heeft geschonken. Het nummer is niets meer dan een gemakzuchtige blauwdruk waarin Durst zijn eigen succesformule verklapt: coupletten vol nietszeggende en wanstaltige wigger-rijmpjes hebben enkel tot doel het beukrefrein aan te kondigen: „But who really cares where we’re heading? ‘Cause now you motherfuckers got a reason to jump.”

De Ziggo Dome vindt het allemaal prachtig en zet zich schrap om voor de zoveelste keer terug in de tijd te springen. Op naar 1999.