Anderhalf miljoen Nederlanders vieren carnaval. Drie dagen feesten, zuipen en verkleden, meer is het niet, denkt waarschijnlijk een deel van de andere zestien-en-een-half miljoen Nederlanders.
Dat beeld wil de Limburgse fotograaf Gonda Meurs (41) graag corrigeren. Carnaval, weet zij, is maanden van saamhorigheid, van groepsgevoel, van activiteiten waarvoor alleen al in haar dorp van 6.000 inwoners verschillende sportverenigingen, vriendengroepen en natuurlijk de carnavalsvereniging zich met grote toewijding inzetten. Die aspecten van carnaval wil ze in haar foto’s laten zien. „Ik ben de laatste die zal beweren dat carnaval niets met alcohol te maken heeft, maar ik wil ook laten zien hoeveel tijd mensen erin steken om alles goed te laten verlopen.”
Ze wijst ook op de discussie rondom de doorstroomtoets op basisscholen (de vervanger van de Cito-toets), die aanvankelijk tussen 5 en 15 februari zou worden afgenomen, precies om carnaval (11, 12 en 13 februari) heen, alsof het feest niet bestond. „Dat geeft ook aan hoe weinig er ‘boven de rivieren’ bekend is over carnaval.”
Meurs is geboren in Eygelshoven (gemeente Kerkrade, Zuidoost-Limburg). In 2022 is ze er, na 21 jaar Randstad, weer naar terug verhuisd, op zoek naar rust en ruimte. „Toen viel me des te meer op hoe iedereen hier met carnaval begaan is. Qua sociale activiteit is het hier niet bepaald rustig”, zegt ze lachend.
Officieel begint het carnavalsseizoen op 11 november. „Dan wordt de nieuwe prins bekendgemaakt”, legt Meurs uit. Elke carnavalsstad heeft er een. „Tijdens de drie dagen van carnaval zelf is hij de heerser van de stad. Op zondag krijgt hij symbolisch de sleutels van de stad overhandigd door de burgemeester en dinsdag is dat weer voorbij.” Ook daarvoor is de prins al het gezicht en boegbeeld van de carnavalsvereniging en gaat hij bij andere verenigingen op bezoek.
In de zomer beginnen de voorbereidingen al, dan nog zonder prins. „Wij lopen zelf met driehonderd personen in een optocht vanuit de voetbalvereniging en de outfits daarvoor worden al in de zomer bedacht.” Ze voetbalt zelf niet: „Het is een echte dorpsvereniging.” Ook zijn er vriendinnengroepen die zelf hun rokken maken. „Die zijn daar maanden mee bezig, ze komen dan wekelijks bij elkaar. In Brabant ligt de nadruk meer op praalwagens, hier in Limburg meer op kleding.”
In oktober wandelen leden van de drie carnavalsverenigingen uit Kerkrade met zijn allen naar een groot klooster in Wittem, 17 kilometer verderop, en dan nemen ze een worst mee. Het idee daarachter, legt Meurs uit: „Als je mooi weer wilt hebben tijdens de drie carnavalsdagen in februari, kun je het klooster een geschenk brengen. Dan gaat de pastor bidden voor mooi weer.”
Vanaf de eerste zondag in december liggen alle voorbereidingen even stil vanwege advent en Kerst. „Maar na Oud en Nieuw gaat carnaval weer spelen.” Dan zijn er allerlei feesten, zoals het schoolcarnaval en de kindermiddag waarop de jeugdprins bekend wordt gemaakt. En de damensietzoeng, een uit Duitsland overgewaaide carnavalsdag speciaal voor vrouwen.
Dit jaar valt carnaval vroeg. De datum hangt met Pasen samen: carnavalszondag is zeven weken voor Eerste Paasdag (de zondag na de eerste volle maan in de lente). „Omdat het seizoen nu heel kort is, was er de afgelopen weken bijna elk weekend wel een carnavalsevenement.”